Το προσχέδιο του Προϋπολογισμού, διπλό σενάριο για συντάξεις

Οι ικανοποιητικές δημοσιονομικές επιδόσεις των ετών 2015-2018, καθώς και η βελτίωση των μακροοικονομικών μεγεθών της ελληνικής οικονομίας επιτρέπουν τη σταδιακή αλλαγή του μείγματος δημοσιονομικής πολιτικής, με σκοπό την ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών, την υποστήριξη της βιώσιμης ανάπτυξης και την αντιμετώπιση, με τρόπο στοχευμένο, χρονίων ελλειμμάτων στον τομέα της κοινωνικής προστασίας, σημειώνει το υπουργείο Οικονομικών καταθέτοντας το Προσχέδιο του Προύπολογισμού για το 2019, στο οποίο καταγράφεται και η πρόθεση της κυβέρνησης να μην εφαρμοστεί η νέα περικοπή των συντάξεων (από 1/1/2019) και ταυτόχρονα να μην εφαρμοστούν όλα τα αντίμετρα.

Ειδικότερα το προσχέδιο περιλαμβάνει δύο σενάρια για τις συντάξεις: Στο πρώτο, ενσωματώνονται τα ψηφισμένα μέτρα (μείωση συντάξεων) και τα ψηφισμένα αντίμετρα, με αποτέλεσμα το πρωτογενές πλεόνασμα να διαμορφώνεται σε 4,14% του ΑΕΠ το 2019. Με βάση αυτό το σενάριο θα υπάρξει το επόμενο έτος δημοσιονομικός χώρος ύψους 0,64% του ΑΕΠ ή 1,223 δισ. ευρώ.

Στο δεύτερο εναλλακτικό σενάριο, που παρουσιάζεται σε πρόσθετο πίνακα υπό τον τίτλο «προτιθέμενες δημοσιονομικές παρεμβάσεις», οι περικοπές στις συντάξεις δεν εφαρμόζονται, ούτε όλο το πακέτο των αντιμέτρων, αλλά ενσωματώνονται θετικά μέτρα από το πακέτο Τσίπρα στη ΔΕΘ (μείωση ΕΝΦΙΑ, ασφαλιστικών εισφορών κλπ) και το πρωτογενές πλεόνασμα διαμορφώνεται σε 3,8% του ΑΕΠ κατά ESA ή 3,56% με βάση τη μεθοδολογία της ενισχυμένης εποπτείας. Παραμένει δηλαδή πάνω από το στόχο του 3,5% που έχει συμφωνηθεί με τους δανειστές.

Το Προσχέδιο του Κρατικού Προϋπολογισμού στηρίζεται σε ένα αναθεωρημένο μακροοικονομικό σενάριο βάσει του οποίου ο ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης, σε σταθερές τιμές, προβλέπεται να είναι 2,1% και 2,5% για τα έτη 2018 και 2019 αντιστοίχως.

Στις αλλαγές της δημοσιονομικής πολιτικής που προτείνει το οικονομικό επιτελείο είναι και τα μέτρα που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός από τη Θεσσαλονίκη, όπως η μείωση του ΕΝΦΙΑ.

• Προσχέδιο Κρατικού Προϋπολογισμού 2019

Οι προτεινόμενες αλλαγές στο μείγμα δημοσιονομικής πολιτικής

Όπως εξηγεί το υπουργείο Οικονομικών, για το 2019, η αλλαγή του μείγματος δημοσιονομικής πολιτικής υλοποιείται μέσω των ακόλουθων μέτρων που προτίθεται να εφαρμόσει η Κυβέρνηση:

• Από την πλευρά των εσόδων, (α) τη μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 10% μεσοσταθμικά, (β) τη μείωση ασφαλιστικών εισφορών ελεύθερων επαγγελματιών, αυτοαπασχολούμενων και αγροτών, (γ) τη μείωση φορολογίας διανεμόμενων κερδών και (δ) τη σταδιακή μείωση του φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων από 29% σε 25% με μείωση κατά 1% κατ’ έτος.

• Από την πλευρά των δαπανών, (α) την επιδότηση των ασφαλιστικών εισφορών για νέους κάτω των 25 ετών, (β) την εισαγωγή ενός νέου προγράμματος επιδότησης ενοικίου με οικονομικά και οικογενειακά κριτήρια, (γ) την ενίσχυση των σχολικών μονάδων Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης, (δ) την ενίσχυση του προγράμματος «Βοήθεια στο Σπίτι».

Το Προσχέδιο του Κρατικού Προϋπολογισμού αποτυπώνει, επίσης, την πρόθεση της Κυβέρνησης να μην υλοποιήσει την εφαρμογή των συνταξιοδοτικών και εξισορροπητικών παρεμβάσεων, όπως αυτές είχαν συμπεριληφθεί στο Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2019-2022 για το 2019, με την εξαίρεση του μέτρου ενίσχυσης των οικογενειακών επιδομάτων, το οποίο ήδη εφαρμόζεται από 1.1.2018. τονίζεται στην ανακοίνωση του υπουργείου Οικονομικών.

«Η ακριβής ποσοτικοποίηση των δημοσιονομικών παρεμβάσεων που προτίθεται να υλοποιήσει η Κυβέρνηση θα οριστικοποιηθεί στο πλαίσιο της επεξεργασίας των προϋπολογισμών των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά τη διαδικασία του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου» προστίθεται πάντως.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Προσχεδίου του Κρατικού Προϋπολογισμού, «τόσο τα περιγραφόμενα μέτρα δημοσιονομικής επέκτασης όσο και η μη εφαρμογή των συνταξιοδοτικών και εξισορροπητικών παρεμβάσεων είναι πλήρως συμβατά με το δημοσιονομικό στόχο της χώρας, όπως αυτός τίθεται στο Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2019-2022» τονίζει το ΥΠΟΙΚ.

Μακροοικονομικές προβλέψεις για το 2019

Στην Ελλάδα, το 2019 θα είναι το πρώτο έτος άσκησης της οικονομικής πολιτικής εκτός προγράμματος προσαρμογής από το 2010. Το πραγματικό ΑΕΠ εκτιμάται ότι θα αυξηθεί κατά 2,5% σε ετήσια βάση, έναντι 2,1% το 2018.

Η επιτάχυνση της οικονομικής δραστηριότητας αναμένεται να βασιστεί στην αξιοπιστία της δημοσιονομικής πολιτικής και στη συνέχιση του μεταρρυθμιστικού προσανατολισμού της οικονομικής πολιτικής.

Στον πίνακα 1.2 παρουσιάζονται αναλυτικά οι σχετικές προβλέψεις των μακροοικονομικών μεγεθών για το 2019.

Ως προς τις συνιστώσες της πραγματικής ανάπτυξης, η κύρια πηγή εκτιμάται ότι θα προκύψει από την περαιτέρω ανάκαμψη της ιδιωτικής κατανάλωσης και την εύρωστη επενδυτική δραστηριότητα έναντι του 2018.

Μάλιστα, η συνεισφορά των επενδύσεων στην αύξηση του ΑΕΠ εκτιμάται ότι θα ανέλθει το 2019 σε 1,5 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ, ήτοι σε επίπεδο υψηλότερο έναντι όλου του υπόλοιπου μεσοπρόθεσμου διαστήματος.

Βασική προτεραιότητα, τονίζεται, της δημοσιονομικής στρατηγικής παραμένει και για το έτος 2019 η επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων που περιλαμβάνονται στους όρους της Ενισχυμένης Εποπτείας και των βιώσιμων ρυθμών οικονομικής ανάπτυξης με την εδραίωση του κλίματος εμπιστοσύνης για μακροπρόθεσμες επενδύσεις, καθώς και η έμφαση σε πολιτικές ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής.

Στο πλαίσιο της Ενισχυμένης Εποπτείας, ο στόχος πρωτογενούς πλεονάσματος της Γενικής Κυβέρνησης για το 2019 ανέρχεται σε 3,5% του ΑΕΠ.

Στους τρόπους μέσω των οποίων θα επιτευχθούν οι παραπάνω στόχοι, μεταξύ άλλων, αναφέρονται: η εφαρμογή κανόνα προσλήψεων-αποχωρήσεων 1:1 στο σύνολο της Γενικής Κυβέρνησης, η οποία θα επιταχύνει την κάλυψη των κενών που παρατηρούνται σε διάφορους κρίσιμους τομείς για τη λειτουργία του κράτους, όπως π.χ. η παιδεία και η υγεία, η συγκέντρωση των πλεοναζόντων διαθεσίμων των φορέων της Γενικής Κυβέρνησης στον Ενιαίο Λογαριασμό Θησαυροφυλακίου με σκοπό την άσκηση αποτελεσματικότερων πολιτικών διαχείρισης ρευστότητας, η συνέχιση του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων.

Βασικά μεγέθη προϋπολογισμού

Για το έτος 2019, το πρωτογενές αποτέλεσμα της Γενικής Κυβέρνησης σε όρους Ενισχυμένης Εποπτείας προβλέπεται να διαμορφωθεί σε 7.876 εκατ. ευρώ ή 4,14% του ΑΕΠ, αυξημένο έναντι του στόχου της Ενισχυμένης Εποπτείας κατά 1.223 εκατ. ευρώ και κατά 359 εκατ. ευρώ σε σχέση με το ΜΠΔΣ 2019-2022.

Αντίστοιχα, σε δημοσιονομική βάση το πρωτογενές αποτέλεσμα της Γενικής Κυβέρνησης προβλέπεται να διαμορφωθεί σε 8.419 εκατ. ευρώ ή 4,4% του ΑΕΠ, αυξημένο κατά 623 εκατ. ευρώ σε σχέση με το ΜΠΔΣ.

Έσοδα

Τα καθαρά έσοδα του Κρατικού Προϋπολογισμού, σε δημοσιονομική βάση, προβλέπεται να διαμορφωθούν στα 53.813 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 399 εκατ. ευρώ ή 0,7%, έναντι των προβλέψεων του ΜΠΔΣ 2019-2022.

Η προαναφερθείσα αύξηση, αναμένεται να πραγματοποιηθεί παρά την σημαντική άνοδο των επιστροφών φόρων κατά 788 εκατ. ευρώ.

Ειδικότερα:

 οι φόροι επί αγαθών και υπηρεσιών προβλέπεται να ανέλθουν στο ποσό των 27.609 εκατ. ευρώ, αυξημένοι κατά 710 εκατ. ευρώ, έναντι του στόχου του ΜΠΔΣ, αντικατοπτρίζοντας την συνεχώς βελτιούμενη καταναλωτική δαπάνη,

 ο φόρος εισοδήματος εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στο ποσό των 16.700 εκατ. ευρώ, αυξημένος κατά 86 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου,

 οι επιστροφές φόρων προβλέπεται να ανέλθουν στο ποσό των 4.973 εκατ. ευρώ, αυξημένες κατά 788 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου,

 τα έσοδα του ΠΔΕ εκτιμώνται σε 4.042 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 150 εκατ. ευρώ σε σχέση με το στόχο του ΜΠΔΣ 2019-2022, λόγω μεταφοράς στο ΠΔΕ απολήψεων από ΕΕ που μέχρι πρότινος εμφανίζονταν στον τακτικό προϋπολογισμό.

Δαπάνες

Οι συνολικές δαπάνες του Κρατικού Προϋπολογισμού για το έτος 2019 εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν (σε δημοσιονομική βάση) στα 57.624 εκατ. ευρώ, αυξημένες κατά 95 εκατ. ευρώ σε σχέση με τον στόχο του ΜΠΔΣ 2019-2022.

Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ)

Το ΠΔΕ χρηματοδοτεί την αναπτυξιακή πολιτική της χώρας με δράσεις που συμβάλλουν στην αύξηση του ιδιωτικού και δημόσιου κεφαλαίου της οικονομίας και στηρίζουν την αναπτυξιακή διαδικασία και τον εκσυγχρονισμό της χώρας σε μακροχρόνια βάση.

Για το έτος 2019 προβλέπεται η διάθεση πόρων ύψους 7.300 εκατ. ευρώ (ταμειακή βάση), με κατανομή της συνολικής δαπάνης μεταξύ των έργων που θα συγχρηματοδοτηθούν από πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης ύψους 5.750 εκατ. ευρώ και εκείνων που θα χρηματοδοτηθούν αποκλειστικά από εθνικούς πόρους (1.550 εκατ. ευρώ).

Προτιθέμενες δημοσιονομικές παρεμβάσεις 2019

Οι προτιθέμενες δημοσιονομικές παρεμβάσεις που αποτυπώνονται στον πίνακα 2.6 περιλαμβάνουν τη μη εφαρμογή των παρεμβάσεων και των εξισορροπητικών παρεμβάσεων που είχαν συμπεριληφθεί στο ΜΠΔΣ 2019-2022 για το 2019, καθώς και νέες παρεμβάσεις στους τομείς των ασφαλιστικών εισφορών, των φορολογικών εσόδων και των δαπανών κοινωνικής προστασίας.

Κοινώς στον πίνακα 2,6 δεν περιλαμβάνεται η μείωση των συντάξεων και των αντιμέτρων, αλλά περιλαμβάνονται οι εξαγγελίες του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ.

Η ακριβής ποσοτικοποίηση των δημοσιονομικών παρεμβάσεων που προτίθεται να υλοποιήσει το επόμενο διάστημα η κυβέρνηση και περιλαμβάνονται στον πίνακα 2.6 θα οριστικοποιηθεί στο πλαίσιο της επεξεργασίας των προϋπολογισμών των κρατών μελών κατά τη διαδικασία του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, τονίζει το ΥΠΟΙΚ.

Συγκεκριμένα, στις νέες παρεμβάσεις περιλαμβάνονται τα εξής:

– Βοήθεια στο σπίτι: Μετατρέπεται το τρέχον εργασιακό καθεστώς 3.000 εργαζομένων ορισμένου χρόνου σε αορίστου.

– Ειδική αγωγή: Πρόσληψη 4.500 εκπαιδευτικών και εξειδικευμένου προσωπικού σε θέσεις προσωπικού που τώρα καλύπτεται από ορισμένου χρόνου συμβάσεις. Η δαπάνη σήμερα καλύπτεται από πόρους του ΠΔΕ. Οι νέες προσλήψεις θα χρηματοδοτηθούν από τον τακτικό προϋπολογισμό χωρίς να μεταβληθεί το τρέχον όριο δαπανών του ΠΔΕ. Παράλληλα θα μειωθεί ισόποσα το όριο για το προσωπικό ορισμένου χρόνου προκειμένου να μην μεταβληθεί ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων συνολικά.

– Επιδότηση ενοικίου: Επαναπροσδιορισμός της αντίστοιχης δράσης που είχε συμπεριληφθεί στις εξισορροπητικές παρεμβάσεις του ΜΠΔΣ 2019-2022 με πιο στοχευμένα κριτήρια.

– Μείωση ασφαλιστικών εισφορών: Το μέτρο αφορά στη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών ελεύθερων επαγγελματιών, αυτοαπασχολούμενων και αγροτών και ειδικότερα στη μείωση του συντελεστή κύριας ασφάλισης κατά 1/3 και στην εφαρμογή της ελάχιστης εισοδηματικής βάσης για την επικουρική ασφάλιση και την εφάπαξ παροχή.

Οι ανωτέρω ομάδες υπέστησαν σημαντική επιβάρυνση από τη μετάπτωση από την τεκμαρτή στην πραγματική εισοδηματική βάση με τη μεταρρύθμιση του 2016, ενώ η αύξηση των εισφορών οδήγησε σε μείωση τόσο του αριθμού των αυτοαπασχολούμενων και ελεύθερων επαγγελματιών όσο και στα δηλωθέντα εισοδήματά τους. Ως εκ τούτου, το μέτρο στοχεύει τόσο στην αναστροφή αυτής της τάσης, όσο και στην ενίσχυση της φορολογικής συμμόρφωσης.

– Επιδότηση ασφαλιστικών εισφορών νέων: Η συγκεκριμένη δράση αποσκοπεί στη βελτίωση της πρόσβασης στην αγορά εργασίας των νέων και αναμένεται να οδηγήσει στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, συμβάλλοντας στη μείωση της ανεργίας των νέων, που είναι η υψηλότερη στην ΕΕ, αλλά και μειώνοντας το ποσοστό των νέων που βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας. Το μέτρο αφορά νέους ηλικίας έως 24 ετών και συνίσταται στην επιδότηση του 100% των εισφορών των εργαζομένων και του 50% των εργοδοτικών εισφορών.

– Μείωση ΕΝΦΙΑ: Το μέτρο συνίσταται στη μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 10% μεσοσταθμικά.

– Μείωση φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων: Το μέτρο συνίσταται στη σταδιακή μείωση του συντελεστή φορολόγησης από 29% σε 25% σε ορίζοντα τετραετίας και θα έχει δημοσιονομική επίπτωση από το 2020 και εξής.

– Μείωση φορολογίας διανεμόμενων κερδών: Το μέτρο αναφέρεται στη μείωση του φορολογικού συντελεστή επί των διανεμόμενων κερδών κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες και θα έχει δημοσιονομική επίπτωση από το 2020 και εξής.

Το κόστος και ο δημοσιονομικός αντίκτυπος των παρεμβάσεων αυτών

Για το έτος 2019, το πρωτογενές αποτέλεσμα της Γενικής Κυβέρνησης σε όρους Ενισχυμένης Εποπτείας μετά τις προτιθέμενες παρεμβάσεις προβλέπεται να διαμορφωθεί σε 6.775 εκατ. ευρώ ή 3,56% του ΑΕΠ, αυξημένο έναντι του στόχου της Ενισχυμένης Εποπτείας κατά 122 εκατ. ευρώ και μειωμένο κατά 742 εκατ. ευρώ σε σχέση με το ΜΠΔΣ 2019-2022.

Αντίστοιχα, σε δημοσιονομική βάση το πρωτογενές αποτέλεσμα της Γενικής Κυβέρνησης προβλέπεται να διαμορφωθεί σε 7.319 εκατ. ευρώ ή 3,8% του ΑΕΠ, μειωμένο κατά 477 εκατ. ευρώ σε σχέση με το ΜΠΔΣ.

Τα καθαρά έσοδα του Κρατικού Προϋπολογισμού, σε δημοσιονομική βάση, μετά τις προτιθέμενες παρεμβάσεις, προβλέπεται να διαμορφωθούν στα 53.832 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 19 εκατ. ευρώ σε σχέση με το σενάριο βάσης, γεγονός που οφείλεται:

 στη μείωση κατά 10% μεσοσταθμικά, ή 262,5 εκατ. ευρώ του ΕΝΦΙΑ και

 στην αύξηση κατά 282 εκατ. ευρώ του Φόρου Εισοδήματος Φυσικών Προσώπων, ως αποτέλεσμα των συνταξιοδοτικών παρεμβάσεων του πίνακα 2.6 (δευτερογενής επίδραση).

Οι συνολικές δαπάνες του Κρατικού Προϋπολογισμού σε δημοσιονομική βάση για το έτος 2019, μετά τις προτιθέμενες παρεμβάσεις, προβλέπεται να διαμορφωθούν στα 56.169 μειωμένες κατά 1.455 εκατ. ευρώ σε σχέση με το σενάριο βάσης, κυρίως λόγω της άρσης των εξισορροπητικών παρεμβάσεων (αντίμετρα) του 2019, όπως αυτές είχαν παρουσιαστεί στο ΜΠΔΣ 2019-2022.