Μόρια Λέσβου : Η Μορία Ελαία, το αρχαίο λατομείο και το ρωμαϊκό υδραγωγείο

Χωριό με παραδοσιακό χρώμα, παλαιά σπίτια, στενά δρομάκια και χώρους πρασίνου, η Μόρια είναι χτισμένη σε απόσταση 6,5 χλμ ΒΔ από τη Μυτιλήνη, την πρωτεύουσα της Λέσβου.

Σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή, η Μόρια της Λέσβου οφείλει την ονομασία της στην περίφημη Μορία Ελαία των Αθηνών.

Κατά τη μυθολογική παράδοση, η ελιά αυτή φυτεύτηκε από την Αθηνά στην Ακρόπολη, θεωρούνταν δε η πρώτη ήμερη ελιά στην Αθήνα και σε ολόκληρον τον κόσμο.

Από την εν λόγω ελιά της Ακρόπολης δημιουργήθηκαν ακολούθως οι Μορίαι ή Μορίες, οι ιερές ελιές των Αθηνών, που μεταφυτεύτηκαν πιθανώς από αποίκους ακόμη και στη Λέσβο, στην περιοχή έξω από τη Μυτιλήνη.

Όπως φανερώνουν το αρχαίο λατομείο, το ρωμαϊκό υδραγωγείο και άλλες αρχαιότητες της Μόριας, η ελαιόφυτη αυτή περιοχή της Λέσβου κατοικήθηκε από το απώτατο παρελθόν.

Το αρχαίο λατομείο

Το αρχαίο λατομείο μαρμάρου, το οποίο βρίσκεται στην αγροτική περιοχή της Μόριας, περιλαμβάνει εννέα βασικές εξορυκτικές κοιλότητες και πολλές μικρότερες στην περιφέρεια.

Η λειτουργία του λατομείου τοποθετείται χρονικά κυρίως στο διάστημα από τους Ελληνιστικούς Χρόνους έως την ύστερη αρχαιότητα.

(Πηγή: Εφορεία Αρχαιοτήτων Λέσβου)

Από τα μάρμαρα του λατομείου της Μόριας κατασκευάστηκαν τα εδώλια του αρχαίου θεάτρου της Mυτιλήνης, κιονόκρανα και κίονες που βρέθηκαν σε διάφορες θέσεις του νησιού.

Το υλικό εξόρυξης χρησιμοποιήθηκε επίσης για την κατασκευή μνημείων στην αρχαία Πέργαμο, στη Ρώμη και σε άλλες περιοχές της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Το ρωμαϊκό υδραγωγείο

Στην περιοχή της Μόριας σώζεται τμήμα πολύτοξης τοξοστοιχίας (μήκους 170 μ.) του ρωμαϊκού υδραγωγείου της Μυτιλήνης, που είναι έργο πιθανώς του τέλους του 2ου ή των αρχών του 3ου αιώνα μ.Χ.

Το υδραγωγείο της Μυτιλήνης, που λόγω των κλασικιστικών στοιχείων του θεωρήθηκε αδριάνειο, κατασκευάστηκε για τη μεταφορά νερού από τις πηγές του όρους Ολύμπου στην αρχαία πόλη της Μυτιλήνης.

Το πρόβλημα της συνεχούς ροής του νερού, που περνούσε από ανομοιογενή εδάφη με διαφορετική στάθμη, επιλύθηκε ευφυώς διά της γεφυρώσεως των κοιλάδων με τοξοστοιχίες (υδατογέφυρες), πάνω από τις οποίες περνούσαν οι αγωγοί του νερού.