Διεθνής Αμνηστία: Συστηματική ατιμωρησία αστυνομικών για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων

Δέκα χρόνια μετά από τον σχεδόν θανάσιμο τραυματισμό του από αστυνομικούς κατά τη διάρκεια της μεγάλης διαδήλωσης κατά της λιτότητας στις 11 Μαΐου 2011, ο Γιάννης Καυκάς δικαιώνεται δικαστικά. Τουλάχιστον εν μέρει.

Το Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθηνών με απόφασή του αναγνωρίζει την ευθύνη του Δημοσίου για υπέρμετρη αστυνομική βία και επιδικάζει ποσό 50.000 ευρώ στον Γιάννη Καυκά ως αποζημίωση για ηθική βλάβη που υπέστη. Την εξέλιξη αυτή χαιρετίζει με ανακοίνωσή της η Διεθνής Αμνηστία που ωστόσο εκφράζει την έντονο προβληματισμό της γιατί οι δράστες δεν οδηγήθηκαν ποτέ στη Δικαιοσύνη.

«Η οργάνωση θεωρεί την απόφαση βήμα προς την καταπολέμηση της ατιμωρησίας, αλλά σημειώνει με ανησυχία ότι οι παρατεταμένες ποινικές και πειθαρχικές έρευνες για την υπόθεση απέτυχαν να διασφαλίσουν δικαιοσύνη για τον Γιάννη Καυκά».

Σύμφωνα με όσα αναφέρει η ανακοίνωση της οργάνωσης, τα πορίσματα της πειθαρχικής έρευνας του 2012 κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι δεν υπήρχαν επαρκή αποδεικτικά στοιχεία που να αποδεικνύουν την τέλεση πειθαρχικού αδικήματος από αστυνομικό.

Σε ξεχωριστή υπόθεση το 2018, το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Αθηνών αποφάσισε να μην παραπέμψει σε δίκη είκοσι δύο αστυνομικούς των ΜΑΤ που κατηγορούνταν για πρόκληση βαριάς σκοπούμενης σωματικής βλάβης, με το σκεπτικό ότι η αξιολόγηση των αποδεικτικών στοιχείων από τις ποινικές έρευνες δεν παρείχε επαρκείς ενδείξεις για παραπομπή σε δίκη.

Ο Γιάννης Καυκάς συμμετείχε στην διαδήλωση του 2011 όπου ξυλοκοπήθηκε άγρια από άνδρες των ΜΑΤ. Υπέστη οξύ αιμάτωμα στον εγκέφαλό του λόγω καταγμάτων στο κρανίο του. Νοσηλεύτηκε για πολλές ημέρες στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας για να κρατηθεί στη ζωή. Ακολούθησε ένας πολύχρονος αγώνας για να επουλωθούν τα σωματικά και ψυχικά τραύματα.

Ο Γιάννης δήλωσε ότι χτυπήθηκε με πυροσβεστήρα από αστυνομικό των ΜΑΤ στο κεφάλι.

Διαβάστε το ιστορικό της υπόθεσης 

Σύμφωνα με το δικαστήριο, ο τύπος τραυματισμού που υπέστη ο Γιάννης Καυκάς δείχνει ότι ο αστυνομικός τον χτύπησε με ένα ιδιαιτέρως βαρύ αντικείμενο της εξάρτυσής του, χτυπώντας τον με σφοδρότητα και ένταση από πίσω, σε ένα εξαιρετικά ευπαθές και ζωτικό σημείο του σώματός του όπως είναι το κεφάλι.

Το δικαστήριο καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο τρόπος δράσης του αστυνομικού όχι μόνο αποτελεί παραβίαση του καθήκοντός του να διασφαλίσει τη δημόσια τάξη, την ασφάλεια και την σωματική ακεραιότητα ενός ατόμου, αλλά συνιστά επίσης και το αδίκημα της βαριάς σκοπούμενης σωματικής βλάβης.

Ο Γιάννης Καυκάς, σε συνέντευξη που έδωσε στη Διεθνή Αμνηστία τον Αύγουστο του 2013, δήλωσε:

«Αυτό που μου συνέβη είναι πολύ σκοτεινό και φέρω βαρύ φορτίο. Υπάρχει ένας συγκεκριμένος αξιωματικός ο οποίος σηκώνει έναν πυροσβεστήρα και χτυπά έναν άνθρωπο που δεν τον απειλεί. Γιατί συνέβη αυτό; Επειδή αυτός ο άντρας [αυτός ο αξιωματικός] γνώριζε από την αρχή ότι τίποτα δεν θα του συνέβαινε. Εάν αυτός ο άνθρωπος βρισκόταν προ των ευθυνών του [και λογοδοτούσε], θα το ξανασκεφτόταν».

Συνηθισμένο φαινόμενο η ατιμωρησία των αστυνομικών

Οι προηγούμενες εκτεταμένες εκθέσεις της Διεθνούς Αμνηστίας εντόπισαν συστηματικές αποτυχίες οι οποίες οδήγησαν στην ατιμωρησία αξιωματούχων επιβολής του νόμου που είχαν διαπράξει παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένης της αποτυχίας των αστυνομικών και των δικαστικών αρχών να διεξαγάγουν έγκαιρες, διεξοδικές, αποτελεσματικές και αμερόληπτες έρευνες και να φέρουν τους δράστες ενώπιον της δικαιοσύνης.

Να σημειωθεί ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχει κρίνει ότι η Ελλάδα παραβίασε τις διαδικαστικές πτυχές των άρθρων 2 (δικαίωμα στη ζωή) και 3 (απαγόρευση βασανιστηρίων και άλλων κακομεταχείρισης) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου σε δεκατρείς υποθέσεις που αφορούν τη χρήση δυνητικά θανατηφόρας βίας ή κακομεταχείριση από αξιωματούχους επιβολής του νόμου λόγω της απουσίας αποτελεσματικών διοικητικών και ποινικών ερευνών και ανεπαρκών ποινικών διαδικασιών και κυρώσεων.

«Συνήγορος του Πολίτη: Οι πειθαρχικές έρευνες και οι συνήθεις ελλείψεις»

Επιπλέον, στην πρόσφατη έκθεσή του για το 2020, ο Συνήγορος του Πολίτη, υπό την ιδιότητά του ως Εθνικού Μηχανισμού Διερεύνησης Περιστατικών Αυθαιρεσίας από αξιωματούχους επιβολής του νόμου, εντοπίζει μια σειρά από συνήθη προβλήματα κατά τη διεξαγωγή πειθαρχικών ερευνών.

Τα προβλήματα περιλαμβάνουν: αποτυχία διερεύνησης περιστατικών αστυνομικής αυθαιρεσίας που έχουν καταγγελθεί∙ αποτυχία αναζήτησης ή έγκαιρης εξέτασης μαρτύρων∙ ανεπαρκή αξιολόγηση ιατρικών ευρημάτων∙ στοχοποίηση του ατόμου που καταγγέλλει περιστατικό αυθαιρεσίας με την απόδοση σε αυτό των ποινικών αδικημάτων της ανυπακοής και της αντίστασης∙ καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση των ερευνών.

Η έκθεση τονίζει επίσης ότι στο 41% των πειθαρχικών ερευνών που εξετάστηκαν, ο Μηχανισμός ζήτησε από τις αρχές διερεύνησης την συμπλήρωσή τους, επισημαίνοντας ότι αυτό θα έπρεπε να προβληματίσει τις αρχές για την βελτίωση της ποιότητας των εσωτερικών πειθαρχικών διαδικασιών.