Άλλαξαν φύλο και το… μετάνιωσαν πικρά

Την 1η Δεκεμβρίου 1952, ο τίτλος της αμερικανικής εφημερίδας Daily News «Βετεράνος γίνεται ξανθιά καλλονή» έκανε πάταγο. Έτσι γνώρισαν οι Αμερικανοί την 26χρονη Christine Jorgensen, η οποία πριν ήταν ο George Jorgensen, ένας βετεράνος στρατιώτης.

Λίγους μήνες αφότου η Christine κοσμούσε για πρώτη φορά το πρωτοσέλιδο της Daily News, επέστρεψε στις ΗΠΑ, έχοντας υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση αλλαγής φύλου κάνοντας και ορμονικές θεραπείες στη Δανία.

60 χρόνια αργότερα, το 2013, ένας άλλος Αμερικανός βετεράνος των αμερικανικών ειδικών δυνάμεων, ο σκληροτράχηλος -και με το στήθος γεμάτο μετάλλια- Κρις Μπεκ, πήρε την απόφαση να αλλάξει και εκείνος φύλο και να γίνει πλέον η… Κριστίν, ενσαρκώνοντας αμερικανικό θαρραλέο ίνδαλμα στη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα.

«Ζούσα στην κόλαση τα τελευταία 10 χρόνια»

Το πρωτοσέλιδο της Daily News που έκανε αίσθηση στις αρχές της δεκαετίας του 1950

Η Jorgensen έζησε ευτυχισμένη υπερασπιζόμενη την επιλογή της, μέχρι το τέλος της ζωής της. Για την Κριστίν όμως τα πράγματα δεν πήγαν καλά. Μόλις δέκα χρόνια μετά την φυλομετάβασή της, τον Δεκέμβριο του 2022 ανακοίνωσε ότι… επέστρεψε στο αρχικό της φύλο. «Ζούσα στην κόλαση τα τελευταία 10 χρόνια» δήλωσε.

Η υπόθεση αλλαγής φύλου ίσως δεν είναι τόσο απλή διαδικασία όπως φαίνεται, με τα ποσοστά των τρανς ανθρώπων που δηλώνουν ότι μετάνιωσαν να είναι πολύ μεγαλύτερο από αυτό που υπολογιζόταν.

Παρωχημένες μελέτες

Για χρόνια, οι μελέτες, κυρίως στην Ολλανδία και τη Σουηδία έδειχναν ότι τα ποσοστά αναίρεσης της φυλομετάβασης ήταν εξαιρετικά χαμηλά. Δηλαδή οι άνθρωποι που μετάνιωναν για την επιλογή της να πάρουν ορμόνες ή να βάλουν νυστέρι στο σώμα τους, επειδή ένιωσαν δυσφορία για το φύλο τους, ήταν πολλοί λίγοι.

Τον Μάρτιο το 2023, το Associated Press ανέφερε ότι μόνο το 1% περίπου των ατόμων που έκαναν τέτοιες χειρουργικές επεμβάσεις εξέφρασαν μετάνοια. Η έρευνα βασίστηκε σε μια ανασκόπηση 27 μελετών, στις οποίες συμμετείχαν περίπου 8.000 άτομα που βρίσκονταν κυρίως στις ΗΠΑ, την Ευρώπη και τον Καναδά. Σημείωσαν επίσης αναλύσεις που δείχνουν ότι λίγοι τρανς άνθρωποι μετανιώνουν για την επιλογή τους στη μετάβαση.

Ο επίκουρος καθηγητής Κοινωνικής Εργασίας στο Πανεπιστήμιο του Γιόρκ, ο Kinnon MacKinnon, ένας τρανσέξουαλ άνδρας, πίστευε ότι η αναίρεση της φυλομετάβασης, δεν ήταν και τόσο σημαντικό. Μπορεί μερικοί άνθρωποι που υποβάλλονται σε θεραπεία επιβεβαίωσης φύλου να σταματούν ή να αναιρούν τις ιατρικές τους παρεμβάσεις ώς να επιστρέφουν στο φύλο που γεννήθηκαν, αλλά θεωρούσε ότι ήταν τόσο λίγοι σε αριθμό που οι εμπειρίες τους δεν αξίζουν καν επιστημονικής μελέτης.

Τα δεδομένα αλλάζουν

Τώρα όμως ο MacKinnon έχει αλλάξει γνώμη, όσον αφορά τη φυλομετάβαση. Πρόσφατες έρευνες, συμπεριλαμβανομένης της δικής του, δείχνουν ότι τα ποσοστά διακοπής ή αναστροφής ιατρικών ή χειρουργικών παρεμβάσεων που επιβεβαιώνουν το φύλο είναι πιθανώς υψηλότερα από ό,τι πιστεύαμε. Τα ευρήματα των μελετών αυτών βασίστηκαν σε δεδομένα που συλλέχθηκαν πριν από το 2015, και χρονολογούνται από το 1960.

Σε έρευνα του 2021 που δημοσίευσε ομάδα επιστημόνων το 2021, εξετάζοντας τους λόγους της αντιστροφής φυλομετάβασης στις ΗΠΑ, καταδεικνύεται ότι από 27.715 ενήλικες διαφυλετικούς, το 61,9% δήλωσε ότι είχαν κάνει θεραπεία επιβεβαίωσης του φύλου ενώ ένα 13,1%, δηλαδή 2.242, ανέφερε ιστορικό αντίστροφης φυλομετάβασης!

Ο βετεράνος των SEALS (Ειδικές Δυνάμεις, ΗΠΑ), Κρις Μπεκ, είναι παράδειγμα ανθρώπου που μετάνιωσε για την επιλογή του να αλλάξεις φύλο.

Ωστόσο, από αυτούς του 2.242, η πλειονότητα (82,5%) ανέφερε ότι η απόφασή τους να επιστρέψουν στο αρχικό φύλο επηρεάστηκε από εξωτερικούς παράγοντες, όπως η οικογενειακή πίεση και το κοινωνικό στίγμα.

Ωστόσο, σχεδόν ένα 16% ανέφερε ότι το έκανε για εσωτερικούς λόγους, όπως οι διακυμάνσεις που περνούσαν ή η αβεβαιότητα σχετικά με τη ταυτότητα φύλου».

Τον 83χρονο Walt Heyer, τη δεκαετία του 1940, η γιαγιά του τον έντυνε με γυναικεία μωβ φορέματα, όταν ο ίδιος ήταν 4 ετών. Ενώ η γιαγιά του επανάλαβαμε πόσο γλυκός ήταν με το φόρεμα, ο θείος του στη συνέχεια τον κακοποιούσε σεξουαλικά.

Αυτές οι εμπειρίες τον οδήγησαν όταν μεγάλωσε -ενώ είχε κάνει οικογένεια- να αλλάξει φύλο, λόγω «λανθασμένης διάγνωσης της δυσφορίας φύλου» και έτσι να καταστρέψει τη ζωή του. Έτσι υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση αλλαγής φύλου, ζώντας για οκτώ χρόνια ως γυναίκα με το όνομα Λάουρα Τζένσεν, ώσπου το μετάνιωσε και έκανε αντιστροφή φύλου.

Ο Walt Heyer, από αριστερά, όπως ήταν τη δεκαετία του 1960, στη μέση όταν έκανε αλλαγή φύλου τη δεκαετία του 1980 και όπως είναι σήμερα.

Η εμπειρία του τον οδήγησε να υποστηρίξει την άποψη «ότι τα τρανς άτομα συχνά βιώνουν τύψεις μετά τη μετάβαση, υποστηρίζοντας ότι αυτό που χρειάζονται πραγματικά τα τρανς άτομα είναι «ψυχιατρική ή ψυχολογική βοήθεια».

Κάποιοι άνθρωποι που αναιρούν τη φυλομετάβασή τους «έρχονται να ανακαλύψουν ότι αυτό που νόμιζαν ότι ήταν μόνο δυσφορία φύλου μπορεί να αντικατοπτρίζει μια πιο περίπλοκη εικόνα – ίσως συμπεριλαμβανομένης μιας νευροαπόκλισης, του επακόλουθου ενός προηγούμενου τραύματος ή κάποιας άλλης πρόκλησης ψυχικής υγείας» λένε οι υπ. διδάκτορας στο Πανεπιστήμιο Rutgers Daniela Valdes και Kinnon MacKinnon, οι οποίοι ανήκουν στην κοινότητα των ΛΟΑΤΚΙ

Άτομα που αντιστρέφουν μια προηγούμενη μετάβαση το κάνουν για διάφορους λόγους, σύμφωνα με τους Daniela Valdes και Kinnon MacKinnon. «Μερικοί άνθρωποι απλά δεν μπορούν να αντέξουν τις διακρίσεις που τόσο συχνά αντιμετωπίζουν ανοιχτά τα τρανς άτομα. Η τρανσφοβία της κοινωνίας είναι ένα σημαντικό εμπόδιο για να ζεις ευτυχισμένα».

Ωστόσο, οι δύο ειδικοί επισημαίνουν ότι «υπάρχουν μερικοί άνθρωποι που έχουν υποστεί αλλαγή φύλου συνειδητοποιούν, μετά από χρόνια ζωής ως τρανς, ότι είναι λεσβίες, ομοφυλόφιλοι ή αμφιφυλόφιλοι. Άλλοι μεταβατικοί έρχονται να ανακαλύψουν ότι αυτό που νόμιζαν ότι ήταν μόνο δυσφορία φύλου μπορεί να αντικατοπτρίζει μια πιο περίπλοκη εικόνα – ίσως συμπεριλαμβανομένης μιας νευροαπόκλισης, του επακόλουθου ενός προηγούμενου τραύματος ή κάποιας άλλης πρόκλησης ψυχικής υγείας. Μολονότι πολλοί μεταβατικοί όντως εκτιμούν την ευκαιρία για αυτο-ανακάλυψη που παρείχε η μετάβασή τους, άλλοι δεν θα έκαναν τα ίδια βήματα αν μπορούσαν να γυρίσουν τον χρόνο πίσω».

Γι’ αυτό και ο Mackinnon είναι ξεκάθαρος λέγοντας πως «οι ερευνητές, οι κλινικοί γιατροί και οι υπεύθυνοι ανάπτυξης υπηρεσιών έχουν την υποχρέωση να κατανοήσουν αυτές τις εμπειρίες και να αναπτύξουν προσαρμοσμένες υπηρεσίες υγείας και κοινωνικής φροντίδας που σχετίζονται με τη μετάβαση ως μέρος της ολοκληρωμένης φροντίδας για το φύλο».

Ανησυχητικά τα ποσοστά όσων το μετανιώνουν

Ο επίκουρος καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ Michael S. Irwig, που ειδικεύεται στην υγεία των τρανς δεν κρύβει την ανησυχία του.

«Υπάρχουν λόγοι να πιστεύουμε ότι ο αριθμός των ατόμων αντιστροφής φυλμετάβασης μπορεί να αυξηθεί. Είναι πολύ πιθανό τα χαμηλά αναφερόμενα ποσοστά αντιστροφής φυλομετάβασης και μετάνοιας σε προηγούμενους πληθυσμούς να μην ισχύουν πλέον για τους σημερινούς πληθυσμούς», έγραψε σε άρθρο που δημοσιεύτηκε πέρυσι στο Journal of Clinical Ενδοκρινολογία & Μεταβολισμός. Πράγματι οι νέες μελέτες δείχνουν ότι οι άνθρωποι που οι τανσέξουαλ που το μετανιώνουν κυμαίονονται από το 2 έως το 10%.

Οι Daniela Valdes και ο Kinnon MacKinnon αν και είναι ενάντια στις πρόσφατες νομοθεσίες στις ΗΠΑ που στοχεύουν τα τρανς άτομα, περιορίζοντας τις επιλογές θεραπείας για τη δυσφορία φύλου, ωστόσο, εφιστούν την προσοχή στους ακτιβιστές και στα κυρίαρχα ΜΜΕ να μην υποβαθμίζουν την πραγματικότητα της αντίστροφης φυλομετάβασης.

«Τα άτομα που δεν συμμορφώνονται με το φύλο αξίζουν συμπονετικής προσοχής σε όλη τους την πολυπλοκότητα. Η παράβλεψη της εμπειρίας όσων μετανιώνουν για τη φυλομετάβασή τους δεν είναι απλώς επιβλαβής για αυτούς, σημαίνει επίσης ότι οι γιατροί και οι επιστήμονες χάνουν τα απαραίτητα δεδομένα που θα μπορούσαν να βελτιώσουν τη φροντίδα που επιβεβαιώνει το φύλο για μελλοντικούς ασθενείς» λένε οι δύο επιστήμονες.

Η τραυματική εμπειρία του Heyer τον οδήγησε στο συμπέρασμα ότι χρειάζεται εξαιρετική προσοχή στο τι διδάσκονται τα παιδιά σχετικά με το φύλο, καθώς υπάρχει κίνδυνος να βρεθούν σε σύγχυση. «Χρειαζόμαστε άνδρες και γυναίκες που να βγουν μπροστά και να πουν σταματήστε αυτή την ανοησία» λέει ο ίδιος, καθώς ήταν τα παιδικά του τραύματα και οι λανθασμένες εικόνες που τον έκαναν να πιστέψει ότι βρίσκεται σε λάθος φύλο, ενώ δεν ίσχυε.

Έτσι, και στη μελέτη που δημοσίευσε το 2022 το International Journal of Transgender Health -ακαδημαϊκό περιοδικό που ειδικεύευται σε ζητήματα φύλου- ήταν ξεκάθαρο: οι μη αναστρέψιμες θεραπείες φυλομετάβασης θα πρέπει να αποφεύγονται μέχρι να επιτευχθεί σαφήνεια σχετικά με τους μακροπρόθεσμους στόχους και τα αποτελέσματα. Για τους επιστήμονες αυτής της μελέτης είναι φυσιολογικό να περνάνε διακυμάνσεις αυτά τα άτομα.