Οι viral μοναχοί του TikTok συγκρούονται με τις βουδιστικές αρχές

Ο Μπο Πίσι έχει ένα νυχτερινό τελετουργικό. Αφού τελειώσει τις σχολικές του εργασίες και τις προσευχές του, ο 22χρονος μοναχός από την Καμπότζη, εξαφανίζεται στο δωμάτιό του με το Android τηλέφωνό του, κλειδώνει την πόρτα και κάθεται στο κρεβάτι του. Εκεί, για ώρες, επεξεργάζεται βίντεο στο TikTok για να τα δουν οι 132.000 ακόλουθοί του πριν κοιμηθούν.

Τα άλλα 29 άτομα στο μοναστήρι του είναι απασχολημένα με τη μελέτη ή την ψαλμωδία, ενώ ο Πίσι ηχογραφεί φωνητικά, παρακολουθεί μαθήματα μοντάζ και κόβει το υλικό. Ακόμα τον πειράζουν για το χόμπι του – ακόμα και μετά την έκρηξη της τηλεθέασης του μετά από δύο βίντεο ποίησης που είχε δημοσιεύσει στα βάθη των λόκνταουν της Covid-19.

Photo: Adli Wahid / Unsplash

«Με ρωτάνε «ποιο είναι το όφελος από αυτό; Γιατί ξοδεύεις ώρες γι’ αυτό;»»

Ο Πίσι μίλησε στο Rest of World από το μοναστήρι του στη βορειοδυτική πόλη Battambang. «Θέλω απλώς να διαδώσω το ντάρμα. Δεν κερδίζω τίποτα από αυτό, αλλά μου αρέσει να το κάνω».

Το TikTok έχει εξελιχθεί σε σημαντική ψυχαγωγία στην Καμπότζη, όπου 6,7 εκατομμύρια ενήλικες από έναν πληθυσμό 17 εκατομμυρίων χρησιμοποιούσαν την εφαρμογή στις αρχές του 2022, σύμφωνα με την εταιρεία ByteDance.

Μια περιήγηση στο TikTok της Καμπότζης φέρνει στο προσκήνιο τοπικές διασημότητες που επιδεικνύουν πολυτελή ρούχα, έφηβους που χορεύουν τα τελευταία τραγούδια του ράπερ VannDa και influencers που ασχολούνται με την περιποίηση της επιδερμίδας και πλασάρουν προϊόντα.

Αλλά και μια ομάδα σούπερ σταρ μοναχών έχουν επίσης κυριαρχήσει στην πλατφόρμα τα τελευταία χρόνια. Στο TikTok, οι μοναχοί κηρύττουν βουδιστικές αρχές και ιδέες, γνωστές ως ντάρμα. Ο αριθμός των οπαδών του Πίσι είναι μέτριος σε σύγκριση με κάποιους, οι οποίοι έχουν συγκεντρώσει περισσότερους από μισό εκατομμύριο οπαδούς.

@haksienghai♬ original sound – ហាក់ សៀងហៃ

Η MonkTok τάση και συμπαρομαρτούντα της

Η άνοδος της τάσης του MonkTok θέτει επίσης έναν νέο κίνδυνο για τη βουδιστική θρησκευτική κοινότητα: Ο χορός, το τραγούδι και το κυνήγι της φήμης – πρακτικά απαιτούμενη συμπεριφορά για να γίνει κανείς αστέρι του TikTok – αποτελούν παραβιάσεις του μοναστικού κώδικα.

Η παραβίαση των πιο σοβαρών κανόνων μπορεί να τιμωρηθεί με αποπομπή από το τάγμα.

Αγκαλιάζοντας το TikTok, οι μοναχοί πρέπει να βαδίσουν σε μια λεπτή γραμμή – να διασκεδάσουν τους οπαδούς τους χωρίς να εξοργίσουν τις βουδιστικές αρχές και να διαδώσουν το ντάρμα χωρίς να αποξενώσουν τους θεατές.

Ταυτόχρονα, οι αρχές των μοναχών παλεύουν με το ερώτημα: Σε ποιο βαθμό θα πρέπει οι μοναχοί να είναι online;

Εδώ και χρόνια, οι μοναχοί χρησιμοποιούν το YouTube και το Facebook για να δίνουν συμβουλές, να μοιράζονται αποσπάσματα από ομιλίες, ακόμη και να παρακολουθούν τις εκλογές και την αποψίλωση των δασών μέσω ζωντανής μετάδοσης.

Το γεγονός ότι είναι συνδεδεμένοι δεν λειτουργούσε πάντα υπέρ τους. Ένας μοναχός υψηλού προφίλ που είχε γίνει γνωστός ως διαδικτυακός υπερασπιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη χώρα μετά από μια εκστρατεία στο Facebook εναντίον του που συνδέθηκε με την κυβέρνηση.

Αλλά το TikTok αντιπροσωπεύει μια διαφορετική πρόκληση: Μια στροφή προς ένα νεανικό κοινό με προσδοκίες για περιεχόμενο βασισμένο στις τάσεις, που θα εκτοξευθεί γρήγορα.

Photo: Johnny Cohen / Unsplash

Όταν το ντάρμα συνάντησε το κάρμα

Ενώ πολλοί μοναχοί, όπως ο Πίσι, λένε ότι βρίσκονται στην πλατφόρμα για να διαδώσουν το ντάρμα, άλλοι πιστεύουν ότι η χρήση του TikTok είναι λάθος, επειδή θέτει τους μοναχούς σε κοινή θέα.

Οι λογαριασμοί ορισμένων νεαρών μοναχών είναι δυσδιάκριτοι από τους λογαριασμούς των λαϊκών: Μοιράζονται την ίδια δίψα για ζωή, τα ίδια εφηβικά καμώματα, ακόμα και χούφτες με μετρητά, επιδεικτικά, όπως ταιριάζει στα πρότυπα.

«Τα πάντα αλλάζουν» δήλωσε στο Rest of World ο Χακ Σιενγκάι, ένας 38χρονος μοναχός του  TikTok, επίσης εγκατεστημένος στο Battambang. «Έτσι διαδίδουμε το ντάρμα. Δεν χρειάζεται να πάμε πουθενά – οι άνθρωποι απλά ανοίγουν τα smartphones τους … Είναι μια διαφορετική εποχή αλλά η ίδια πρόθεση».

Ο Σιενγκάι, του οποίου ο λογαριασμός έχει περισσότερους από 500.000 ακόλουθους, υποστηρίζει άλλους μοναχούς που χρησιμοποιούν το TikTok, αλλά είναι προσεκτικός σχετικά με το τι δείχνει από τον κόσμο του.

Όταν πρωτομπήκε στην εφαρμογή το 2020, δημοσίευε μαθήματα γλώσσας και λογοτεχνίας Χμερ μπροστά σε έναν πίνακα. Αλλά, με την πάροδο του χρόνου, ο Σιενγκάι ανέπτυξε ένα στυλ που συνδύαζε το διδακτικό περιεχόμενο με ένα εύκολο χαμόγελο και μια αίσθηση του χιούμορ.

Σε ένα απόσπασμα, κάθεται μαζί με τον κωμικό Σαμπ Σιν από την Καμπότζη – ένα απίθανο ζευγάρι – για να συζητήσουν μια παλιά ιστορία για έναν άνδρα που πήγε στον Βούδα με μια ερώτηση και κατέληξε να την απαντήσει ο ίδιος.

Μια άλλη στιγμή, δείχνει μοναχούς να ταξιδεύουν με μηχανοκίνητο σκάφος προς μια παγόδα, με το νερό να τους ψεκάζει καθώς κοιτάζουν ήσυχοι τη λίμνη Tonlé Sap.

«Προσπαθώ να κάνω τους οπαδούς μου να έρθουν πιο κοντά μου μέσα από τις αλληλεπιδράσεις στο TikTok» δήλωσε ο Σιενγκάι. «Αλλά όχι πραγματικά πολύ κοντά».

Συζητά όσα δημοσιεύει με τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου του ναού του και άλλους εξέχοντες μοναχούς, προσπαθώντας να δώσει το παράδειγμα στους αρχάριους μοναχούς που βλέπουν την εφαρμογή ως εντελώς ξεχωριστή από τα μοναστικά τους καθήκοντα.

«Δεν ξέρουν πώς να τη χρησιμοποιήσουν για να έχουν αντίκτυπο» είπε. «Ανησυχώ γι’ αυτό».

@haksienghaiប្រាសាទសិលា កេរដំណែលដូនតា អស្ចារ្យពេកក្រៃ♬ original sound – ហាក់ សៀងហៃ

Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα

Ο Μπο Πίσι, ο οποίος εντάχθηκε στο τάγμα το 2013 σε ηλικία 12 ετών, είναι πιο χαλαρός σχετικά με τη χρήση της προσωπικότητάς του για να διδάξει το ντάρμα. Κατέβασε το TikTok λίγο αφότου ξεκίνησε το πτυχίο του και είδε πώς αρκετοί φοιτητές ήταν κολλημένοι στην εφαρμογή κατά τη διάρκεια του μαθήματος. Αν και περίπου το 70% του πληθυσμού της Καμπότζης χρησιμοποιεί το Facebook, «τα περισσότερα βίντεο είναι μεγάλα – όπως και στο YouTube. Είναι δύσκολο να ακούσεις για τόση ώρα» δήλωσε ο Πίσι.

Πρώτα πειραματίστηκε με το TikTok δημοσιεύοντας φωτογραφίες του εαυτού του, υποθέτοντας ότι ο αλγόριθμος θα προτιμούσε ένα ανθρώπινο πρόσωπο.

Στη συνέχεια, τον Απρίλιο του 2021, εν μέσω ενός αποκλεισμού της Κόβιντ-19 στην Πνομ Πενχ που είδε τις ένοπλες δυνάμεις να περιπολούν στους δρόμους και τον κόσμο να πεινάει, ο Πίσι διάβασε ένα ποίημα στην κάμερα και το δημοσίευσε στην εφαρμογή.

«Σε όλους είπαν να μείνουν στο σπίτι για να αποφύγουν την ασθένεια. Οι πλούσιοι μπορούν να μείνουν στο σπίτι τους χωρίς να ανησυχούν, αλλά οι φτωχοί δεν μπορούν» ξεκινούσε το ποίημα…

@haksienghaiសមណសិស្ស♬ original sound – ហាក់ សៀងហៃ

Βουδισμός και τεχνολογία σε ένα

Ένα από τα βίντεο του Σιενγκάι δείχνει μοναχούς να ταξιδεύουν με μηχανοκίνητο σκάφος σε μια κηδεία κερδίζοντας περισσότερες από 400.000 προβολές. Ο Πίσι έμεινε έκπληκτος. Ήταν η πρώτη του εμπειρία με το να γίνει viral. «Ήμουν τόσο, τόσο, τόσο έκπληκτος» δήλωσε. «Αυτό το συναίσθημα με παρακίνησε να συνεχίσω».

Έκτοτε, ο Πίσι έχει επικεντρωθεί στην ανάρτηση σύντομων, απλών κλιπ με το πρόσωπό του ή μια εικονογράφηση, σε μια φωνητική περιγραφή μιας βουδιστικής ιστορίας ή αρχής.

Αποφεύγει άλλο περιεχόμενο που έχει δει από έφηβους μοναχούς που αγγίζει τα όρια της βλασφημίας: φωτογραφίες χωρίς μπλούζα, ερωτικά τραγούδια ή παιχνίδια τζόγου.

«Δεν είναι καλή συμπεριφορά να τα δείχνεις στο TikTok. Ο κόσμος θα τους δει ως κακούς μοναχούς. Αλλά αν κάνετε TikTok για να διαδώσετε το ντάρμα, είναι ένας πολύ καλός τρόπος να αλληλεπιδράσετε με τους ανθρώπους» είπε.

Οι χειροτονημένοι μοναχοί της Καμπότζης, οι οποίοι ασκούν τον Βουδισμό Θεραβάντα, υπόκεινται σε διαφορετικούς κανόνες από τους λαϊκούς.

Ο μοναστικός κώδικας, ο οποίος έχει 227 νόμους, απαγορεύει πράγματα όπως το σεξ, το φαγητό μετά το μεσημέρι και τα πολύ άνετα κρεβάτια.

Ακόμη και οι αρχάριοι μοναχοί πρέπει να ακολουθούν έναν κατάλογο βασικών κανόνων που περιλαμβάνει την αποχή από τον φόνο, την κλοπή, το ψέμα, το τραγούδι και τον χορό.

Η επιβολή τους γίνεται από μια πολυεπίπεδη γραφειοκρατία υπό το εθνικό συμβούλιο μοναχών. Τουλάχιστον οι μισοί από τους κανόνες αποσκοπούν στην αποτροπή των μοναχών από το να προκαλούν προσωπικό θαυμασμό από το κοινό ή να επιδιώκουν τη φήμη – ενέργειες αντίθετες με τη σταροποίηση του TikTok – σύμφωνα με τον Γιον Σενγκ  Γιέθ, αναπληρωτή αντιπρύτανη σε βουδιστικό πανεπιστήμιο στην Πνομ Πενχ.

Ο Σενγκ Γιέθ, 45 ετών, υπηρετεί ως μέλος της περιφερειακής αρχής μοναχών, η οποία εποπτεύει τέσσερις από τις 25 επαρχίες της χώρας. Η δουλειά του περιλαμβάνει το συντονισμό με τις ανώτερες και κατώτερες αρχές μοναχών όταν προκύπτουν προβλήματα, την εκδίκαση πιθανών τιμωριών βάσει του μοναστικού κώδικα ή την παροχή διορθωτικής εκπαίδευσης.

Τα τελευταία χρόνια, δήλωσε στο Rest of World, οι βουδιστικές αρχές έχουν αντιμετωπίσει την «τρέλα» των μοναχών που διακινδυνεύουν την αξιοπρέπειά τους στο διαδίκτυο, κυρίως στο Facebook.

Καθισμένος στο γραφείο του στην Πνομ Πενχ, έδειξε στην άλλη άκρη του δωματίου ένα άγαλμα του Βούδα από συμπαγή βράχο που ήταν τοποθετημένο στον τοίχο.

«Αυτό το άγαλμα αντιπροσωπεύει τη φώτιση, τη σοφία» είπε. «Αλλά μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να καταστρέψει το γραφείο μου, να σκοτώσει ανθρώπους ή οτιδήποτε άλλο. Το ερώτημα που τίθεται είναι αν αυτό είναι λάθος του αγάλματος ή του ατόμου που χρησιμοποιεί το άγαλμα; Το TikTok είναι ακριβώς αυτό».

*Με στοιχεία από το restofworld.org