Ουκρανία: Πέντε πράγματα που πρέπει να ξέρετε για την κρίση με τη Ρωσία

Φοβούμενοι το ενδεχόμενο χερσαίας εισβολής από τη Ρωσία, οι νατοϊκοί σύμμαχοι έχουν αυξήσει την υποστήριξή τους προς το Κίεβο, αποστέλλοντας επιπλέον στρατεύματα και στρατιωτικό εξοπλισμό στην Ουκρανία.

Η Συμμαχία αναφέρει ότι η κίνησή της έρχεται ως απάντηση στη συνεχιζόμενη ανάπτυξη ρώσων στρατιωτών κατά μήκος των ουκρανικών συνόρων.

• Διαβάστε επίσης: Handelsblatt: Ο Nord Stream αυξάνει την εξάρτηση από τη Ρωσία

Από την πλευρά της, η Μόσχα υποστηρίζει ότι οι ενέργειές της είναι αναγκαίες για τη διασφάλιση ζωτικών συμφερόντων ασφάλειας και κατηγορεί το ΝΑΤΟ ότι επιχειρεί να προκαλέσει κρίση στην περιοχή.

Σύμφωνα με το Al Jazeera, τα παρακάτω πέντε πράγματα αποτελούν τις βάσεις για μια εισαγωγική κατανόηση της ουκρανικής κρίσης.

Πού οφείλεται η σύγκρουση;

Επί αιώνες και πριν μετατραπεί σε σοβιετική δημοκρατία, η Ουκρανία αποτελούσε τμήμα της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, ενώ κατέκτησε την ανεξαρτησία της μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991. Στη συνέχεια, επιχείρησε να αποτινάξει τη ρωσική αυτοκρατορική της κληρονομιά και να ενισχύσει τους δεσμούς της με τη Δύση.

Στα τέλη του 2013, η απόφαση του ρωσόφιλου ουκρανού προέδρου Βίκτορ Γιανουκόβιτς να απορρίψει μια συμφωνία σύνδεσης με την Ευρωπαϊκή Ένωση, για να ενδυναμώσει τους δεσμούς με τη Μόσχα οδήγησε σε μαζικές διαδηλώσεις που πνίγηκαν στο αίμα, αλλά και στην αποπομπή του το 2014.

Η Ρωσία αντέδρασε με την προσάρτηση της γεωπολιτικά πολύτιμης χερσονήσου της Κριμαίας, εκμεταλλευόμενη την εξέγερση των αυτονομιστών που ξέσπασε στα ανατολικά της Ουκρανίας.

Η Ουκρανία και η Δύση κατηγόρησαν τη Ρωσία ότι απέστειλε στρατεύματα και όπλα για να υποστηρίξει τους αντάρτες. Η Μόσχα το αρνήθηκε, λέγοντας ότι οι Ρώσοι που προσχώρησαν στους αυτονομιστές ήταν εθελοντές.

Σύμφωνα με το Κίεβο, περισσότεροι από 14.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στις μάχες που κατέστρεψαν το Ντονμπάς, την βιομηχανική καρδιά της Ουκρανίας στα ανατολικά.

Από την πλευρά της, η Μόσχα επέκρινε έντονα τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους στο ΝΑΤΟ για την παροχή όπλων στην Ουκρανία και τη διεξαγωγή κοινών ασκήσεων, λέγοντας ότι τέτοιου είδους κινήσεις ενθαρρύνουν τους Ουκρανούς να προσπαθήσουν να ανακτήσουν με τη βία τις περιοχές που κατέχουν οι αντάρτες.

Επιπλέον, ο Βλάντιμιρ Πούτιν έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι οι φιλοδοξίες της Ουκρανίας να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ αποτελούν κόκκινη γραμμή για τη Ρωσία και έχει εκφράσει την ανησυχία του για τα σχέδια ορισμένων κρατών-μελών του ΝΑΤΟ να δημιουργήσουν στρατιωτικά κέντρα εκπαίδευσης στη χώρα. Κάτι τέτοιο, έχει πει, θα τους έδινε στρατιωτική βάση στην περιοχή ακόμη και χωρίς την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.

Τι θέλει να πετύχει η Ρωσία;

Το ζήτημα έγκειται κυρίως στο τι θέλει να αποφύγει η Ρωσία. Η Ρωσία δεν θέλει να δει την Ουκρανία να εντάσσεται στο ΝΑΤΟ, πράγμα που έχει αναφέρει ρητά στον κατάλογο απαιτήσεων ασφαλείας που απέστειλε στις ΗΠΑ τον περασμένο Δεκέμβριο. Τα αιτήματα περιελάμβαναν την παυση οποιασδήποτε άσκησης του ΝΑΤΟ κοντά στα σύνορα της Ρωσίας.

Η Μόσχα περιμένει ακόμη γραπτή απάντηση, αλλά πολλά από τα τελεσίγραφά της έχουν απορριφθεί εξ αρχής από τη Δύση που θεωρεί ότι δεν μπορούν καν να τεθούν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Η Ρωσία ζητά και την απόσυρση του ΝΑΤΟ από την Ανατολική Ευρώπη.

Τότε, η Ρωσία ο Πούτιν είχε δηλώσει ότι η Ρωσία πρόκειται να αναζητήσει εγγυήσεις που «θα αποκλείουν κάθε περαιτέρω διεύρυνση του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά αλλά και την ανάπτυξη οπλικών συστημάτων που μας απειλούν σε μεγάλη εγγύτητα προς το ρωσικό έδαφος», διευκρινίζοντας ότι δεν επιζητά προφορικές διαβεβαιώσεις, αλλά νομικές δεσμεύσεις.

Η ένταξη της Ουκρανίας στη Συμμαχία θα απαιτούσε την ομόφωνη έγκριση των 30 κρατών που απαρτίζουν το σώμα.

Ποιες είναι οι πιθανότητες ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ;

Η Ουκρανία δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ – όμως η ένταξη ανήκει στις φιλοδοξίες της. Θεωρείται εταίρος της Συμμαχίας.

Προτού εξεταστεί η ένταξή της, αναφέρει το ΝΑΤΟ, το Κίεβο πρέπει να ξεριζώσει πάγια προβλήματα, όπως η διαφθορά.

Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ τον Δεκέμβριο απέρριψε τα ρωσικά αιτήματα να ακυρώσει τη δέσμευση της Συμμαχίας προς την Ουκρανία το 2008 ότι η χώρα θα γινόταν μια μέρα μέλος της.

Ο Στόλτενμπεργκ επιμένει ότι όταν έρθει η ώρα να εξεταστεί το θέμα, η Ρωσία δεν θα είναι σε θέση να ασκήσει βέτο στην ένταξη της Ουκρανίας.

Αναλυτές, ωστόσο, υποστηρίζουν ότι οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ και κυρίως οι ΗΠΑ, δεν είναι πρόθυμοι να επεκτείνουν το στρατιωτικό τους αποτύπωμα στην περιοχή και να θέσουν σε περαιτέρω κίνδυνο τη σχέση τους με τη Μόσχα.

Αν και ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν έχει εκφράσει την υποστήριξή του για την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν δεν έχει τοποθετηθεί με σαφήνεια επί του ζητήματος.

Θα εξελιχθεί η κατάσταση σε πόλεμο;

Η Δύση κατηγορεί τη Ρωσία, η οποία έχει αναπτύξει 100.000 στρατιώτες στα ουκρανικά σύνορα, ότι προετοιμάζεται να εισβάλει στον φιλοδυτικό γείτονά της.

Ο Μπάιντεν ισχυρίζεται ότι υπάρχει «απόλυτη ομοφωνία» για τη διαχείριση της κρίσης. Το Πεντάγωνο έχει θέσει σε ετοιμότητα 8.500 αμερικανούς στρατιώτες για αποστολή στην Ανατολική Ευρώπη και το ΝΑΤΟ στέλνει πλοία και μαχητικά αεροσκάφη για να ενισχύσει την άμυνα της περιοχής.

Ο εκπρόσωπος του Πούτιν, Ντμίτρι Πεσκόφ, δήλωσε ότι αυτές οι ενέργειες απλώς κλιμακώνουν την ένταση.

«Οι Ηνωμένες Πολιτείες κλιμακώνουν τις εντάσεις», είπε στους δημοσιογράφους. «Παρακολουθούμε αυτές τις ενέργειες των ΗΠΑ με μεγάλη ανησυχία», συνέχισε.

Η Ρωσία διαψευδει ότι έχει σχέδια εισβολής στην Ουκρανία και κατηγορεί τη Δύση ότι επιδεινώνει την κατάσταση.

Δεν είναι βέβαιο εάν θα ξεσπάσει πόλεμος μεταξύ των δύο χωρών, αλλά ορισμένοι αναλυτές λένε ότι η Ρωσία θα μπορούσε να εισβάλει στην Ουκρανία για να διεκδικήσει μια γρήγορη, αποφασιστική νίκη που θα αύξανε τη διαπραγματευτική της ισχύ σε μελλοντικές συνομιλίες για την επέκταση του ΝΑΤΟ και τις σφαίρες επιρροής.

«Νομίζω ότι αυτό που θα επιδιώξουν πραγματικά η Ρωσία και ο Βλαντιμίρ Πούτιν είναι να νικήσουν τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις στο πεδίο, να προκαλέσουν μια συντριπτική στρατιωτική ήττα που θα ταπεινώσει τους Ουκρανούς και κατ’ επέκταση να δημιουργήσουν ανησυχία για την ισχύ της υποστήριξης της Ουκρανίας από τους δυτικούς συμμάχους της, τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο», επεσήμανε ο Σαμίρ Πουρί, ανώτερος συνεργάτης στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών.

Τι θα συμβεί αν η Ρωσία εισβάλει στην Ουκρανία;

Τα κράτη της Δύσης έχουν δηλώσει την υποστήριξή τους για την Ουκρανία, όμως η αντίδρασή τους στην κρίση δύσκολα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ομόφωνη. Οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν προμηθεύσει τη χώρα με όπλα, ενώ η Γερμανία σχεδιάζει να στείλει μια επιτόπια ιατρική μονάδα τον επόμενο μήνα, αν και δεν θα μεταφέρει στρατιωτικό εξοπλισμό.

Πολύς λόγος έχει γίνει επίσης για τις πιθανές κυρώσεις που που θα επιβληθούν στη Μόσχα σε περίπτωση εισβολής. Δημοσίως, οι ΗΠΑ και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι υποσχέθηκαν να χτυπήσουν οικονομικά τη Ρωσία όσε πρωτόγνωρη κλίμακα, όμως λίγες λεπτομέρειες έχουν δοθεί στη δημοσιότητα γύρω από το ακριβές περιεχόμενό τους.

Ο αποκλεισμός της Ρωσίας από το χρηματοπιστωτικό σύστημα SWIFT, μέσω των οποίων γίνονται διατραπεζικές μεταφορές χρημάτων σε όλο τον κόσομο, θα ήταν ένα από τα πιο σκληρά οικονομικά βήματα που θα μπορούσαν να ληφθούν, βλάπτοντας τη ρωσική οικονομία άμεσα και μακροπρόθεσμα.

Η κίνηση θα μπορούσε να αποκόψει τη Ρωσία από τις περισσότερες διεθνείς οικονομικές συναλλαγές, συμπεριλαμβανομένων των διεθνών κερδών από την παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου, που αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 40% των εσόδων της χώρας.

Ωστόσο, η Ρωσία έχει τονίσει ότι σε μια τέτοια περίπτωση «δεν θα μπορούσε» να συνεχίσει να τροφοδοτεί με φυσικό αέριο την ευρωπαϊκή αγορά εν μέσω του χειμώνα και της ήδη υφιστάμενης ενεργειακής κρίσης.

Οι ΗΠΑ κατέχουν επίσης ένα από τα πιο ισχυρά οικονομικά όπλα εναντίον του Πούτιν σε περίπτωση που εισβάλει στην Ουκρανία: τον αποκλεισμό της Ρωσίας από την πρόσβαση στο δολάριο.

Τα δολάρια εξακολουθούν να κυριαρχούν στις χρηματοοικονομικές συναλλαγές σε όλο τον κόσμο, με τρισεκατομμύρια δολάρια να διακινούνται καθημερινά.

Τέλος, οι ΗΠΑ εξετάζουν το ενδεχόμενο επιβολής ελέγχων στις εξαγωγές, που θα μπορούσαν ακόμη και να αποκόψουν τη Ρωσία από την υψηλή τεχνολογία που, μεταξύ άλλων, είναι αναγκαία για τις πτήσεις των πολεμικών και επιβατικών αεροσκαφών, αλλά και για την φόρτιση των smartphone.

Πηγή: Al Jazeera