«Μια εισβολή στην Ελλάδα θα έβρισκε την Τουρκία στη λάθος πλευρά»

Της Μαρία Βασιλείου

Δεν προβλέπει σύγκρουση παρά την κλιμάκωση των εντάσεων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας ο πρύτανης του Ινστιτούτου Μίτσελ για Αεροδιαστημικές Σπουδές Ντέιβιντ Ντεπτιούλα στη συνέντευξή του στα «ΝΕΑ». Ο απόστρατος αμερικανός αντιπτέραρχος θεωρεί αναγκαίο στην κρίσιμη αυτή περίοδο του ουκρανικού πολέμου Ελλάδα και Τουρκία να καθίσουν στο τραπέζι για να επιλύσουν τις διαφορές τους διπλωματικά.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο. Πώς πιστεύετε ότι θα εξελιχθεί;

Η πρόσφατη στρατιωτική επιτυχία της Ουκρανίας, η απάντηση της Ρωσίας με κινητοποίηση 300.000 ανθρώπων και η παράνομη προσάρτηση τεσσάρων επαρχιών της Ουκρανίας από τον Πούτιν σηματοδοτούν μια καμπή στον οκτάμηνο πόλεμο. Τα ψευδή δημοψηφίσματα του Πούτιν, η διεκδίκηση των επαρχιών ως ρωσικών και η απειλή χρήσης πυρηνικών όπλων δείχνουν με πόσο πανικό βλέπει την κατάσταση. Ο πρόεδρος Μπάιντεν, το ΝΑΤΟ και τα υπόλοιπα ειρηνικά έθνη πρέπει να βεβαιωθούν ότι ο Πούτιν γνωρίζει πως οποιαδήποτε χρήση πυρηνικών όπλων θα είχε ως αποτέλεσμα το τέλος του καθεστώτος του, του ιδίου και ίσως ολόκληρης της Ρωσίας. Οι Ουκρανοί μπορεί να συνεχίσουν την ώθησή τους.

Δεν υπάρχουν βεβαιότητες στον πόλεμο, υπάρχουν κάποιες επιλογές: Πρώτον, η ρωσική οπισθοχώρηση εντείνεται, ο ρωσικός στρατός αποσύρεται στις γραμμές που μπορεί να κρατήσει στις τέσσερις επαρχίες που ισχυρίζονται ότι έχουν προσαρτήσει, και ο πόλεμος συνεχίζεται για παρατεταμένη χρονική περίοδο, 50% πιθανότητα. Δεύτερον, η Ρωσία ενισχύει τις αμυντικές της γραμμές τον χειμώνα, υπολογίζοντας ότι η Δύση θα κουραστεί από τον πόλεμο και θα ωθήσει την Ουκρανία σε διευθέτηση μέσω διαπραγματεύσεων, 20% πιθανότητα. Τρίτον, ο ρωσικός πληθυσμός, κουράζεται από την ήττα του Πούτιν και από τον αντίκτυπο των οικονομικών κυρώσεων, τον ωθεί να αναζητήσει συμφωνία με την Ουκρανία ή και εξεγείρεται εσωτερικά, 10% πιθανότητα. Τέταρτον, ο Πούτιν κλιμακώνει με τη χρήση όπλων μαζικής καταστροφής για να τιμωρήσει το Κίεβο, προκαλώντας αντιπαράθεση με το ΝΑΤΟ, 10% πιθανότητα. Τίποτα δεν θα σταματήσει τον πόλεμο εκτός από ήττα των Ρώσων. Για να ηττηθούν οι Ρώσοι, πρέπει η Ουκρανία να συνεχίσει να προμηθεύεται όπλα και εκπαίδευση.

Η επιθετική ρητορική της Τουρκίας κατά της Ελλάδας κλιμακώνεται. Ο τούρκος πρόεδρος ισχυρίστηκε ότι «θα μπορούσαμε να έρθουμε μια νύχτα». Μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο;

Παρότι η ρητορική κλιμακώνεται και από τις δύο πλευρές, δεν φαίνεται πολύ πιθανό το θέμα να φτάσει σε σύγκρουση. Από γεωπολιτική άποψη, η Τουρκία πιθανότατα δεν θα εξέταζε μια πλήρους κλίμακας εισβολή στα ελληνικά νησιά, καθώς τόσο η Ελλάδα όσο και η Τουρκία είναι μέλη του ΝΑΤΟ. Μια καθαρή εισβολή πιθανότατα θα έβρισκε την Τουρκία στη λάθος πλευρά του δημόσιου αισθήματος. Η Τουρκία βρέθηκε ήδη στο στόχαστρο του ΝΑΤΟ για την αγορά των ρωσικών S-400, γεγονός που οδήγησε τις ΗΠΑ να απομακρύνουν την Τουρκία από τα F-35. Πρόσφατα, η Τουρκία πραγματοποίησε αρκετές επίσημες συναντήσεις υψηλού επιπέδου με τη Ρωσία, αλλά εξακολουθεί να προμηθεύει την Ουκρανία με σημαντικό αριθμό TB-2 για χρήση εναντίον της Ρωσίας. Αυτό είναι ενδεικτικό της αντιστάθμισης κινδύνου που κάνει συνήθως η Τουρκία. Λαμβάνοντας υπόψη τα συνεχιζόμενα ζητήματα της Τουρκίας με το PKK στη Νότια και Ανατολική Τουρκία και ότι ξεκίνησε τον Απρίλιο νέα αεροπορική και χερσαία επίθεση στο Βόρειο Ιράκ, η Τουρκία θα σκεφθεί δύο φορές για να ξεκινήσει μια μεγαλύτερη μάχη, ειδικά με έναν νατοϊκό σύμμαχο. Σε στρατιωτικό επίπεδο, παρότι η Τουρκία μπορεί να έχει τους πόρους για τέτοιου είδους επίθεση κατά της Ελλάδας, ο Ερντογάν μπορεί να είναι περισσότερο απασχολημένος με την ασφάλεια των μάλλον διαπερατών συνόρων με τη Συρία και το Ιράκ, καθώς ο αντίκτυπος θα αποτελούσε σοβαρή απειλή για την εσωτερική σταθερότητα.

Τι θα μπορούσε να εμποδίσει τον Ερντογάν να απειλήσει την Ελλάδα, μια παρέμβαση των ΗΠΑ, η απόκτηση και ο εκσυγχρονισμός των F-16;

Η Τουρκία επιδιώκει μεγαλύτερη αναγνώριση για τον ιστορικό ρόλο και τη θέση της. Στο ζήτημα των νησιών μάλλον η Τουρκία θέλει να έχει κάποιες διαβεβαιώσεις ότι η Ελλάδα δεν θα χρησιμοποιήσει τη θέση της για να απειλήσει την Τουρκία. Το να επιτραπεί στην Τουρκία να αποκτήσει και να εκσυγχρονίσει τα F-16 μπορεί να ικανοποιήσει τον Ερντογάν, αλλά είναι ένας φιλόδοξος ηγέτης. Η λύση των F-16 είναι βραχυπρόθεσμη, θα έσπρωχνε πιθανότατα τα μεγαλύτερα προβλήματα παρακάτω. Εξακολουθεί να υπάρχει κακή βούληση από τον Ερντογάν προς τις ΗΠΑ λόγω του PKK στη διάρκεια της συριακής σύγκρουσης. Οι ΗΠΑ θα μετρίαζαν λίγο την κακή βούληση με τη συμφωνία F-16. Δεν νομίζω ότι μια παρέμβαση των ΗΠΑ είναι η σωστή κίνηση για αυτό το θέμα τώρα. Υπάρχουν πολλά άλλα πιεστικά ζητήματα σήμερα, κυρίως η απειλή ότι ο πόλεμος Ουκρανίας – Ρωσίας θα μπορούσε να επεκταθεί σε όλη την Ευρώπη εάν ο Πούτιν χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα και η ανάγκη το ΝΑΤΟ να διατηρήσει ενιαία θέση ενάντια στην επιθετικότητά του. Η επίλυση των σημερινών εντάσεων απαιτεί από τις δύο πλευρές να αναγνωρίσουν ότι ο ανταγωνισμός εντός του ΝΑΤΟ είναι αυτοκαταστροφικός.

Τι μηνύματα πρέπει να στείλουν ΗΠΑ και ΝΑΤΟ στην Τουρκία;

Το μήνυμα που πρέπει να στείλουν ΗΠΑ και ΝΑΤΟ τόσο στην Τουρκία όσο και στην Ελλάδα είναι ότι θα πρέπει να εργαστούν διπλωματικά για να αμβλύνουν τις διαφορές τους αυτή την κρίσιμη στιγμή. Το ΝΑΤΟ απαιτεί ενότητα μεταξύ όλων των μελών για να αντιμετωπίσει μια πολύ πιο σοβαρή κατάσταση. Υπάρχουν προφανώς μακροχρόνιες εντάσεις στο Αιγαίο, αλλά οι απειλές απόλυτης βίας είναι επιζήμιες για το ΝΑΤΟ.

Η νατοϊκή ενότητα είναι κλειδί για να λειτουργήσει ως αποτρεπτικός παράγοντας για τις φιλοδοξίες της Ρωσίας στην Ουκρανία και ίσως αλλού. Οι σοβαρές διαφωνίες με απειλές βίας μεταξύ νατοϊκών μελών είναι αντιπαραγωγικές για την ευρύτερη Συμμαχία. Τα ζητήματα εντός του Αιγαίου θα πρέπει να αντιμετωπιστούν διπλωματικά, και σίγουρα υπάρχουν μηχανισμοί επίλυσης διαφορών μεταξύ μελών του ΝΑΤΟ. Διαφωνίες όπως αυτή απαιτούν και τα δύο μέρη να είναι πρόθυμα να καθίσουν στο τραπέζι και οι ΗΠΑ μπορεί να είναι στην καλύτερη θέση να ενεργήσουν ως έντιμος μεσολαβητής μεταξύ των δύο χωρών.