Ελλάδα και Αραβία: «σφιχτά» κοινωνικά συμβόλαια

Ξεφύλλιζα προ ημερών μια πολύ ενδιαφέρουσα ανάλυση για την πορεία αλλά και την απροσδόκητα μακροχρόνια επιβίωση των Μοναρχιών του Περσικού Κόλπου (Chr. Davidson, The United Arab Emirates: A Study in Survival, 2005). Και ξαφνικά με χτύπησε στο κεφάλι. Η τρομακτική ομοιότητα ανάμεσα στη λογική προσοδοκρατίας, με την τακτική απόδοσης οιονεί ενοικίων στις λαϊκές τάξεις από τα ηγετικά κλιμάκια για την εκπλήρωση ενός συμβολαίου κοινωνικής ανοχής, με το δικό μας «πελατειακό κράτος»!

Τα μοναρχικά καθεστώτα του Κόλπου δηλαδή φορτώνουν με χαριστικές παροχές τον πληθυσμό, με την έννοια ανταπόκρισης σε σιωπηρή συμφωνία των δύο μερών, ώστε αυτός ικανοποιημένος να προσφέρει την αναγκαία κοινωνική ανοχή και στήριξη για τη μακροημέρευσή τους (βλ. Hazem Beblawi, «Τhe Rentier State in the Arab World», στο Beblawi et al, The Rentier State, 1987).

Πόσο κοντινό δεν είναι αυτό σε ένα σύστημα ανταλλαγής παροχών – ρουσφετιών στον λαό ώστε αυτός να υποστηρίζει ένα σύστημα υποτίθεται δημοκρατικών αρχών; Επισημαίνω το «υποτίθεται» διότι είδαμε στην πράξη πόσο γρήγορα αυτή η δημοκρατική νομιμοποίηση του ελληνικού δημοκρατικού συστήματος άρχισε να καταρρέει μόλις φάνηκε πως οι πολιτικές Αρχές δεν ήσαν πλέον σε θέση να εκπληρώσουν τη δική τους πλευρά της συμφωνίας.

Οταν δηλαδή λόγω οικονομικής κρίσης ήσαν πλέον αδύνατοι οι διορισμοί στον δημόσιο τομέα, οι λογής παροχές σε είδος (χρήμα) ή οι «εξυπηρετήσεις» προς τον λαό. Η Δημοκρατία στα μάτια του μέσου Ελληνα έχει δυστυχώς ταυτισθεί με ένα σύστημα αναγκαίων παροχών και ροής άνωθεν παρεχομένων εξυπηρετήσεων.
Ξαφνικά οι πλατείες γέμισαν «αγανακτισμένους»  πολίτες που είχαν βρεθεί εκτός πολιτικής προστασίας. Το παραδοσιακό σύστημα της εναλλαγής των δύο κομμάτων στην εξουσία έδειξε να καταρρέει.
Κάτι όμως που φάνηκε να επανέρχεται μόλις ο ΣΥΡΙΖΑ με τα λαϊκά υποστηρίγματα του ΠΑΣΟΚ έδειξε να καταλαμβάνει το πελατειακό κενό της αριστερής πλευράς του πολιτικού συνεχούς. Επαναφορά δηλαδή σε ισορροπία με το σύστημα προσοδοφορίας αποκατεστημένο. Αγνωστο για πόσο διάστημα. Κι αμφίβολο αν η νομιμοποίηση του δημοκρατικού μας συστήματος αποκαταστάθηκε στα μάτια ενός μάλλον πελαγωμένου λαού.

Στις αραβικές χώρες του Κόλπου το στοίχημα κερδίζεται για όσο διάστημα οι Αρχές έχουν τη δυνατότητα, μέσω πετρελαίου, αερίου ή άλλων χρηματοοικονομικών προϊόντων που έχουν αναπτυχθεί μέσω της χρήσης των εσόδων της ενέργειας, να συνεχίσουν να υλοποιούν τους όρους ενός τέτοιου κοινωνικού συμβολαίου. Προσοδοφορία δηλαδή δίχως κόπο με αντάλλαγμα την παροχή ανεξέλεγκτης λαϊκής στήριξης (βλ. Christopher Davidson, After the Sheikhs, 2012).

Για εμάς όμως εδώ η ώρα της αλήθειας έχει πλησιάσει. Πρόσοδοι δίχως κόπο, που μοιράζονται για εξαγορά στήριξης, δεν φαίνονται πλέον να είναι δυνατές. Γι’ αυτό τα αφηγήματα παραδοσιακής Αριστεράς και Λαϊκής Δεξιάς που στηρίζονταν στον οιονεί «φιλάνθρωπο» δημόσιο τομέα έχουν στερέψει από διαθέσιμο οξυγόνο.
Τα καθρεφτάκια που θάμπωναν τους ιθαγενείς έχουν πλέον θολώσει.

Είτε θα πρέπει να αναζητηθούν νέου είδους εντυπωσιακά μπιχλιμπίδια ώστε η απάτη να μπορέσει να συνεχισθεί (η ανακάλυψη πετρελαίου θα ήταν για κάποιους αφελείς η λύση) είτε ο λαός θα αναγκασθεί να αφυπνισθεί και να αντικρίσει κατάματα την πραγματικότητα…