Άγκαθα Κρίστι: Πολύ τυχερός όποιος έχει για επάγγελμα το γράψιμο

Έχει δολοφονήσει κόσμο εδώ και μισόν αιώνα. Είναι δολοφόνος με το γάντι, προτιμά το δηλητήριο και απεχθάνεται τη βία. Τρώει μήλα στην μπανιέρα της και την ώρα που βρίσκεται στο νεροχύτη της κουζίνας σκαρφίζεται κάποια υπόθεση με φανταστικούς ασύλληπτους δράστες.

Είναι πολύ ντροπαλή. Έχει άσπρα μαλλιά, γκρίζα μάτια και είναι γεμάτη. Θα μπορούσε να είναι η ιδανική θεία. Στις αποδράσεις που περιγράφει έχουν παραστή «νοεροί μάρτυρες» περίπου πενήντα εκατομμύρια άτομα. Είναι, με άλλα λόγια, η βασίλισσα του εγκλήματος.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 20.9.1970, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Η ακούραστη κυρία Αγκάθα Κρίστη έκλεισε τα ογδόντα στις 15 Σεπτεμβρίου. Την παραμονή των γενεθλίων της κυκλοφόρησε το ενενηκοστό της βιβλίο. «Ο ταξιδιώτης της Φραγκφούρτης» είναι το εβδομηκοστό τρίτο μυθιστόρημα της Αγκάθα Κρίστη. Έχει γράψει δεκαεπτά θεατρικά έργα και δεν σκέπτεται να εγκαταλείψη την πέννα.

[…]

Η κ. Κρίστη είναι η συγγραφεύς αστυνομικών έργων που μεταφράζονται περισσότερο σ’ όλο τον κόσμο. Κανείς δεν γνωρίζει πόσα ακριβώς αντίτυπα των βιβλίων της έχουν τυπωθή. Συνήθως αναφέρεται ένα ελάχιστο 50 εκατομμυρίων. Η «Ποντικοπαγίδα» της είναι το δεύτερο έργο στον κόσμο σε αριθμό παραστάσεων.

[…]

Το 1969 η βρετανική «Ομπσέρβερ», στο κυριακάτικο φύλλο της, ανεκήρυξε την Αγκάθα Κρίστη «αναγνωρισμένη βασίλισσα του φανταστικού εγκλήματος σ’ όλο τον κόσμο».

Το πρώτο της αστυνομικό μυθιστόρημα, «Η μυστηριώδης υπόθεση στο Στάιλς», δημοσιεύθηκε το 1920, μετά την απόρριψή του από πολλούς εκδότες. Στο βιβλίο αυτό πρωτοπαρουσίασε έναν από τους διασημώτερους ήρωές της, τον Βέλγο ντετέκτιβ με το κεφάλι σε σχήμα αυγού Ερκύλ Πουαρώ. Η Μις Μαρπλ, η οποία τρομάζει με το λεπτό της πνεύμα τα «μεγάλα παιδιά», γεννήθηκε στο τυπωμένο χαρτί λίγα χρόνια αργότερα.

Με το έβδομό της θρίλερ, «Η δολοφονία του Ρότζερ Ακρόυντ», η φήμη της Κρίστη είχε πλέον καθιερωθή το 1926. Πολλοί αναγνώστες θεωρούν ακόμη σήμερα το έργο αυτό σαν το αριστούργημά της.

Στα 80 της χρόνια η Αγκάθα Κρίστη αποφεύγει τις συνεντεύξεις. Ο πρόλογός της όμως στον «Ταξιδιώτη της Φραγκφούρτης» ξεδιαλύνει μερικές της σκέψεις για το πώς βλέπει τον κόσμο σε αυτήν την ηλικία. Γράφει ότι το σκηνικό και η πλοκή των έργων της έχουν για προέλευση αληθινούς ανθρώπους και πραγματικές τοποθεσίες. Η «εντελώς απλή» πηγή από την οποία αντλεί τα θέματά της αυτές τις μέρες είναι οι εφημερίδες.

«Κυττάξτε την πρώτη σελίδα κάθε μέρα επί ένα μήνα, κρατήστε σημειώσεις, αξιολογήστε και ταξινομήστε» γράφει. «Κάθε μέρα γίνεται ένα έγκλημα. Μια κοπέλλα στραγγαλίζεται. Μια γηραιά κυρία υφίσταται μια επίθεση και της ληστεύουν τις μικροοικονομίες της. Νέοι άνδρες και παιδιά επιτίθενται ή τους επιτίθενται. Κτίρια και τηλεφωνικοί θάλαμοι καταστρέφονται και σμπαραλιάζονται. Το λαθρεμπόριο των ναρκωτικών είναι κι’ αυτό στην ημερησία διάταξη. […] Η διεθνής ειδησεογραφία αναφέρει αεροπειρατείες, απαγωγές, εξεγέρσεις. Το μίσος και η αναρχία ογκούνται. Όλα φαίνεται να οδηγούν στη λατρεία της καταστροφής, στην ηδονή της σκληρότητος. Κι’ όμως, ο καθένας γνωρίζει πόση καλοσύνη υπάρχει σ’ αυτόν τον κόσμο τον δικό μας. Τότε γιατί δημιουργείται η ατμόσφαιρα αυτή των καθημερινών ειδήσεων — πράγματα που συμβαίνουν και είναι γεγονότα;»

Το τελευταίο της βιβλίο, γράφει, «είναι στην ουσία μια φαντασία. Αλλά τα περισσότερα πράγματα που συμβαίνουν σ’ αυτό συμβαίνουν στην πραγματικότητα ή περιέχουν την υπόσχεση ότι θα συμβούν στο σημερινό κόσμο. Δεν είναι μία αδύνατη ιστορία — είναι μόνο μία φανταστική ιστορία».

Η Αγκάθα Κρίστη έζησε επί 40 χρόνια μια διπλή ζωή: σαν συγγραφεύς αστυνομικών μυθιστορημάτων και σαν σύζυγος του Βρετανού αρχαιολόγου σερ Μαξ Μάλλουαν. Κάθε άνοιξη τον συνοδεύει στις αποστολές του στη Μέση Ανατολή, όπου διενεργεί ανασκαφές. Έχει μία παντρεμένη κόρη και έναν εγγονό από τον πρώτο της σύζυγο, από τον οποίον πήρε διαζύγιο το 1928. Γεννήθηκε στη νοτιοδυτική Αγγλία, από πατέρα Αμερικανό και Αγγλίδα μητέρα. «Αλλά είμαι Βρετανή» προσθέτει.

Η πλοκή των μυθιστορημάτων συνήθως εκκολάπτεται σε δύο τοποθεσίες κατά προτίμηση: όταν χουζουρεύη στην τεράστια βικτωριανή μπανιέρα της, ενώ μασά μήλα, ή στο νεροχύτη, όταν πλένη πιάτα. Μέσα σε έξη ως δώδεκα εβδομάδες τελειώνει ένα βιβλίο της. Προτιμά να γράφη τον χειμώνα και συνήθως κάθεται σε μία πολυθρόνα Τσιππεντέιλ, κτυπώντας τα πλήκτρα μιας φορητής γραφομηχανής με τρία δάκτυλα. «Οι περισσότεροι ερασιτέχνες δακτυλογράφοι χρησιμοποιούν μόνον τα δύο» λέει με υπερηφάνεια.

«Γίνεται δύσκολο να βρίσκης νέους τρόπους για να δολοφονής τους ανθρώπους» παραδέχθηκε πριν από μερικά χρόνια. «Προσπαθώ να ξεφύγω από το σκόπελο των όπλων, διότι αυτά προϋποθέτουν πολλές τεχνικές γνώσεις. Το δηλητήριο είναι πολύ ευκολώτερο».

Αν και σοφίζεται με πολύ έξυπνο τρόπο παγίδες όπου πέφτει ο αναγνώστης, είναι υπερήφανη για τη συνέπειά της με το κοινό της. «Ξέρετε, δεν ξεγελώ. Απλώς λέω πράγματα που θα μπορούσαν να ερμηνευθούν κατά δύο τρόπους». Ένας κριτικός έγραψε: «Γράφει ζωντανή άλγεβρα και προκαλεί τον αναγνώστη να λύση μία στοιχειώδη εξίσωση που είναι θαμμένη κάτω από ένα σωρό ασχέτων αγνώστων».

«Είναι πολύ τυχερός κανείς να έχη για επάγγελμα το γράψιμο» είπε πέρυσι. «Μπορεί κανείς να εργασθή σκληρά σ’ αυτό, αλλά και να γνωρίση υπέροχες μέρες ανεμελιάς και τεμπελιάς. Οι σημερινοί νέοι δεν διαθέτουν καθόλου χρόνο γι’ αυτό που αποκαλώ ανεμελιά, σκέψη και όλα αυτά. Έχουν επισκιασθή από τη μόρφωση. Είναι τόσο απελπισμένοι, διότι δεν θα βρουν εργασία εάν στερούνται τα απαραίτητα διπλώματα. Στην ηλικία τους θα έπρεπε να χαίρωνται τη ζωή, να τρέχουν κτυπώντας τα πόδια τους σαν το αλογάκι στο χωράφι».

*Άρθρο που έφερε τον τίτλο «Πενήντα χρόνια θητείας στο έγκλημα με το γάντι» και είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα «Το Βήμα» την Κυριακή 20 Σεπτεμβρίου 1970, με αφορμή τα ογδοηκοστά γενέθλια της δημοφιλέστατης αγγλίδας συγγραφέως Άγκαθα Κρίστι.

Η παγκοσμίου φήμης λογοτέχνιδα (συγγραφέας αστυνομικών μυθιστορημάτων και συλλογών διηγημάτων, θεατρικών και αυτοβιογραφικών έργων, καθώς και αισθηματικών μυθιστορημάτων) Άγκαθα Κρίστι (Agatha Christie) γεννήθηκε στις 15 Σεπτεμβρίου 1890 και απεβίωσε στις 12 Ιανουαρίου 1976.