Τουρκία: Οι Αρχές ερευνούν και συλλαμβάνουν δημοσιογράφους για «προκλητικές αναρτήσεις» σχετικά με τον σεισμό

Ο ανεξάρτητος δημοσιογράφος Mir Ali Koçer βρισκόταν 200 μίλια από το επίκεντρο όταν η Τουρκία χτυπήθηκε από τον Εγκέλαδο των 7,7 Ρίχτερ στις 6 Φεβρουαρίου. Αρπάζοντας την κάμερα και το μικρόφωνό του, μετέβη στην πληγείσα περιοχή για να πάρει συνέντευξη από επιζώντες.

Μοιράστηκε τις ιστορίες των επιζώντων και των διασωστών στο Twitter και τώρα βρίσκεται υπό έρευνα ως ύποπτος διάδοσης «ψευδών ειδήσεων» και ενδέχεται να βρεθεί αντιμέτωπος με ποινή φυλάκισης έως και τριών ετών.

Είναι ένας από τους τουλάχιστον τέσσερις δημοσιογράφους που ερευνώνται για ρεπορτάζ ή σχολιασμό του σεισμού.

Ομάδες Ελευθερίας του Τύπου αναφέρουν ότι δεκάδες άλλοι έχουν συλληφθεί, παρενοχληθεί ή εμποδιστεί στο να κάνουν ρεπορτάζ. Οι τουρκικές αρχές δεν έχουν σχολιάσει τις συλλήψεις.

«Δεν μπορούσα να συγκρατήσω τα δάκρυά μου»

Τη νύχτα του σεισμού, ο Mir Ali Koçer, ο οποίος είναι Κούρδος και συνεισφέρει σε ειδησεογραφικούς ιστότοπους υπέρ της αντιπολίτευσης όπως το Bianet και το Duvar, κάπνιζε στο μπαλκόνι του στη νοτιοανατολική πόλη Ντιγιαρμπακίρ, όταν τα δύο σκυλιά του άρχισαν ξαφνικά να γαβγίζουν.

Αργότερα θυμήθηκε πως είχαν γαβγίσει ακριβώς έτσι το 2020, δευτερόλεπτα πριν από έναν μικρότερο σεισμό χτυπήσει την ανατολική Τουρκία.

«Έτρεμα. Ένιωσα το σπίτι να τρέμει, ένιωσα την τηλεόραση να τρέμει», λέει ο Koçer στο BBC. Κρύφτηκε κάτω από ένα τραπέζι με τα σκυλιά και μετά όρμησε έξω.

Ο δημοσιογράφος Mir Ali Koçer

Άφησε την πόλη του και οδήγησε έως το Γκαζιαντέπ. Συγκλονίστηκε από τις σκηνές καταστροφής και τα θύματα που υφίστανται τις χαμηλές θερμοκρασίες σε πόλεις κοντά στο  επίκεντρο του σεισμού.

Τουλάχιστον 3.000 από τα θύματα του σεισμού πέθαναν στο Γκαζιαντέπ.

«Προβοκάτορες»

«Όταν κρατούσα το μικρόφωνο, πίσω από την κάμερα ή μπροστά από την κάμερα, δεν μπορούσα να συγκρατήσω τα δάκρυά μου», θυμάται ο Koçer.

Ο ίδιος συγκινήθηκε από την εισροή εθελοντών και ομάδων διάσωσης και μοιράστηκε το υλικό του στο Twitter.

Μερικοί από τους επιζώντες του είπαν ότι δεν έλαβαν καμία βοήθεια για μέρες. Παρόμοιες καταγγελίες αναφέρθηκαν σε μέσα ενημέρωσης υπέρ της αντιπολίτευσης.

Κατά τη διάρκεια των επισκέψεών του, στις πληγείσες περιοχές ο Τούρκος πρόεδρος, υποσχέθηκε στους πολίτες ότι θα ξαναχτίσει τις πόλεις τους. Ωστόσο προειδοποίησε πως όσοι διαδίδουν «ψευδείς ειδήσεις» και «προκαλούν κοινωνικό χάος» θα διωχθούν, ενώ τους αποκάλεσε «προβοκάτορες».

Ο Koçer αποκαλύπτει πως την ώρα που έκανε το ρεπορτάζ του για τον σεισμό, η αστυνομία του Ντιγιαρμπακίρ άφησε ένα σημείωμα στο διαμέρισμά του, καλώντας τον να εμφανιστεί στο αστυνομικό τμήμα και να δώσει κατάθεση.

Ο νέος νόμος

Στο τμήμα, του είπαν ότι ερευνούνταν για παραπληροφόρηση βάσει νόμου που εισήχθη πρόσφατα. Είπε ότι η Αστυνομία τον ανέκρινε για την αναφορά του από το επίκεντρο του σεισμού και τον κατηγόρησε για διάδοση ψευδών πληροφοριών.

Ο νέος νόμος της Τουρκίας εγκρίθηκε τον Οκτώβριο. Ποινικοποίησε τη δημόσια διάδοση παραπληροφόρησης και έδωσε στο κράτος πολύ ευρύτερες εξουσίες να ελέγχει τους ειδησεογραφικούς ιστότοπους και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

«Δεν μοιράστηκα πληροφορίες χωρίς ενδελεχή έρευνα»

Ο κ. Koçer επιμένει ότι ήταν σχολαστικός στη δουλειά του και πήρε συνεντεύξεις από όλες τις πλευρές, από επιζώντες μέχρι την αστυνομία, τη χωροφυλακή και τους διασώστες. «Δεν μοιράστηκα πληροφορίες χωρίς ενδελεχή έρευνα και ανάλυση», λέει.

Οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα (RSF) χαρακτήρισαν την έρευνα εναντίον του κ. Koçer «παράλογη» και ζήτησαν από τις Αρχές να την εγκαταλείψουν.

Σύμφωνα με την Επιτροπή για την Προστασία των Δημοσιογράφων (CPJ), μια ομάδα υπεράσπισης, τουλάχιστον τρεις ακόμη δημοσιογράφοι αντιμετωπίζουν ποινικές διώξεις.

«Προκλητικές αναρτήσεις»

Ο αριθμός των άλλων δημοσιογράφων υπό έρευνα είναι ασαφής. Την Τρίτη, η Αστυνομία είπε ότι έθεσε υπό κράτηση 134 άτομα για «προκλητικές αναρτήσεις» και συνέλαβε 25 από αυτούς, αλλά οι ταυτότητές τους δεν έχουν γίνει γνωστές.

Μερικοί από τους συλληφθέντες μπορεί κάλλιστα να διέδιδαν ψέματα, συμπεριλαμβανομένου ενός ότι Αφγανοί μετανάστες σάρωναν σε ερειπωμένες γειτονιές.

«Η κυβέρνηση προσπαθεί να καταστείλει τις πληροφορίες που προέρχονται από τη ζώνη του σεισμού», λέει ο ειδικός για τα δικαιώματα στον κυβερνοχώρο Yaman Akdeniz, ο οποίος διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Bilgi της Κωνσταντινούπολης.

Οι συλλήψεις έγιναν μετά την προειδοποίηση του Διευθυντή Επικοινωνίας της προεδρίας της Τουρκίας για «θανατηφόρα παραπληροφόρηση» που θέτουν σε κίνδυνο τις προσπάθειες διάσωσης.

Η διεύθυνση κυκλοφόρησε επίσης μια εφαρμογή για smartphone που ονομάζεται «Υπηρεσία Αναφοράς Παραπληροφόρησης» που ενθαρρύνει τους ανθρώπους να αναφέρουν χειραγωγικές αναρτήσεις σχετικά με τον σεισμό.

«Κάθε φορά που επικρίνονται [Τούρκοι] αξιωματούχοι και η κυβέρνηση, δεν τους αρέσει», λέει η Arzu Geybulla, δημοσιογράφος στην Κωνσταντινούπολη που καλύπτει τον ψηφιακό αυταρχισμό και τη λογοκρισία.

«Αλλά αυτή τη φορά ίσως να διαμαρτύρονται πιο έντονα» κατέληξε.