Κάθε πλημμύρα «πνίγει» για πολλά χρόνια

Τον 21ο αιώνα οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής μπορεί να επιφέρουν τριπλασιασμό των άμεσων ζημιών από πλημμύρες, εάν δεν ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα.

Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος, οι πλημμύρες των ποταμών είναι από τα πιο καταστροφικά φαινόμενα στην Ευρώπη. Ενέχουν κινδύνους για τη δημόσια υγεία, ενώ στοιχεία που προέρχονται από αναπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες υποδηλώνουν ότι οι επιπτώσεις των πλημμυρών στην υγεία ξεπερνούν κατά πολύ την άμεση φυσική απειλή που αντιμετωπίζει ο άνθρωπος εν μέσω τέτοιων φαινομένων. Κατά τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η πλημμύρα μπορεί να αυξήσει την έκθεση σε τοξίνες και παθογόνα, να έχει επιπτώσεις στην ψυχική υγεία και να διαταράξει την ικανότητα των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης να ανταποκριθούν σε κρίσεις.

Αυτά υποστηρίζουν, σε άρθρο που υπογράφουν, ο καθηγητής και διευθυντής του Εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Υδραυλικής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Αναστάσιος Ι. Στάμου και ο καθηγητής Μικροβιολογίας, διευθυντής του Εργαστηρίου Μικροβιολογίας της Ιατρικής Σχολής και αντιπρύτανης του ΕΚΠΑ Αθανάσιος Τσακρής, το οποίο δημοσιεύτηκε στο τελευταίο newsletter του Εθνικού Δικτύου για την Κλιματική Αλλαγή-Climpact.

Η απώλεια ζωής, κυρίως από πνιγμό, και οι τραυματισμοί τόσο κατά τη διάρκεια μιας πλημμύρας όσο και αμέσως μετά την υποχώρηση των υδάτων αποτελούν τις άμεσες και αναγνωρίσιμες επιπτώσεις του φαινομένου. Στη συνέχεια, ωστόσο, όπως εξηγούν οι δύο επιστήμονες, σε όλες πρακτικά τις εκτιμήσεις των επιπτώσεων μιας πλημμύρας, η προσοχή συγκεντρώνεται στον προσδιορισμό των οικονομικών ζημιών, μη δίνοντας την απαιτούμενη σημασία σε άλλες σημαντικές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία.

Οπως αναφέρουν στην ανάλυσή τους ο Αναστάσιος Ι. Στάμου και ο Αθανάσιος Τσακρής, στις άμεσες επιπτώσεις των πλημμυρών είναι οι θάνατοι – κυρίως από πνιγμό – και τα ατυχήματα εξαιτίας του πλημμυρίσματος δρόμων ή και οι υποθερμίες (κυρίως σε παιδιά και ηλικιωμένους που παραμένουν παγιδευμένοι στα νερά), οι ηλεκτροπληξίες και οι καρδιολογικές παθήσεις.

Σε ό,τι αφορά τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις των πλημμυρών στην υγεία, που μπορεί να εμφανιστούν μήνες έως και χρόνια μετά το συμβάν, αυτές είναι ψυχικές διαταραχές, κατάθλιψη αλλά και μετατραυματικό στρες, που πυροδοτούνται από τις απότομες και απρόβλεπτες αλλαγές του περιβάλλοντος, την απώλεια αγαπημένων προσώπων και περιουσίας, αλλά και την αδυναμία ανταπόκρισης στις καθημερινές – κυρίως – οικονομικές ανάγκες.

Ρύπανση

Στη συνέχεια, η ρύπανση και η μόλυνση των υδατικών πόρων (ποταμών, υπογείων και παράκτιων νερών) που προκαλείται από το πλημμύρισμα-ξέπλυμα των δρόμων (π.χ. από λάδια), αγροτικών εκτάσεων (από τα φυτοφάρμακα και τα ζωικά απόβλητα), εγκαταστάσεων που περιέχουν τοξικές ενώσεις ή και μικρόβια (όπως νοσοκομεία και βιομηχανίες), εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων, μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο μολυσματικών ασθενειών.

Ποιες είναι αυτές; Είναι διαρροϊκές ασθένειες εξαιτίας της κατανάλωσης νερού μολυσμένου με παθογόνους μικροβιακούς παράγοντες, η δερματίτιδα, η επιπεφυκίτιδα, αλλά και λοιμώξεις του λαιμού, της μύτης και του αφτιού από την άμεση επαφή με μολυσμένο νερό.

Οπως επισημαίνουν οι δύο καθηγητές, όλοι οι πληθυσμοί που πλήττονται από πλημμύρες διατρέχουν άμεσο ή έμμεσο κίνδυνο επιπτώσεων στην υγεία κατά τη διάρκεια και μετά το συμβάν, λόγω εκτοπισμού, καταστροφής ιδιοκτησίας ή ψυχολογικών διαταραχών.

Οι πλέον ευάλωτες ομάδες περιλαμβάνουν άτομα με περιορισμένη φυσική ικανότητα ή περιορισμένη κινητικότητα, που απαιτούν συγκεκριμένη φαρμακευτική αγωγή, που χρειάζονται φροντίδα στο σπίτι ή τακτικές επισκέψεις σε εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης, που κατοικούν σε περιοχές με ανεπαρκή πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας και που έχουν ελλιπή πληροφόρηση και προειδοποίηση για επικείμενες πλημμύρες.

Οι ειδικοί προτείνουν, μεταξύ άλλων, ο σχεδιασμός των έργων υποδομής να λαμβάνει υπόψη τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, αλλά και τη χωροθέτηση των εγκαταστάσεων των υπηρεσιών κοινής ωφελείας.