Όχι στο άνοιγμα των καταστημάτων τις Κυριακές

Η εφημερίδα Tα ΝΕΑ πριν από λίγες ημέρες είχε αποκαλύψει το σχέδιο της σημερινής κυβέρνησης της ΝΔ να ξαναφέρει και πάλι στην επιφάνεια το εκρηκτικό ζήτημα του ανοίγματος των καταστημάτων τις Κυριακές (26/8/2019).

Ο αρμόδιος Υπουργός Άδωνις Γεωργιάδης το είχε διαψεύσει καταρχήν, αλλά φαίνεται ότι  τίποτε δεν έχει κλείσει και είναι σίγουρο ότι το προκείμενο ζήτημα θα το «ξαναβρούμε» μπροστά μας (ως κοινωνία).

Θεωρώ ότι το άνοιγμα των καταστημάτων τις Κυριακές είναι μια εντελώς εσφαλμένη επιλογή – ειδικά για την ελληνική οικονομία- και θα εξηγήσω τους λόγους που με οδηγούν σε αυτό το συμπέρασμα.

Και καταρχήν θα πρέπει να αναφέρουμε, ότι το πρόβλημα τούτο έχει απασχολήσει- με ιδιαίτερη ένταση και οξύτητα- όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές χώρες. Έτσι, στη Γερμανία  το 2003  μέσα από μια περίεργη και πρωτοφανή ιδεολογική συμμαχία εργατικών συνδικάτων και Εκκλησίας είχε εμποδιστεί μια παρόμοια επιλογή της γερμανικής κυβέρνησης.

Επίσης, το άνοιγμα των καταστημάτων τις Κυριακές είχε οδηγήσει το 1986 τη «σιδηρά κυρία»  Μάργκαρετ Θάτσερ  στην πρώτη κοινοβουλευτική της ήττα, αφού το διαβόητο Shops Bill το είχαν καταψηφίσει ακόμη και συντηρητικοί Βουλευτές !

Και βεβαίως θα ήταν τραγικό λάθος να «κατηγοριοποιήσει» κανείς τις δύο πλευρές με τη λογική των ιδεολογικών στρατοπέδων. Και όσοι μεν συνηγορούν υπέρ του ανοίγματος να χαρακτηριστούν ως  «εκσυγχρονιστές» , οι δε ενάντιοι  ως «συντηρητικοί» ( και φανατικοί λάτρεις της παράδοσης).

Γιατί; Γιατί το ζήτημα αυτό  είναι πολύ πιο σύνθετο και κανείς δεν γνωρίζει, αν στο πλαίσιο μιας καθημαγμένης ελληνικής  οικονομίας θα αυξηθεί ο τζίρος των καταστημάτων (αφού η αγοραστική δύναμη είναι εξατμισμένη, λόγω της βάρβαρης περικοπής που είχαν κάνει όλες οι κυβερνήσεις στους μισθούς και τις συντάξεις από το 2010 και ύστερα).

Και κανείς δεν ξέρει επίσης αν θα μειωθεί και η απίστευτη ανεργία,  γιατί συνήθως, όπως δείχνει η διεθνής εμπειρία, οι επιχειρήσεις δεν προσλαμβάνουν για «το  «Κυριακάτικο άνοιγμα» καινούργιο προσωπικό, αλλά απασχολούν –και μάλιστα με καταχρηστική και παράνομη διεύρυνση του ωραρίου τους – το ήδη υπάρχον υπαλληλικό δυναμικό. Επιπλέον, οι μελέτες που έχουν γίνει στην Αγγλία δείχνουν, ότι το «Κυριακάτικο άνοιγμα» ευνοεί σίγουρα τις μεγάλες εμπορικές αλυσίδες και βλάπτει τα μικρά «μαγαζιά» , οδηγώντας σε επικίνδυνη συσσώρευση του πλούτου σε λίγα χέρια («Sunday trading plans will put independent stores at risk, The Guardian» )

Επίσης το Συμβούλιο Επικρατείας το 2014 – μέσω της «Επιτροπής Αναστολών» – είχε εμποδίσει προσωρινά το Κυριακάτικο άνοιγμα, πιθανολογώντας τη βλάβη των υπαλλήλων των εμπορικών ενώσεων οι οποίες είχαν προσφύγει σε αυτό.

Μάλιστα το Συμβούλιο Επικρατείας είχε αιτιολογήσει την απαγόρευση τούτη με την επίκληση της  υπονόμευσης « του ελεύθερου χρόνου ( των υπαλλήλων) και της απόλαυσης από κοινού με την οικογένεια τους της κοινής αργίας της Κυριακής και της άσκησης των θρησκευτικών καθηκόντων από κοινού».

Βεβαίως, θα μπορούσε να ασκήσει κανείς αυστηρή κριτική στο συγκεκριμένο μέρος της ανωτέρω απόφασης, όπου οι ανώτατοι δικαστές λίγο-πολύ υπαγόρευαν στους πολίτες αυτής της χώρας ότι το θρησκευτικό συναίσθημα βιώνεται μόνο με την παρακολούθηση των εκκλησιαστικών λειτουργιών ( τις Κυριακές).

Και τούτο, γιατί όλες οι σύγχρονες αναλύσεις συγκλίνουν στο κοινωνιολογικό συμπέρασμα «ότι στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες η συμμετοχή στις δημόσιες πράξεις λατρείας έχει μειωθεί στο ελάχιστο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι μειώνεται και η πίστη προς το θεό («Colin Crouch, Η ήσυχη ήπειρος: θρησκεία και πολιτική στην Ευρώπη»).

Όμως κατά τη γνώμη μου το Συμβούλιο Επικρατείας είχε απόλυτο δίκαιο στην υπόλοιπη επιχειρηματολογία του. Δηλαδή ότι το κυριακάτικο άνοιγμα των καταστημάτων θα πρέπει να αποτραπεί, γιατί θα  ακρωτηριάσει δραστικά το υπαρξιακό μέγεθος το οποίο προσδιορίζεται ως «ελεύθερος χρόνος» των υπαλλήλων και των ανθρώπων γενικά.

Δηλαδή την αναζήτηση- τις Κυριακές- μιας εναλλακτικής υπαρξιακής δραστηριότητας κοντά στην οικογένεια και τα παιδιά και μακριά από το κυνήγι του χρήματος (δηλαδή «του κίτρινου δούλου» , όπως το είχε ονομάσει ευφυώς ο Σαίξπηρ)!

Και υπενθυμίζω, ότι ο ελεύθερος χρόνος ήταν το προσφιλές ζήτημα του Αριστοτέλη, του Πλάτωνα, αλλά και του Κάρολου Μαρξ (που είχε κάνει λόγο για το χρόνο μέσα στον οποίο αναπτύσσεται η υπαρξιακή ατομικότητα των ανθρώπων).

Επίσης η ανάλωση του κυριακάτικου ελευθέρου χρόνου μέσα στις επιχειρήσεις (με εταιρικές ψυχαγωγικές δραστηριότητες), κάτι το οποίο είχαν κάνει σε μεγάλο βαθμό οι μεγάλες ιαπωνικές εταιρείες, οδηγεί αναμφίβολα στην αλλοτρίωση του ανθρώπου ( «Τζέρεμι Ρίφκιν, Το τέλος της εργασίας και το μέλλον της»)!

Το συμπέρασμα; Για όλους αυτούς τους λόγους το κυριακάτικο άνοιγμα των καταστημάτων πρέπει να αποτραπεί ! Κυρίως γιατί θα εκμηδενίσει και τον ελάχιστο ελεύθερο χρόνο   των υπαλλήλων!

Και μια τέτοια εξέλιξη θα ήταν κατά τη γνώμη μου εντελώς αρνητική!

Ο Γρηγόρης Καλφέλης είναι Καθηγητής της Νομικής Σχολής στο ΑΠΘ (kalfelis@law.auth.gr)