Η «βιωσιμότητα» του ελεύθερου επαγγελματία

Η περιλάλητη «πλατφόρμα» της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης ιδιωτικού χρέους έχει ανοίξει για τη ρύθμιση των χρεών των ελευθέρων επαγγελματιών. Το ερώτημα είναι πόσοι θα μπορέσουν να ενταχθούν στις προβλεπόμενες διαδικασίες και θα απαλλαγούν από το βραχνά των χρεών τους;
Καταρχήν όσοι ανήκουν στις τάξεις των δικηγόρων, ιατρών και μηχανικών (ασφαλισμένοι του τέως ΕΤΑΑ) θα πρέπει να περιμένουν ούτως ή άλλως μέχρι τις 16 Απριλίου, καθόσον έχει δοθεί παράταση για την εξόφληση των ασφαλιστικών εισφορών του 2016. Συνεπώς αυτή τη στιγμή δεν είναι εφικτή η ορθή απεικόνιση στην πλατφόρμα των τελικών οφειλών τους στον ΕΦΚΑ και οποιαδήποτε υποβολή αίτησης θα ήταν αλυσιτελής.
Δεύτερον όσοι έχουν οφειλές άνω των 50.000€ θα πρέπει να αρκεστούν στους λόγους παραμυθίας και τις κυβερνητικές υποσχέσεις για νέα νομοθετική παρέμβαση που θα τους καταλαμβάνει. Για την ώρα στη ρύθμιση υπάγονται μόνον ελεύθεροι επαγγελματίες που αποκτούν το σύνολο του εισοδήματός τους από επιχειρηματική (αλλά όχι ούτε ένα ευρώ από εμπορική) δραστηριότητα, έχουν κάνει έναρξη εργασιών, έχουν φορολογική κατοικία στην Ελλάδα (συνεπώς εξαιρείται αδίκως το μεγαλύτερο μέρος του «πνευματικού προλεταριάτου» που μετανάστευσε τα τελευταία χρόνια αναζητώντας στο εξωτερικό μια καλύτερη τύχη), έχουν θετικά αποτελέσματα προ φόρων τόκων και αποσβέσεων σε μια από τις τρεις τελευταίες διαχειριστικές χρήσεις και οι βεβαιωμένες οφειλές τους στο δημόσιο στις 31.12.2016 (μόνον αυτές ρυθμίζονται) δεν υπερβαίνουν το ποσό των 50.000€ ανεξαρτήτως ύψους τυχόν οφειλών προς λοιπούς πιστωτές.
Αναφορικά με το ποσοτικό κριτήριο (<50.000€) που θέτει ο νόμος πρέπει να υπογραμμιστούν τα ακόλουθα:
α) λαμβάνεται υπόψη η προς ρύθμιση βασική βεβαιωμένη οφειλή, ληξιπρόθεσμη ή μη, πλέον των επ’ αυτής προσαυξήσεων ή τόκων εκπρόθεσμης καταβολής, όπως έχουν διαμορφωθεί κατά το χρόνο υποβολής της αίτησης της
β) Στο όριο των οφειλών συγκαταλέγονται και οι τυχόν βεβαιωμένες στο Δημόσιο μέχρι την 31.12.2016 οφειλές υπέρ τρίτων
γ) με την υποβολή αίτησης ρύθμισης υπό το νέο καθεστώς χάνονται υφιστάμενες ρυθμίσεις και το τυχόν ήδη διαγραφέν χρέος αναβιώνει. Συνεπώς για να δει ο οφειλέτης εάν πράγματι υπάγεται στο νέο καθεστώς θα πρέπει να κατανοήσει ότι θα ληφθεί υπόψη το συνολικό ύψος των ρυθμισμένων οφειλών κατά το χρόνο υποβολής της αίτησης δηλαδή όπως θα είχε διαμορφωθεί αν είχε ήδη λάβει χώρα απώλεια των ρυθμίσεων, δηλαδή χωρίς τις απαλλαγές, διαγραφές ή το «πάγωμα» προσαυξήσεων ή τόκων εκπρόθεσμης καταβολής που τυχόν προβλέπονται στο πλαίσιο των υφιστάμενων ρυθμίσεων που τηρεί.
Το θετικό της νέας ρύθμισης είναι ότι το Δημόσιο είναι υποχρεωμένο, καταρχήν, να υποβάλει στον οφειλέτη πρόταση ρύθμισης λαμβάνοντας υπόψη το διαθέσιμο εισόδημα και την αξία των περιουσιακών στοιχείων – κινητών και ακινήτων – του οφειλέτη και των συνοφειλετών που συνυποβάλλουν την αίτηση.
Το αρνητικό είναι ότι το Δημόσιο θα αποφασίζει ποιους ελεύθερους επαγγελματίες θεωρεί ότι πρέπει «να αποδημήσουν εις κύριον» και ποιοι πρέπει να «τιμωρηθούν» διότι κάποτε υπήρξαν μεσοαστοί. Όσο και αν η ανωτέρω πρόταση προκαλεί το γέλωτα ανταποκρίνεται πλήρως στο γράμμα και στο πνεύμα της νέας ρύθμισης.

Έτσι, λοιπόν, το δημόσιο δεν υποχρεούται να προβεί σε ρύθμιση της οφειλής σε περίπτωση που α) το χρέος του οφειλέτη χαρακτηρίζεται ως μη βιώσιμο και β) η προς ρύθμιση οφειλή υπερβαίνει τις είκοσι χιλιάδες (20.000) ευρώ και η συνολική αξία των περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη και του συνοφειλέτη υπερβαίνει το εικοσιπενταπλάσιο (25) αυτής. Δηλαδή στη δεύτερη περίπτωση εάν ένας ιατρός κληρονόμησε από τους γονείς του ένα ακίνητο με αντικειμενική αξία 525.000€ και οφείλει 21.000€ δεν μπορεί να ρυθμίσει. Θα ήταν απολύτως εύλογο στην περίπτωσή του να μην απομειώνεται καθόλου η οφειλή και να ρυθμίζεται σε μικρότερο αριθμό δόσεων, αλλά να εξαιρείται παντελώς του καθεστώτος ρύθμισης ουδόλως συνάδει με τις αρχές της ισότητας και του κράτους δικαίου.
Προφανώς, τα ίδια ισχύουν και στην περίπτωση «του μη βιώσιμου» μηχανικού, δικηγόρου ή ιατρού. Η πολιτεία αρνείται να του δώσει μια ευκαιρία ρύθμισης της οφειλής. Στην περίπτωση μιας επιχείρησης τούτο ίσως είναι εύλογο.

Οι «επιχειρήσεις ζόμπι» ίσως είναι καλύτερο να πτωχεύσουν παρά να λειτουργούν παρασιτικά υπονομεύοντας το υγιή ανταγωνισμό. Δεν μπορούμε να πούμε, όμως, το ίδιο για ένα συγγραφέα, διερμηνέα, ξεναγό, μεταφραστή, καλλιτέχνη, γλύπτη, ζωγράφο, σεναριογράφο, σκιτσογράφο, λογιστή ή αρχιτέκτονα (για να θυμηθούμε μερικά από τα ελευθέρια επαγγέλματα). Για ποιο λόγο;

Πρώτον γιατί δεν είναι εταιρία για να «κλείσει».

Δεύτερον διότι δεν μπορεί να πτωχεύσει. Το προνόμιο μιας νέας αρχής (fresh start) απαλλαγμένης από χρέη που προβλέπει ο νόμος για τους εμπόρους που πτωχεύουν δεν υπάρχει για τους ελεύθερους επαγγελματίες. Συνεπώς, θα περιμέναμε από ένα ευνομούμενο κράτος δικαίου να δίνει ίσες ευκαιρίες και να μην τιμωρεί, τη στιγμή μάλιστα που το ζήτημα της υπερχρέωσης λόγω της οκταετούς οικονομικής κρίσης έχει λάβει καθολικά χαρακτηριστικά…

O Αργύρης Αργυριάδης είναι Δικηγόρος – Διαπιστευμένος Διαμεσολαβητής  & Διαχειριστής Αφερεγγυότητας