Γιατί κινδυνεύει να ανατραπεί η πρόοδος 50 ετών στην αντιμετώπιση του καρκίνου

Τα καλά νέα στις ΗΠΑ είναι το ποσοστό θνησιμότητας από καρκίνο στις ΗΠΑ έχει μειωθεί κατά 1/3 από το 1991, χάρη στη μείωση του καπνίσματος, στις βελτιωμένες θεραπείες και τους προληπτικούς ελέγχους, ιδιαίτερα του μαστού.

Ωστόσο, αυτό που μπερδεύει πλέον τους επιστήμονες είναι ότι ο καρκίνος πλήττει περισσότερους νέους στις ΗΠΑ και σε όλο τον κόσμο. Μπορεί μεν η επάρατη νόσος να εξακολουθεί να προσβάλλει τους ηλικιωμένους πολύ πιο συχνά από τους νέους, ωστόσο, η αύξηση των καρκίνων πρώιμης έναρξης απειλεί να ανακόψει την τεράστια πρόοδο που έχει σημειώσει η επιστήμη τα τελευταία 50 χρόνια.

Σύμφωνα με ρεπορτάζ της «The Wall Street Journal», 1 στους 5 νέους ασθενείς με καρκίνο του παχέος εντέρου το 2019 ήταν κάτω των 55 ετών, σχεδόν διπλάσιος από το 1995. Αυτοί οι νεότεροι ασθενείς συχνά διαγιγνώσκονται σε τελευταία στάδια. Τα ποσοστά θνησιμότητας από καρκίνο του παχέος εντέρου μεταξύ των ασθενών άνω των 65 ετών μειώνονται, αλλά για τα άτομα κάτω των 50 ετών αυξάνονται.

Ο καρκίνος ξεκινά με γενετικές μεταλλάξεις που ωθούν τα κύτταρα να πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα, εξαπλώνοντας και σχηματίζοντας όγκους. Τέτοιες μεταλλάξεις συσσωρεύονται καθώς γερνάμε, το ίδιο συμβαίνει και με τους κινδύνους καρκίνου. Για περισσότερους νέους ανθρώπους, ωστόσο, κάτι πυροδοτεί αυτόν αυτή την τρέλα των κυττάρων νωρίτερα.

«Πρέπει να μάθουμε γιατί, διαφορετικά, η πρόοδος που έχουμε σημειώσει τα τελευταία 50 χρόνια μπορεί να σταματήσει ή να αντιστραφεί»

«Βλέπουμε όλο και περισσότερους νέους ανθρώπους που δεν ταιριάζουν στην κλασική διδασκαλία ότι ο καρκίνος είναι μια ασθένεια της γήρανσης», δήλωσε η Δρ Monique Gary, ιατρική διευθύντρια του προγράμματος για τον καρκίνο στο Grand View Health στην Πενσυλβάνια.

Σε μικρότερη ηλικία οι προληπτικές εξετάσεις πλέον

Τα ποσοστά διάγνωσης στις ΗΠΑ αυξήθηκαν το 2019 σε 107,8 περιπτώσεις ανά 100.000 άτομα κάτω των 50 ετών, αυξημένα κατά 12,8% από 95,6 το 2000, σύμφωνα με στοιχεία των αμερικανικών αρχών που επικαλείται το αμερικανικό δημοσίευμα.

Μελέτη του 2023 του BMJ Oncology ανέφερε μια απότομη παγκόσμια αύξηση των καρκίνων σε άτομα κάτω των 50 ετών, με τα υψηλότερα ποσοστά στη Βόρεια Αμερική, την Αυστραλία και τη Δυτική Ευρώπη.

Χρησιμοποιώντας το φως από μια νυχτερινή λάμπα LED, η νοσοκόμα Will Grima λαμβάνει δείγματα αίματος από τη Rebecca Zammit Lupi, μια 14χρονη ασθενή με καρκίνο, στο Ογκολογικό Κέντρο Sir Anthony Mamo στο νοσοκομείο Mater Dei, κατά τη διάρκεια της νόσου του κοροναϊού.

Ελπίζοντας να καταγράψουν περισσότερα περιστατικά νωρίτερα, οι ιατρικές ομάδες έχουν μειώσει στα 40 τη συνιστώμενη ηλικία για την έναρξη του προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του μαστού και για τον καρκίνο του παχέος εντέρου στα 45.

Μερικοί άνθρωποι που διαγιγνώσκονται σε προχωρημένο στάδιο είναι πράγματι πολύ νέοι ώστε να τους είχε συστηθεί κάποιος έλεγχος. Ο θάνατος του 43χρονου γνωστού ηθοποιού Τσάντγουικ Μπόουζμαν από καρκίνο του παχέος εντέρου το 2020, τράβηξε την προσοχή του κοινού στον αυξανόμενο επιπολασμό του καρκίνου του παχέος εντέρου σε άτομα κάτω των 50 ετών, μια τάση που ανησυχούσε για πρώτη φορά τους ογκολόγους την προηγούμενη δεκαετία.

Σύντομα συνειδητοποίησαν ότι η κρίση επεκτάθηκε και σε ορισμένους άλλους καρκίνους, συμπεριλαμβανομένου του παγκρέατος, της σκωληκοειδούς απόφυσης, του στομάχου και της μήτρας.

«Ο καρκίνος του παχέος εντέρου ήταν το καναρίνι στο ανθρακωρυχείο[η πρώτη προειδοποίηση]», είπε ο Timothy Rebbeck, επιδημιολόγος καρκίνου στο Ινστιτούτο Καρκίνου Dana-Farber στη Βοστώνη.

Τι συμβαίνει;

Η The Wall Street Journal καταγράφει μια απελπισία Αμερικανών γιατρών για να καταλάβουν τι είναι αυτό που θέτει τους ανθρώπους σε μεγαλύτερο κίνδυνο και να εντοπίσουν εκείνους που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο.

Υποψιάζονται ότι οι αλλαγές στον τρόπο που ζούμε -λιγότερη φυσική δραστηριότητα, περισσότερα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα, νέες τοξίνες- έχουν αυξήσει τον κίνδυνο για τις νεότερες γενιές.

«Οι ασθενείς είναι όλο και πιο νέοι», είπε η Δρ. Andrea Cercek, η οποία διευθύνει ένα πρόγραμμα για ασθενείς με πρώιμη έναρξη με καρκίνο του γαστρεντερικού συστήματος στο Memorial Sloan Kettering Cancer Center στη Νέα Υόρκη. «Είναι πιθανόν κάποια περιβαλλοντική αλλαγή, είτε πρόκειται για κάτι στο φαγητό μας, τα φάρμακά μας ή κάτι που δεν έχουμε ακόμη εντοπίσει.

«Αν δεν καταλαβαίνουμε τι είναι τώρα, υπάρχει μια άλλη ολόκληρη γενιά που θα την απασχολεί», είπε η Δρ Kimmie Ng του Καρκινικού Ινστιτούτου Dana-Farber.

Η ίδια ήταν από τους πρώτους ογκολόγους που ερεύνησαν μια ανησυχητική αύξηση των περιπτώσεων καρκίνου του παχέος εντέρου, την οποία είχε δει στους δικούς της ασθενείς την τελευταία δεκαετία. Ένας από αυτούς ήταν ο πεζοναύτης Patrick Beauregard, που διαγνώστηκε με καρκίνο του παχέος εντέρου το 2017, στα 29 του και έχασε τη ζωή του το 2020.

Ο κίνδυνος εμφάνισης ορισμένων μορφών καρκίνου σε νεαρή ηλικία έχει αυξηθεί για κάθε γενιά που γεννήθηκε από τη δεκαετία του 1950, σύμφωνα με μελέτες. Μια εξ’ αυτών διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που γεννήθηκαν τη δεκαετία του 1990 διατρέχουν διπλάσιο κίνδυνο για πρώιμη έναρξη καρκίνου του παχέος εντέρου και τετραπλάσιο κίνδυνο για καρκίνο του ορθού, σε σύγκριση με τους ανθρώπους που γεννήθηκαν γύρω στο 1950.

Θα ανατραπεί η πρόοδος που σημειώθηκε τον τελευταίο μισό αιώνα

«Πρέπει να μάθουμε γιατί», είπε ο Ahmedin Jemal, συγγραφέας της μελέτης και ανώτερος αντιπρόεδρος στην Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία. «Διαφορετικά, η πρόοδος που έχουμε σημειώσει τα τελευταία 50 χρόνια μπορεί να σταματήσει ή να αντιστραφεί».

Οι ερευνητές εξετάζουν ενδελεχώς πιθανές αιτίες που κυμαίνονται από τον ανενεργό τρόπο ζωής έως τα μικροπλαστικά. Οι ογκολόγοι βρήκαν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου σε νεαρή ηλικία μεταξύ των γυναικών που έκαναν καθιστική ζωή, όπως επίσης η κατανάλωση ζαχαρούχων ποτών στο γυμνάσιο συσχετίστηκε με υψηλότερο κίνδυνο επίσης. Ακόμη και η γέννηση με καισαρική τομή φαινόταν να συνδέει μια άλλη ομάδα γυναικών με υψηλότερο κίνδυνο να εμφανίσουν έγκαιρα καρκίνο του παχέος εντέρου.

Επιπλέον, σε άλλες μελέτες, τα τηγανητά και τα επεξεργασμένα τρόφιμα συνδέονται με τον καρκίνο του παχέως εντέρου σε μικρή σχετική ηλικία, ενώ οι δίαιτες με φυτικές ίνες, φρούτα και λαχανικά πιθανότατα μειώνουν τους κινδύνους. Οι καρκίνοι, συμπεριλαμβανομένου του παχέος εντέρου, του μαστού και του παγκρέατος έχουν συνδεθεί με την παχυσαρκία και οι μελέτες υποστηρίζουν τη σχέση μεταξύ του υπερβολικού βάρους και ορισμένων πρώιμων καρκίνων.

Είναι όμως μόνο η διατροφή;

Ωστόσο, σύμφωνα με επιστήμονες, η παχυσαρκία και ο τρόπος ζωής αδυνατούν από μόνα τους να εξηγήσουν τον πολλαπλασιασμό των περιπτώσεων. «Πολλοί από τους νεαρούς ασθενείς είναι πολύ υγιείς», είπε ο δρ. Nancy You, χειρουργός που ειδικεύεται στο παχύ έντερο στο Κέντρο Καρκίνου MD Anderson του Πανεπιστημίου του Τέξας στο Χιούστον. Η ίδια και οι συνάδελφοί της, έχοντας μελετήσει βακτήρια και άλλα μικρόβια σε δείγματα ιστών από ασθενείς με καρκίνο του ορθού, εντόπισαν διαφορές με βάση την ηλικία.

Η χειρούργος ανέφερε στην αμερικανική εφημερίδα ότι οι αλλαγές στη σύνθεση των μικροοργανισμών στο πεπτικό σύστημα που προκαλούνται από τη διατροφή, τη χρήση αντιβιοτικών ή άλλους παράγοντες μπορεί να προκαλέσουν φλεγμονή και να αυξήσουν τον κίνδυνο καρκίνου.

Μερικοί γιατροί υποπτεύονται ότι οι εκθέσεις που προκαλούν καρκίνο μπορεί να ξεκίνησαν κατά την παιδική ηλικία των ασθενών, κάτι που είναι δύσκολο να εντοπιστεί. Σε αντίθεση με τον 20ο αιώνα που το κάπνισμα αύξησε τους θανάτους από καρκίνο του πνεύμονα, οι γιατροί, σήμερα, υποψιάζονται ότι δεν υπάρχει ούτε ένας καρκινογόνος παράγοντας που να ευθύνεται για τις τρέχουσες τάσεις.

Κάποιοι ανησυχούν ότι οι αυξανόμενοι κίνδυνοι καρκίνου των νέων είναι σημάδι βαθύτερων προβλημάτων. «Είναι μέρος μιας ευρύτερης τάσης, μήπως γινόμαστε λιγότερο υγιείς;» είπε ο Δρ Sachin Apte, επικεφαλής κλινικός διευθυντής στο Huntsman Cancer Institute στο Πανεπιστήμιο της Γιούτα.

Ερευνητές στο Κέντρο Καρκίνου Vanderbilt-Ingram στο Νάσβιλ στρατολογούν ασθενείς με καρκίνο του σκωληκοειδούς από τις ΗΠΑ για να παρέχουν δείγματα σάλιου και όγκου για να μάθουν περισσότερα για τη σπάνια ασθένεια.

Άλλα κέντρα καρκίνου παρακολουθούν ομάδες ασθενών με την πάροδο του χρόνου. Οι γιατροί στο Memorial Sloan Kettering συλλέγουν δείγματα όγκων και ρωτούν τους νεαρούς ασθενείς σχετικά με την έκθεση σε πιθανούς κινδύνους, από το αλκοόλ έως τα φάρμακα για το άγχος. Εξετάζουν επίσης το ιστορικό τους, δηλαδή πόσων χρονών ήταν οι γονείς τους όταν γεννήθηκαν, εάν θήλαζαν κτλ.