Το χαμένο όνειρο της ΕΡΤ και το «μαγαζάκι» του Παππά

Η συγκυρία το έφερε να συζητάμε τα τελευταία κρούσματα ανοιχτής φιλοκυβερνητικής προπαγάνδας από την μεριά της ΕΡΤ πάνω στην επέτειο του «μαύρου» στην ΕΡΤ.

Θυμίζουμε ότι ήταν 11 Ιουνίου 2013, όταν η κυβέρνηση δια στόματος του αρμοδίου υπουργού Σ. Κεδίκογλου ανακοίνωνε τον «ξαφνικό θάνατο» της ΕΡΤ, δηλαδή την πλήρη διακοπή της λειτουργίας της. Το ζήτημα μιας ριζικής αλλαγής στην ΕΡΤ, δηλαδή κλείσιμο, διάλυση και εν συνεχεία επανίδρυσης μιας άλλης εκδοχής δημόσιας ραδιοτηλεόρασης συζητιόταν για καιρό, αν και κανείς δεν περίμενε ότι θα επιλεγόταν μια τόσο επιθετική προσέγγιση.

Η κυβέρνηση Σαμαρά τότε εκτίμησε ότι η κοινωνία θα αγκάλιαζε το κλείσιμο ενός «κρατικοδίαιτου» οργανισμού που μάλιστα στηριζόταν στην υποχρεωτική καταβολή τέλους μέσω των λογαριασμών της ΔΕΗ.

Όμως, συνέβη το ακριβώς αντίθετο. Σε όλη την Ελλάδα υπήρξε μια πρωτοφανής αντίδραση με χιλιάδες πολίτες να προσέρχονται στα κτίρια και τις εγκαταστάσεις της ΕΡΤ σε όλη την Ελλάδα, με επίκεντρο τις εγκαταστάσεις της Αγίας Παρασκευής, με αποτέλεσμα, εκτός όλων των άλλων, να αποτραπούν τα σχέδια που υπήρχαν αρχικά για άμεση «ανακατάληψη» του χώρου (κάτι που θα γίνει μόλις το Νοέμβριο του 2013).

Αποδείχτηκε τότε ότι η δημόσια ραδιοτηλεόραση, στο σύνολο της δραστηριότητάς της, από τους τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς μέχρι τα μουσικά σύνολα είχε πολύ μεγαλύτερο κύρος στην κοινωνία από ό,τι υπολόγιζε η κυβέρνηση Σαμαρά, η οποία μάλιστα είχε και την πρώτη κρίση της, καθώς υπήρξαν έντονες τότε αντιδράσεις σε αυτή την επιλογή και μάλιστα στο τέλος θα υπάρξει και αποχώρηση της ΔΗΜΑΡ από τον κυβερνητικό συνασπισμό.

Τα δύο χρόνια που ακολούθησαν πολλές θα είναι οι συζητήσεις που θα γίνουν για το πώς θα μπορούσε να διαμορφωθεί ένα νέο πρότυπο δημόσιας ραδιοτηλεόρασης, που να συνδυάζει το δημόσιο χαρακτήρα με την ποιότητα και την αντικειμενικότητα, έξω και πέρα από όλες τις παρεμβάσεις και την αντίληψη ότι πρέπει να λειτουργεί ως χαλκείο της εκάστοτε κυβέρνησης.

Ο ΣΥΡΙΖΑ ήθελε το δικό του μαγαζί

Η επαναλειτουργία της ΕΡΤ ήταν μία από τις λίγες προεκλογικές δεσμεύσεις του ΣΥΡΙΖΑ που τηρήθηκαν. Ωστόσο, στη διαδρομή ξεχάστηκαν αρκετές από τις προεκλογικές δεσμεύσεις για την ανάγκη η ΕΡΤ να μην επιστρέψει στην παλαιά κατάσταση του «κυβερνητικού μαγαζιού».

Κυρίως υπεύθυνος γι’ αυτό ήταν ο αρμόδιος υπουργός Νίκος Παππάς που εξαρχής έδειξε ότι δεν ήθελε να εισακούσει τις προτάσεις εκείνες που κατέτειναν σε μια τέτοια ανεξάρτητη λειτουργία της ΕΡΤ αλλά προτιμούσε να εξασφαλίζει ότι η δημόσια ραδιοτηλεόραση θα λειτουργούσε ως «φίλιο ΜΜΕ». Αυτό εξηγεί και γιατί δέχτηκε πολλές φορές τα προηγούμενα χρόνια τα βέλη της κριτικής ακόμη και μεγάλου μέρους των ανθρώπων της ΕΡΤ που ήταν φιλικά προσκείμενοι στον ΣΥΡΙΖΑ.

Το αποτέλεσμα ήταν να διαμορφώνεται ένα κλίμα που αντιμετώπιζε την ΕΡΤ κυρίως ως ένα μηχανισμό που θα πέρναγε την κυβερνητική γραμμή και θα γινόταν τμήμα ενός υποσυστήματος ενημέρωσης που περιλάμβανε την ΕΡΤ, το ΑΠΕ και ορισμένα άλλα ΜΜΕ.

Ακόμη κι έτσι πάντως δεν ήταν λίγοι εκείνοι που διαμαρτύρονταν για το ότι το υπουργείο δεν ενδιαφερόταν πραγματικά για την ΕΡΤ, καθώς η πρώτη προτεραιότητά του υπουργείου ήταν για σημαντικό διάστημα να υπάρξει ιδιωτικός τηλεοπτικός σταθμός που να μπορεί να στηρίζει τις κυβερνητικές θέσεις, κυρίως μέσα από τις διαδικασίες των διαγωνισμών για τις τηλεοπτικές άδειες.

Την ίδια ώρα οι ίδιοι οι εργαζόμενοι της ΕΡΤ συνέχισαν να προσπαθούν να αναβαθμίσουν το παρεχόμενο προϊόν και την απονομή, με αποκορύφωμα τη λειτουργία δικτύου πομπών ιδιοκτησίας της ίδιας της ΕΡΤ, όμως οι διαμαρτυρίες για τις κυβερνητικές παρεμβάσεις παρέμειναν.

Η λογική της προπαγάνδας και οι συγκρούσεις για τις παρεμβάσεις του Νίκου Παππά

Η λογική ότι η ΕΡΤ οφείλει να είναι ένα «κυβερνητικό μαγαζί» αποτυπώθηκε και σε διάφορες επιλογές. Είναι πολύ χαρακτηριστική για παράδειγμα η διαδρομή του Κώστα Αρβανίτη που από την ΕΡΤ βρέθηκε διευθυντής στο κομματικό ραδιόφωνο του ΣΥΡΙΖΑ και μετά από ένα πέρασμα από ιδιωτικά ΜΜΕ, επέστρεψε στην ΕΡΤ με μεσημεριανή εκπομπή πριν καταλήξει να εκλεγεί ευρωβουλευτής με το ψηφοδέλτιο του ΣΥΡΙΖΑ.

Η λογική των κυβερνητικών παρεμβάσεων συναντούσε αντιδράσεις και εντός του ίδιου του ΣΥΡΙΖΑ. Ο Νίκος Φίλης, άνθρωπος με μακρά διαδρομή στο χώρο του τύπου, θα υποστηρίξει τον Οκτώβριο του 2013 ότι η ΕΡΤ «είναι ένα κανάλι που έχει παραδιοίκηση, δεν λειτουργεί όπως είναι αναγκαίο για μια δημόσια τηλεόραση» και προσθέτοντας ότι η εικόνα της θυμίζει όλο και πιο πολύ την ΕΡΤ πριν το «μαύρο» και θα αφήσει αιχμές κατά του Νίκου Παππά λέγοντας ότι «ότταν ένας υπουργός λειτουργεί για χρόνια στον τομέα ευθύνης του, δημιουργώντας λανθασμένη εντύπωση για το τι είναι αριστερό και τι είναι δημοκρατικό, δεν είναι προσωπική επιλογή, είναι κυβερνητική επιλογή».

Τότε ο Νίκος Παππάς θα αντιδράσει έντονα και θα υποστηρίξει ότι «Ο κ. Φίλης δεν γνωρίζει την κατάσταση στην ΕΡΤ» σημείωσε ο Νίκος Παππάς και υπερασπίστηκε το έργο που επιτελείται στη Δημόσια Τηλεόραση. «Η ΕΡΤ στο παρελθόν ήταν δέσμια ιδιοτελών συμφερόντων, πλήρωνε ποσά στην αμαρτωλή ΑΕΠΙ. Κόπηκαν αυτά. Συμφέροντα δεν την άφηναν να αναπτύξει το δικό της δίκτυο» σημείωσε και πρόσθεσε: «Το μείζον είναι η επίθεση που εξαπολύει η ΝΔ».

Τελικά τότε θα είναι ο ίδιος ο Νίκος Παππάς που θα αναγκαστεί να υποχωρήσει καθώς θα παραιτηθούν τόσο ο διευθύνων σύμβουλος Βασίλης Κωστόπουλος όσο και ο Βασίλης Ταλαμάγκας από τη θέση του διευθυντή ενημέρωσης.

Η προεκλογική περίοδος και η κλιμάκωση της προπαγανδιστικής λειτουργίας

Παρότι η κατάσταση στην ενημέρωση έμοιαζε να βελτιώνεται μετά και την άφιξη του έμπειρου Γιάννη Σμυρλάκη στη θέση του διευθυντή ενημέρωσης, φαίνεται ότι η είσοδος στην προεκλογική περίοδο των βουλευτικών εκλογών οδήγησε εκ νέου σε ένα νέο κύκλο πιέσεων να στραφεί η ΕΡΤ σε μια λειτουργία αμιγώς προπαγανδιστική λειτουργία.

Αποκορύφωμα όλων αυτών ήταν δύο επιλογές: η μία ήταν να επιλέξει η ΕΡΤ να μην προβάλει δελτίο ειδήσεων το βράδυ της Δευτέρας 10 Ιουνίου, για να μην διακόψει την απευθείας μετάδοση της παρουσίασης του προεκλογικού προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ, παρότι υπήρχε πλήθος άλλων ειδήσεων που θα έπρεπε να μεταδοθούν συμπεριλαμβανομένης της επίσημης απόφασης για προκήρυξη εκλογών και των πολιτικών εξελίξεων γύρω από αυτή.

Η άλλη επιλογή ήταν η κ. Κατερίνα Ακριβοπούλου να ξεκινήσει την εκπομπή της με ένα βίντεο που ήταν εντελώς προεκλογικό στην αισθητική και το περιεχόμενο, καθώς αποτελούσε μια οπτικοποιημένη υπενθύμιση των όσων συνέβησαν επί των ημερών των μνημονιακών κυβερνήσεων, ακριβώς δηλαδή το αφήγημα του ΣΥΡΙΖΑ ως προς την ανάγκη «να μην επιστρέψουμε στο παρελθόν». Η κ. Ακριβοπούλου υπεραμύνθηκε μάλιστα της επιλογής της παρά το θόρυβο που προκλήθηκε.

Όλα αυτά απλώς προκάλεσαν θλίψη σε όσους όντως πίστεψαν ότι η επαναλειτουργία της ΕΡΤ θα σηματοδοτούσε και μια διαφορετική λειτουργία της. Αλλά και ανησυχία στους εργαζομένους στην ίδια την ΕΡΤ που το τελευταίο πράγμα που θέλουν εν μέσω προεκλογικής εκστρατείας είναι να ενισχύονται τα επιχειρήματα αυτών που μπορεί να οραματίζονται νέα «μαύρα».