Παλαιοημερολογίτες: Ποιοι είναι, πόσοι είναι και ποιον ψηφίζουν

Τον Σεπτέμβριο του 2021 η είδηση είχε κάνει τον γύρο της Ελλάδας: ο μητροπολίτης Λαρίσης και Πλαταμώνος, Αθανάσιος, είχε πεθάνει σε ηλικία 93 ετών και οι φωτογραφίες από την κηδεία του προκαλούσαν εντύπωση: φορώντας τα μεγαλοπρεπή άμφιά του ο μητροπολίτης κηδεύτηκε όχι μέσα σε φέρετρο αλλά καθισμένος στον αρχιεπισκοπικό θρόνο τον οποίο πιστοί μετέφεραν στους ώμους τους εκτός του ναού ακολουθώντας μια παράδοση με βυζαντινές ρίζες. Ο Αθανάσιος ήταν μητροπολίτης των Γνήσιων Ορθόδοξων Χριστιανών (ΓΟΧ), γνωστών στο πανελλήνιο ως παλαιοημερολογιτών. Τόσο κοντά μας αλλά και τόσο άγνωστοι, οι παλαιοημερολογίτες βρέθηκαν ξανά στην επικαιρότητα με αφορμή τις επικείμενες κοινοβουλευτικές εκλογές.

Στο παρελθόν αρκετοί είχαν στηρίξει πολιτικά τον πρόεδρο των ΑΝΕΛ, Πάνο Καμμένο, ενώ δεν είναι κρυφές οι στενές σχέσεις που διατηρούν κάποιοι κύκλοι τους με τον αρχηγό της Ελληνικής Λύσης, Κυριάκο Βελόπουλο – είναι ενδεικτικό ότι το κόμμα του απέσπασε στις εκλογές του Μαΐου σημαντικά ποσοστά σε περιοχές με ισχυρή παρουσία παλαιοημερολογιτών, όπως για παράδειγμα στον Ασπρόπυργο της Αττικής, όπου έφτασε το 12,3%. Πλέον προκύπτει το ερώτημα κατά πόσο θα καταφέρει το νεοσύστατο κόμμα Νίκη να διεμβολίσει τον χώρο των ΓΟΧ, με τον οποίο λέγεται ότι έχει ήδη χτίσει γέφυρες μέσω μοναστηριών του Αγίου Ορους που επηρεάζουν κάποιους παλαιοημερολογίτες ιεράρχες.

«Ο κάθε πολίτης είναι ελεύθερος να κρίνει και να ψηφίσει αυτό που λέει η καρδιά του και η συνείδησή του. Η Εκκλησία ποτέ δεν ανακατεύτηκε στα θέματα αυτά. Ολα όσα ακούμε τον τελευταίο καιρό για εμπλοκή θρησκευτικών κύκλων με πολιτικούς είναι συμπεριφορές αντιεκκλησιαστικές – οι ρασοφόροι δεν πρέπει ούτε έμμεσα ούτε άμεσα να προτρέπουν τον κόσμο προς συγκεκριμένες κατευθύνσεις» λέει στα «ΝΕΑ» ο σεβασμιότατος μητροπολίτης ΓΟΧ Αττικής και Βοιωτίας, κ. Χρυσόστομος. «Πρέπει όμως να πούμε πως όταν πολιτικοί μας εκλεγμένοι με ικανό αριθμό ψήφων από τους έλληνες πολίτες, προκειμένου να κάνουν άγρα ψήφων, πηγαίνουν ακόμη και στις μαϊμούδες που φοράνε ράσα, τότε δεν ανακατεύεται η Εκκλησία στην πολιτική αλλά κάποιοι πολιτικοί εκμεταλλεύονται καταστάσεις…».

Τα πολλαπλά σχίσματα

Οπως εξηγούν οι γνωρίζοντες, οι διεργασίες στους Γνήσιους Ορθόδοξους Χριστιανούς δεν μπορούν να ερμηνευτούν με τις αναλογίες που αντιστοιχούν στην Ελληνορθόδοξη Εκκλησία. Και αυτό διότι οι παλαιοημερολογίτες δεν λειτουργούν ως ένα Σώμα: από το 1924 που αποσπάστηκαν από την επίσημη Εκκλησία, η κοινότητά τους υπέστη πολλαπλά σχίσματα, δημιουργώντας κοινότητες που συχνά βρίσκονται σε μεταξύ τους αντιπαράθεση. Στον χώρο, εξάλλου, επικρατεί μια… ελευθεριότητα: δεν είναι λίγοι εκείνοι που αυτοτιτλοφορούνται ποιμενάρχες των Γνήσιων Ορθόδοξων Χριστιανών χωρίς καμία εξουσιοδότηση. Συχνά είναι ιερωμένοι που αποπέμφθηκαν για διάφορους λόγους από την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος ή ιδιαίτερες περιπτώσεις  – με ή χωρίς ποινικό παρελθόν -, με χαρακτηριστική φιγούρα τον μοναχό Κλεομένη που βρέθηκε στη δημοσιότητα τα προηγούμενα χρόνια καταφερόμενος με μένος εναντίον του ισλάμ, των Εβραίων, των ATM και των barcode…

Η 1η θρησκευτική μειονότητα

«Το γεγονός ότι δεν υπάρχει νομική κάλυψη στον χώρο των ΓΟΧ, με αποτέλεσμα ο οποιοσδήποτε να μπορεί να φορά μίτρα, εγκόλπιο και να αυτοτιτλοφορείται ιεράρχης, αδικεί τον δίκαιο αγώνα των υπολοίπων. Στην επίσημη Εκκλησία, όταν κάποιος τεθεί σε αργία δεν μπορεί να συνεχίσει να κάνει τον παπά, υπάρχουν αυτεπάγγελτες κυρώσεις με νόμους και προεδρικά διατάγματα» εξηγεί ο μητροπολίτης Χρυσόστομος. «Οι Γνήσιοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί είναι η πρώτη θρησκευτική μειονότητα στην Ελλάδα» προσθέτει ο ίδιος, επισημαίνοντας πως στο παρελθόν η κοινότητα δέχθηκε άγριους διωγμούς. «Τη δεκαετία του ’50 έγιναν φρικτά πράγματα, με συλλήψεις και δολοφονίες ιερέων, όπως συνέβη στο Μικρό Κάθισμα του Κρυονερίου Αττικής το 1951, ενώ μέχρι και τη δεκαετία του ’70 δεν επιτρεπόταν η οικοδόμηση ναών. Σήμερα δεν υπάρχουν τέτοιου είδους εμπόδια στην καθημερινή μας δράση».

Οι κοινότητές τους

Πόσοι όμως είναι οι παλαιοημερολογίτες και σε ποια μέρη της Ελλάδας βρίσκονται συγκεντρωμένοι; Παρότι η τελευταία επίσημη καταγραφή έγινε πριν από μερικές δεκαετίες, οι πιστοί του Παλαιού Ημερολογίου στην ελληνική επικράτεια υπολογίζονται σήμερα σε μερικές δεκάδες χιλιάδες. Οι κοινότητές τους βρίσκονται κυρίως στην Αττική, στη Βοιωτία, στη Νότια Εύβοια, στη Θεσσαλονίκη, στον Βόλο, στην Καλαμάτα, στην Κορινθία, ενώ το Παλαιό Ημερολόγιο ακολουθούν επίσης Πόντιοι προερχόμενοι από χώρες της τέως Σοβιετικής Ενωσης στην Κομοτηνή, στις Σάπες και αλλού. Σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα της «Εκκλησίας ΓΟΧ Ελλάδος», στον ελλαδικό χώρο λειτουργούν 13 μητροπόλεις παλαιοημερολογιτών, στη δικαιοδοσία των οποίων υπάγονται συνολικά 237 ιεροί ναοί και παρεκκλήσια και 110 μονές.

Ο διαχωρισμός των ΓΟΧ από την Εκκλησία της Ελλάδος έγινε πριν ακριβώς 99 χρόνια. Το 1923 η ελληνική κυβέρνηση αποφάσισε να ακολουθήσει η χώρα το Γρηγοριανό Ημερολόγιο αντί του Ιουλιανού, με αποτέλεσμα το ημερολόγιο να μεταφερθεί αυτόματα 13 ημέρες μπροστά. Ενα έτος αργότερα η Εκκλησία της Ελλάδος συμπορεύθηκε με το νέο ημερολόγιο, προκαλώντας αντιδράσεις σε κάποιες περιοχές της Ελλάδας. Το 1925 η κοινότητα των διαφωνούντων έλαβε την επωνυμία «Γνήσιοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί» και το 1935 απέκτησε Ιερά Σύνοδο και διοικητική οργάνωση.