Κλέφτες χειρογράφων: Ένα μυστηριώδες έγκλημα τραντάζει τη διεθνή λογοτεχνική κοινότητα

Στις αρχές του μήνα, η ιστοσελίδα Publishers Marketplace ανακοίνωσε ότι o οίκος Little, Brown θα εξέδιδε το μυθιστόρημα «Re-Entry» του James Hannaham, την ιστορία μιας τρανς γυναίκας που καταφέρνει να βγει από ανδρικές φυλακές. Την έκδοση του βιβλίου θα αναλάμβανε ο Ben George.

Δύο ημέρες αργότερα, ο Hannaham έλαβε ένα e-mail από τον George, που του ζητούσε να του προωθήσει το τελευταίο προσχέδιο του χειρογράφου του. Το e-mail έφτασε σε μια διεύθυνση αναρτημένη στην ιστοσελίδα του συγγραφέα, την οποία όμως σπανίως χρησιμοποιεί. Για αυτό και άνοιξε τον κανονικό του λογαριασμό, επισύναψε το έγγραφο, πληκτρολόγησε τη διεύθυνση του George και πάτησε «αποστολή».

«Τότε με κάλεσε ο Ben», θυμάται ο Hannaham μιλώντας στους Times της Νέας Υόρκης, «για να μου πει ότι δεν μου είχε στείλει κανένα e-mail».

Ο Hannaman ήταν μόνο ένας από τα αμέτρητα θύματα σε μια μυστηριώδη, διεθνή απάτη, μέσω της οποίας κάποιος (ή κάποιοι) προσπαθούν να αποσπάσουν αδημοσίευτα χειρόγραφα βιβλίων από συγγραφείς, εκδότες, ατζέντηδες και οποιονδήποτε άλλο έχει πρόσβαση σε αυτά. Προς το παρόν δεν έχει διευκρινιστεί η ταυτότητα των δραστών, αλλά ούτε και ο τρόπος με τον οποίο ελπίζουν να επωφεληθούν από το σχέδιο. Διακεκριμένοι συγγραφείς, όπως η Margaret Atwood και ο Ian McEwan έχουν μπει στο στόχαστρο, αλλά και διασημότητες όπως ο Ethan Hawke. Όμως από τους επίδοξους απατεώνες δεν έχουν γλιτώσει ούτε οι συλλογές διηγημάτων και οι δουλειές άσημων συγγραφέων –ακόμη και ορισμένων που κάνουν τώρα το ντεμπούτο τους- παρά το γεγονός ότι τα έργα τους δεν φαίνεται με την πρώτη ματιά να έχουν κάποια αξία για τη μαύρη αγορά.

Στην πραγματικότητα, τα χειρόγραφα δεν φαίνονται έτσι κι αλλιώς να καταλήγουν στη μαύρη αγορά, ενώ δεν έχουν ζητηθεί ούτε λίτρα για τη μη δημοσίευσή τους. Τα αντίγραφα των χειρογράφων που πέφτουν στα χέρια των απατεώνων, φαίνεται πως απλώς… εξαφανίζονται. Τι μπορεί να συμβαίνει, λοιπόν;

«Το πραγματικό μυστήριο είναι ο τελικός στόχος», υποστηρίζει στους Times o Daniel Halpern, ιδρυτής της Ecco, ο οποίος έχει υπάρξει παραλήπτης τέτοιων e-mail, ενώ η ταυτότητά του έχει χρησιμοποιηθεί για την εξαπάτηση συγγραφέων. «Φαίνεται πως κανείς δεν ξέρει τίποτα πέρα από τα γεγονότα και αυτό, πιστεύω θα συμφωνήσετε, είναι ανησυχητικό».

Όποιος και αν είναι ο κλέφτης, φαίνεται να γνωρίζει πώς λειτουργεί η βιομηχανία των εκδόσεων και να έχει χαρτογραφήσει τις συνδέσεις μεταξύ των συγγραφέων και του αστερισμού ατζέντηδων, εκδοτών και επιμελητών που θα είχαν πρόσβαση στο αδημοσίευτο υλικό. Πρόκειται για ένα πρόσωπο που αντιλαμβάνεται το μονοπάτι που ακολουθεί ένα χειρόγραφο από την υποβολή του προς έκδοση και έπειτα, και είναι εξοικειωμένο με την «αργκό» των εκδόσεων, χρησιμοποιώντας συχνά συντομογραφίες.

Τα e-mail είναι γραμμένα κατά τέτοιο τρόπο ώστε να φαίνεται ότι έχουν σταλεί από έναν συγκεκριμένο ατζέντη που απευθύνεται σε έναν από τους συγγραφείς του ή από έναν εκδότη που έρχεται σε επαφή με έναν κυνηγό ταλέντων, με τις επίσημες διευθύνσεις των προσώπων που υποδύεται να εμφανίζονται ελάχιστα αλλαγμένες (π.χ. penguinrandornhouse.com αντί για penguinrandomhouse.com), με τρόπο που να μη γίνεται αντιληπτός μέχρι το θύμα να έχει πατήσει «αποστολή».

«Γνωρίζουν ποιοι είναι οι πελάτες μας, γνωρίζουν πώς επικοινωνούμε μαζί τους, τι ρόλο έχουν οι ατζέντηδές μας με βάση την ιεραρχία τους», τονίζει η Catherine Eccles, ιδιοκτήτρια εταιρείας κυνηγών ταλέντου στο Λονδίνο. «Είναι πολύ, πολύ καλοί στη δουλειά τους».

Η συγκεκριμένη απάτη έχει ξεκινήσει πριν από τουλάχιστον τρία χρόνια, και έχει βάλει στο στόχαστρο συγγραφείς, ατζέντηδες και εκδότες σε μέρη όπως η Σουηδία, η Ταϊβάν, το Ισραήλ και η Ιταλία. Φέτος, ο αριθμός τους ξεπέρασε κάθε προηγούμενο στις ΗΠΑ.

Συχνά, τα e-mail αξιοποιούν δημόσιες πληροφορίες, όπως συμφωνίες για βιβλία που ανακοινώνονται online –ακόμη και μέσω κοινωνικών δικτύων. Όμως έχουν «χτυπήσει» και βιβλία που δεν είχαν ακόμη ανακοινωθεί πουθενά, με τους κλέφτες χειρογράφων να γνωρίζουν λεπτομέρειες όπως η προθεσμία ολοκλήρωσής τους ή τα ονόματα των βασικών ηρώων τους.

Κάτι τέτοιο συνέβη και στην Cynthia D’Aprix Sweeney, συγγραφέα του βιβλίου «The Nest», το 2018. Η ίδια αντιλήφθηκε ότι κάτι πήγαινε στραβά, όμως ακόμη και αφού απάντησε στο ύποπτο e-mail ότι ξέρει πως πρόκειται για απάτη και επιθυμεί να σταματήσει να λαμβάνει μηνύματα, ο απατεώνας επέμεινε ότι «είμαι ο Henry. Πώς αλλιώς θα μπορούσα να ξέρω για το νέο σου μυθιστόρημα;»

«Με έχει μπερδέψει πολύ, γιατί η λογοτεχνία δεν είναι πια και ο βασικότερος μοχλός της οικονομίας μας», εξηγεί η ίδια στους Times. «Εντέλει, πώς καταφέρνεις να βγάλεις κέρδος από ένα χειρόγραφο που δεν είναι δικό σου;»

Και αν η Sweeney, το πρώτο βιβλίο της οποίας έγινε best-seller ήταν προφανής στόχος, δεν ισχύει το ίδιο για τους συγγραφείς που επιχειρούσαν να δημοσιεύσουν το πρώτο τους βιβλίο ή που έγραφαν πειραματικά μυθιστορήματα που δεν αναμενόταν να σημειώσουν μεγάλο αριθμό πωλήσεων.

Μια από τις επικρατέστερες θεωρίες για το θέμα στον κόσμο των εκδόσεων, που έχει αφιερώσει πολλή σκέψη στις κλοπές, είναι ότι πρόκειται για το έργο προσώπου από τη βιομηχανία κυνηγών ταλέντου. Οι κυνηγοί ταλέντου αναλαμβάνουν τους διακανονισμούς πωλήσεων των δικαιωμάτων μεταφοράς των βιβλίων στον κινηματογράφο και την τηλεόραση, και οι πελάτες τους ουσιαστικά τους πληρώνουν για να αποκτήσουν πρόωρη πρόσβαση σε πληροφορίες. Επομένως, ένα χειρόγραφο θα μπορούσε να έχει μεγάλη αξία για αυτούς.

Οι κλοπές έχουν τραντάξει τον λογοτεχνικό κόσμο, κάνοντας τους συγγραφείς εξαιρετικά καχύποπτους. Άλλωστε, έχουν πολλά να φοβούνται: Οι κλέφτες στοχεύουν στα ημιτελή χειρόγραφά τους, τα οποία είναι γεμάτα τυπογραφικά λάθη και σημεία της πλοκής που δεν πρόκειται να επιβιώσουν της τελικής επιμέλειας. Τώρα, αυτά τα χειρόγραφα κινδυνεύουν να δημοσιευτούν.

«Πρόκειται για μια πολύ παραβιαστική κίνηση», εξηγεί ο Hannaham. «Δεν θέλω κανείς να ξέρει πόσο κακά είναι τα πρώτα χειρόγραφά μου».