Για την υπεράσπιση των κοινωνικών επιστημών

Οσο περνάνε τα χρόνια οι συζητήσεις για την Παιδεία γενικώς και για το εγκύκλιο πρόγραμμα της υποχρεωτικής εκπαίδευσης μοιάζουν όλο και περισσότερο με οδηγούς εύρεσης μελλοντικής εργασίας, μετρητές ανταγωνιστικότητας και με μια κατ’ αντιπαράσταση παρουσίαση των πεδίων του ανθρώπινου ενδιαφέροντος και της ανθρώπινης δραστηριότητας, σύμφωνα με την οποία κάποια είναι το «μέλλον» κι άλλα το «παρελθόν» κ.λπ., κ.λπ. Πρέπει κάποια στιγμή όμως να υπερασπιστούμε λίγο σοβαρά και τις κοινωνικές επιστήμες.

Οχι με τον συνηθισμένο τρόπο του δημόσιου ελληνικού ντισκούρ, για το δοξασμένο παρελθόν μας και την «αθάνατη» αρχαία ελληνική, δηλαδή όχι με αντιεπιστημονικά στερεότυπα. Αλλά με μερικά κανονικά επιχειρήματα, μεταξύ πολιτών.

Το κλειδί είναι ίσως εκεί, σε αυτή μας την ιδιότητα. Γράφαμε στη στήλη αυτή και με άλλη αφορμή για τον σκοπό της δημόσιας παιδείας που δεν είναι, απλώς, το να είναι δωρεάν αλλά το να διαπλάθει και τους πολίτες.

Αυτός είναι ο πυρήνας του σκοπού της από την αρχή της ύπαρξής της. Αυτός ο ανταγωνισμός των γνωσιακών πεδίων δεν εξυπηρετεί σε κάτι, διότι ο σκοπός δεν είναι να βγει το παιδί από το σχολείο με μια επιστημονική ειδικότητα αλλά να βγει στην πολιτεία, στον πραγματικό κόσμο, χωρίς την προστασία της ανηλικότητας, έχοντας εργαλεία για να αντεπεξέλθει σε αυτόν και να τον εμπλουτίσει, κάνοντας τις δικές του επιλογές, με όσο περισσότερες ευκαιρίες μπορεί να του προσφέρει.

Πόθεν προκύπτει ότι δεν έχει αξία και για τον επαγγελματία να κατέχει καλά τη γλώσσα, το εργαλείο με το οποίο επικοινωνεί (και όχι των προγόνων του), τα βασικά ανθρώπινα και κοινωνικά δικαιώματα, τις βασικές λειτουργίες του πολιτεύματος που συνδιαμορφώνει, να έχει βασικές γνώσεις για διαφορετικά κοινωνικά συστήματα, για τις διαφορετικές φιλοσοφικές και θρησκευτικές πεποιθήσεις των ανθρώπων με τους οποίους θα συνυπάρχει στο ίδιο ισότιμο πλαίσιο ως συμπολίτης, γείτονας, συνάδελφος; Ισως όλα αυτά μοιάζουν ψιλά γράμματα όταν ακόμη συζητάμε για τα κενά στα σχολεία μας, αλλά εκτός από τα τρέχοντα υπάρχει και η μεγάλη εικόνα.

Οπου τείνει να επικρατήσει μια ξερή τεχνοκρατικότητα, που μοιάζει να παραγνωρίζει ότι αλληλεπιδρούμε και ότι η ποιότητα της αλληλεπίδρασης μιας κοινωνίας είναι κι αυτή άμεσα συνδεδεμένη με την ανάπτυξη και την ευημερία της.