Όθωνας: Ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου αφηγείται το τέλος της βασιλείας του

Το βράδυ της 10ης προς 11η Οκτωβρίου του 1862, ύστερα από στρατιωτική και λαϊκή εξέγερση η βασιλεία του Όθωνα, του πρώτου βασιλιά του ελληνικού κράτους, έλαβε τέλος, ύστερα από 31 χρόνια. Εκδίδεται Ψήφισμα του Έθνους για την κατάργηση της Βασιλείας του Όθωνα το οποίο αναγράφει:

«Τα δεινά της Πατρίδος έπαυσαν.

Άπασαι αι επαρχία και η Πρωτεύουσα συνενωθείσαι μετά του Στρατού έθεσαν τέρμα εις αυτά, ως κοινή έκφρασις του Ελληνικού Έθνους ολοκλήρου Κηρύττεται και ψηφίζεται:

Η Βασιλεία του Όθωνος καταργείται. Η Αντιβασιλεία της Αμαλίας καταργείται. Προσωρινή Κυβέρνησις συνιστάται όπως κυβερνήσει το Κράτος μέχρι συγκαλέσεως της Εθνικής Συνελεύσεως συγκεκριμένης εκ των εξής πολιτών: Δημητρίου Βούλγαρη, Προέδρου. Κωνσταντίνου Κανάρη, Βενιζέλου Ρούφου»

Λίγες ώρες αργότερα, ο Όθωνας και η Αμαλία, έκπτωτοι πλέον βασιλείς, αποχωρούν από την Ελλάδα ουσιαστικά κυνηγημένοι.

Το 1933, μέσα από τις σελίδες του «ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΒΗΜΑΤΟΣ», ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου αφηγείται την πορεία του μονάρχη από τη βασιλεία ως την έξωση. Αναφέρεται μάλιστα στον κακό οιωνό που εκδηλώθηκε ήδη από τα πρώτα βήματα του Βαυαρού επί ελληνικού εδάφους.

«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 27.1.1933, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» Ι «ΤΑ ΝΕΑ»

Ο οιωνός

Γράφει ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου στο «ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ» της 27ης Ιανουαρίου 1933: «Την 25 Ιανουαρίου του 1833 ο βασιλεύς Όθων ήλθε στο Ναύπλιο. Το Ναύπλιο τον δέχτηκε, αυτό και τον έρριξε μετά τριάντα χρόνια.

»Μόλις βγήκεν από τη βάρκα και πάτησε στο έδαφος του Ναυπλίου ο νεαρός βασιλεύς γλύστρησε. Η λεπτομέρεια είνε βεβαιωμένη. Έχομε τη μαρτυρία του Μαρίνου Βρεττού, στον οποίον το βεβαίωσε (…) ο Γάλλος εκείνος στρατιώτης του γαλλικού αποσπάσματος του παραταγμένου στην προκυμαία, ο οποίος κράτησε τον βασιλέα και τον εμπόδισε να πέση.

»“Μόλις πάτησε το πόδι του στη γη, γλύστρησε και καθώς έτρεξα να τον βαστάξω, είπεν ο στρατιώτης στο Μαρίνο Βρεττό, έπεσε χάμω το τουφέκι μου και το κοντάκι του έγινε δύο κομμάτια”».

»Ότι (…) το μικρό εκείνο γλύστρημα ξαναφάνηκε πολλές φορές στη βασιλεία του Όθωνος είναι βεβαιωμένο».

Ο Όθωνας σε νεαρή ηλικία

Τα πολιτικά «γλιστρήματα»

»Γλύστρημα ήταν ότι δεν αντιστάθηκε στην απερίσκεπτη επιμονή της βαυαρικής αυλής να θέλη να δώση καλά και σώνει βαυαρικό χαρακτήρα στα ελληνικά πράγματα.

»Γλύστρημα ότι δέχτηκε συνοικέσιο μυστικό, συμφωνημένο μεταξύ αυτού και του πατέρα του, χωρίς να πάρη είδησιν ο ελληνικός λαός, ενώ ξεύρομε πόσο οι λαοί με βασιλέα είνε ευαίσθητοι στα οικογενειακά του βασιλέως των και προ παντός σ’ εκείνα που αφορούν τη συνέχεια της βασιλείας.

»Γλύστρημα να διατηρήση ως τα 1843 τους Βαυαρούς ενώ η Ελλάς τους είχεν αντιπαθήση.

»Γλύστρημα να ξαναφέρη τον Άρμανσπεγ πρωθυπουργό, όταν όλος ο λαός περίμενε το τέλος της αντιβασιλείας, η οποία μέσα στα λίγα νομοθετικά καλά της είχε κάμη αρκετές χοντρές απερισκεψίες, σαν τη δίκη του Κολοκοτρώνη, και είχαν καταντήση, κατά την φράσιν του Τρικούπη, οι ξένοι σύμβουλοι “γελοίοι και ευκαταφρόνητοι”.

»Γλύστρημα να ανεχθή καμαρίλα της αυλής, που τον εμπόδιζε να βλέπη. Γλύστρημα οριστικό η στάσις του μπροστά σε μια δόξα σαν τον Κανάρη».

Ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου αναφέρεται εδώ στην απόφαση του Όθωνα να πάρει πίσω την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης που είχε δώσει στον Κανάρη, το καλοκαίρι του 1862, επειδή διαφώνησε με τις επιλογές του ναυάρχου αναφορικά με τα πρόσωπα που θα στελέχωναν την κυβέρνηση.

«Ο λαός ξέχασε τις αρετές του και είδε τα γλυστρήματα.

»Η 11 Οκτωβρίου έφτασε χάρις στην απερισκεψία που είχεν ο βασιλεύς να περιοδεύση, όχι μόνον αυτός, αλλά με τη βασίλισσα. Αφήκαν την πρωτεύουσα χωρίς βασιλική σκιά για να πάνε να κατακτήσουν ένα λαό, σε κάθε πόλιν του οποίου είχε δημιουργηθή κι ένας Επαμεινώνδας Δεληγεώργης (σ.σ. πολιτικός, αντίπαλος της βασιλείας Όθωνα) κι ένας Πάνος Κορωναίος (σ.σ. στρατιωτικός, αντίπαλος της βασιλείας Όθωνα).

«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 1.2.1933, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» Ι «ΤΑ ΝΕΑ»

Τα χαρακτηριστικά του Όθωνα

»Για να εξελιχθή ως εκεί το οθωνικό δράμα δεν αρκούσαν ασφαλώς οι ραδιουργίες των Δυνάμεων που είχαν τυλίξη το θρόνο του. Έπρεπε να βοηθήση κι ο ίδιος ο βασιλεύς. Η επιμονή από το ένα μέρος, το αναποφάσιστο από το άλλο, σχημάτιζαν το χαρακτήρα του θερμού αυτού ιδεολόγου κι αυτά τα δυό τον έρριξαν.

»Ο Όθων ήταν ένα γερμανικό μυαλό προικισμένο με την ιδιότητα να αποσυνθέτη ένα ζήτημα βγάζοντας απ’ αυτό και τις ελάχιστες βιδίτσες και απλώνοντας τα χίλια κομμάτια του στο τραπέζι, χωρίς όμως πλέον να μπορή να τα ξαναβάλη στη θέσι των και να τα ξανακάμη σύνολο.

(…)

»Άλλος παράγων της 11 Οκτωβρίου. Η επιμονή του. Όταν ο αναποφάσιστος έπαιρνεν αποφάσεις, τίποτε δεν μπορούσε να τον βγάλη απ’ αυτές. Από αρνήσεις δεν εννοούσε. Δεν επρότεινε το χαρτοφυλάκιον, απαιτούσε να το δεχθούν. (…) Στις αντιρρήσεις των άλλων εθύμωνε. Η επιμονή του ήταν το τρίτο από τα ελαττώματά του και συμβάδιζε με το αναποφάσιστο.

(…)

»Έπεσε για την επιμονή του, για τη λεπτολογία του, και για το απροσάρμοστό του προς την πραγματικότητα. (…) Τάχα τα αγνοούσε τα προτερήματά του ο λαός που τον έδιωξε; Όχι. Τον έδιωξαν τα πολιτικά του μειονεκτήματα. (…)

Προσωπογραφία της Βασίλισσας Αμαλίας. Έργο του Σπυρίδωνα Χα(ν)τζηγιαννόπουλου, 1848, λάδι σε μουσαμά.

Ατεκνία

»Οι βασιλείς είχαν τη συναίσθησι πως πάλευαν με το πεπρωμένο. Ίσως και για τούτο θεώρησαν στο τέλος την πάλη περιττή. Όταν μετά το 62 ησύχαζαν στη Βαμβέργη, μια Ελληνίδα της ακολουθίας των, πολύ αγαπημένη από τη βασίλισσα, σε μια ώρα που ήρθε λόγος για τα θλιβερά γεγονότα, έλαβε το θάρρος να της ειπή:

–       Ίσως δεν θα εγίνετο τίποτε, αν η μεγαλειότης σας είχε παιδιά…

–       Μην τα πιστεύετε αυτά! Είπεν η βασίλισσα. Όλα θα εγίνοντο και τότε όπως έγιναν.

Λόγος άξιος να μπη σε αρχαία τραγωδία».