Τουρκία : Τι συνεπάγονται οι προκλητικές κινήσεις του Ερντογάν

Η γεωγραφία «καθόρισε» την γειτνίαση Ελλάδας και Τουρκίας. Με 100 χρόνια διαφορά, η μία ξεκίνησε απέναντι στην άλλη αγώνα ανεξαρτησίας και κρατικής συγκρότησης, η αντιπαράθεσή τους κρατά προαιώνια και οι σχέσεις τους απέχουν από την γραμμικότητα.

Τελευταία, Αθήνα και Άγκυρα, με υπαιτιότητα της δεύτερης, έφτασαν στα όρια της θερμής αντιπαράθεσης. Η έκδοση τουρκικής NAVTEX για σεισμογραφική έρευνα στα νοτιοανατολικά του Καστελόριζου, που «πατά» εντός ελληνικής υφαλοκρηπίδας, σήμανε έντονη στρατιωτική και διπλωματική κινητοποίηση στην Αθήνα.

Εξάλλου, η Ελλάδα, είχε διαμηνύσει, πως μια παραβίαση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων, θα επιφέρει, τη δυναμική της αντίδραση.

Την ώρα που στο Αιγαίο η ένταση κλιμακώνεται, ανήμερα της υπογραφής της Συνθήκης της Λωζάνης (1923) αλλά και του τερματισμού της πρώτης φάσης εισβολής στην Κύπρο (Αττίλας Ι-1974), στην Κωνσταντινούπολη πραγματοποιείται φιέστα.

Σε μια γιορτή με οθωμανικά ξίφη και κηρύγματα μίσους, τελέστηκε η πρώτη μουσουλμανική προσευχή στην Αγία Σοφία μετά από 86 χρόνια.

Οι ενέργειες της τουρκικής κυβέρνησης, σε εσωτερικό και εξωτερικό πεδίο γεννούν ερωτήματα.

Πού το πάει ο Ερντογάν; Στοχεύει στην αναβίωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας;

Επιδιώκει θερμό επεισόδιο με την Ελλάδα στο Αιγαίο ή έναν «διάλογο» στον οποίο θα επιβάλλει την ατζέντα; Μήπως αυτά συμβαίνουν στο βωμό της εσωτερικής πολιτικής κατανάλωσης και της αντιπαλότητάς του με τον κεμαλισμό;

Τρεις ειδικοί που γνωρίζουν τα τεκταινόμενα στην άλλη πλευρά του Αιγαίου και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις συλλήβδην, εξηγούν στο in.gr τι συνεπάγονται οι κινήσεις της Άγκυρας.

Δημήτρης Τριανταφύλλου: Η Τουρκία δεν μπορεί γίνει ένα σουνιτικό Ιράν από τη μια μέρα στην άλλη

Την πεποίθηση ότι η Τουρκία βιώνει μια υπαρξιακή κρίση εκφράζει ο Δημήτρης Τριανταφύλλου.

Ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο πανεπιστήμιο Καντίρ Χας της Κωνσταντινούπολης, υποστηρίζει ότι στη γειτονική χώρα επιβάλλεται μια μορφή ήπιου πολιτικού Ισλάμ.

«Δεν ξέρω τι θα σημάνει αυτό για την παιδεία και πολλές άλλες εκφάνσεις της δημόσιας ζωής. Η συγκεκριμένη αλλαγή απαιτεί ευρύτερα οικονομικά και κοινωνικά στηρίγματα, που δεν διαθέτει ο Ερντογάν».

Σε ότι αφορά στην μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τέμενος και στο σόου που συνόδευσε την προσευχή της Παρασκευής, υπογραμμίζει πως «αυτοί που προσευχήθηκαν έξω από το ναό και όσοι πανηγύριζαν, αποτελούν ένα μέρος της τουρκικής κοινωνίας. Όχι ολόκληρη».

«Πολλοί Τούρκοι αισθάνονται εγκλωβισμένοι σε αυτό που γίνεται. Η τουρκική κοινωνία δεν είναι μονοκόμματη. Έχει διαιρέσεις» προσθέτει, χαρακτηρίζοντας την μετατροπή του ναού ως «μια κίνηση με εσωτερική στόχευση, για αλίευση ψήφων από τα άκρα. Είναι ένα πολιτικό παιχνίδι. Ωστόσο, έγινε με κυνισμό, σε ένα θέμα που προσωπικά πιστεύει ο Τούρκος πρόεδρος».

Άλλωστε, ο Ερντογάν, φοίτησε σε ιμάμ χατίπ (θρησκευτικό σχολείο) και γαλουχήθηκε από μικρός στο Ισλάμ.

Αναφορικά με το εάν η τουρκική πολιτική συνιστά αναβίωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, λέει πως «τα θρησκευτικά κομμάτια της πολιτικής αυτής τα βλέπουμε. Παίρνει από εκεί ιδέες ο Ερντογάν. Όμως η Τουρκία δεν μπορεί γίνει ένα σουνιτικό Ιράν από τη μια μέρα στην άλλη. Δεν είμαι σίγουρος τόσο για το αν θέλει όσο και για το αν μπορεί να γίνει. Λέμε για την επιθετικότητα της Τουρκίας, όμως σε διάφορες εκφάνσεις των διμερών σχέσεων υπήρχε διαχρονικά».

Δημήτρης Σταθακόπουλος: Ο Ταγίπ Ερντογάν φαντασιώνεται μια νέα Οθωμανική Αυτοκρατορία

Σαφείς είναι βλέψεις του Ταγίπ Ερντογάν για αναβίωση μιας νέας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας σύμφωνα με τον Δημήτρη Σταθακόπουλο.

«Ο Τούρκος πρόεδρος και οι υποστηρικτές του, φαντασιώνονται μια νέα Οθωμανική αυτοκρατορία. Ένα χαλιφάτο με βάση την Αγιά Σοφία και Βαλκανικές χώρες με πρώτη την Ελλάδα, ως ‘’υποτελείς’’ που το όφελός τους πρωτίστως περνάει μέσα από το ‘’Λεόντειο’’ όφελος της Τουρκίας» τονίζει ο δρας Παντείου Πανεπιστημίου, Οθωμανολόγος – Τουρκολόγος.

«Όσο βλέπει πως Δύση και Ανατολή, δείχνουν ακόμα ανοχή στην υλοποίηση του οράματός του και δεν τον απομονώνουν, ούτε του επιβάλουν πρακτικές κυρώσεις, τόσο προχωρά» προσθέτει, σημειώνοντας ωστόσο πως η Τουρκία δεν θα επιλέξει την οδό στης στρατιωτικής σύρραξης έναντι της Ελλάδας.

«Σε καμία περίπτωση δεν θα γίνει πόλεμος. Όσα έγιναν ήταν κινήσεις στη σκακιέρα. Ο Ερντογάν είναι θιασώτης της πολιορκίας και εξάντλησης του αντιπάλου. Επιθυμεί να μας σύρει σε ωφέλιμη γι’ αυτόν συμφωνία άνευ σύγκρουσης. Οι νίκες χωρίς φθορά είναι πάντα οι καλύτερες. Η τιμή στο πεδίο της μάχης έρχεται δεύτερη, εφόσον η μάχη είναι αναπόφευκτη».

Σχετικά με την Αγία Σοφία, επισημαίνει, ότι ο Ερντογάν δεν ενδιαφέρθηκε καθόλου για τις διεθνείς αντιδράσεις, αναλύοντας το υπόβαθρο της πράξης του.

«Οι αντιδράσεις τον κάνουν ευτυχή αφού προξένησε πόνο. Ανταμοιβή του είναι η δια πόνου υποταγή του άλλου. Το Οθωμανικό σουνιτικό ισλάμ είχε καθήκον, υποχρέωση και τιμή να μετατρέψει τις χριστιανικές εκκλησίες σε δικά του τεμένη. Αυτό, ούτε ντροπή το θεωρούσαν, ούτε υποταγή στο κλέος του μνημείου , ούτε σεβασμό στο χριστιανισμό. Το θεωρούσαν -ομοίως ο Τούρκος Πρόεδρος – ως μέγιστη τιμή και ιερή προσταγή. Όχι μόνον δεν πτοήθηκαν από τις κατόπιν εορτής αντιδράσεις Ελλήνων, δυτικών και εν γένει χριστιανών , αλλά πήραν τη μέγιστη ικανοποίηση γιατί «τιμώρησαν » τους άπιστους» δηλώνει.

Κωνσταντίνος Φίλης: Η Άγκυρα επιχειρεί να δημιουργήσει τετελεσμένα και ύστερα να μας καλέσει να συζητήσουμε βάσει αυτών

Υπαρκτό θεωρεί το ενδεχόμενο ενός θερμού επεισοδίου ο Κωνσταντίνος Φίλης.

«Τα θερμά επεισόδια συνήθως δεν προαναγγέλλονται. Όσο, όμως, η γείτονα κινείται στην κόψη του ξυραφιού, ένας κακός χειρισμός, ένας λάθος υπολογισμός, μια αστοχία δεν μπορούν να αποκλειστούν» υπογραμμίζει ο εκτελεστικός Διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων.

Ως εκ τούτου, τονίζει ότι στόχος της Άγκυρας, είναι η δημιουργία τετελεσμένων στην περιοχή.

«Η Άγκυρα, αντιλαμβανόμενη τον αντίκτυπο μιας επιθετικής ενέργειας απέναντι μας, και το αβέβαιο αποτέλεσμα, επιδιώκει την καταπόνηση μας μέσα από ένα συνεχή πόλεμο νεύρων ώστε να κάμψει το ηθικό μας και να μας οδηγήσει στη διαπραγμάτευση με τους όρους της. Η απειλή χρήσης βίας είναι εργαλείο πίεσης προς την ελληνική πλευρά ώστε να απέχει από την άσκηση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων, αφήνοντας χώρο στην Άγκυρα για να δημιουργήσει τα δικά της τετελεσμένα και εν συνέχεια να μας καλέσει να συζητήσουμε με βάση αυτά».

Σχετικά με το αν οι κινήσεις Ερντογάν αποτελούν μια νέο-Οθωμανική προσέγγιση ή καθoδηγούνται από εσωτερικές πολιτικών σκοπιμοτήτες, σημειώνει πως το ένα δεν αναιρεί το άλλο.

«Στο εσωτερικό, επιχειρείται ο αποπροσανατολισμός από τα πραγματικά προβλήματα (υποτίμηση λίρας κατά 15% από την αρχή του 2020, υψηλές τιμές σε βασικά αγαθά, υψηλά ποσοστά ανεργίας) και ο προσεταιρισμός των πιο βαθιά θρησκευομένων -για να προλάβει Μπαμπατζάν και Νταβούτογλου- αλλά και των κεμαλιστών εθνικιστών. Στο εξωτερικό, στόχος είναι η Τουρκία να υποσκελίσει Σαουδική Αραβία και Αίγυπτο, ως η νέα ηγεμονική δύναμη του σουνιτικού Ισλάμ. Το επικίνδυνο είναι, πάντως, ότι το φέρνει συχνά σε αντιπαράθεση με τη Δύση».

Τέλος, εκτιμά, ότι η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τέμενος, σηματοδοτεί την πρόθεση μετεξέλιξης της Κωνσταντινούπολης σε σημείο αναφοράς των σουνιτών Μουσουλμάνων «ως η νέα Μέκκα και της Τουρκίας στην προστάτιδα δύναμη των μουσουλμάνων, ειδικότερα δε των κατατρεγμένων. Έτσι, θέλει να διεισδύσει σε μουσουλμανικές και αραβικές κοινωνίες ώστε ο λόγος της να αποκτήσει παγκόσμια απήχηση».