Γράμμα από την Γερμανία, μέσω του in.gr

του Γιώργου Ν. Τζογόπουλου

Ύστερα από επτά χρόνια διαχείρισης της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους και δύο της προσφυγικής κρίσης η Γερμανία προσπαθεί να αλλάξει την ατζέντα της Ευρώπης. Συγκεκριμένα, μεταβάλλει σταδιακά το αφήγημα και σκέπτεται το μέλλον με περισσότερη αισιοδοξία και έμφαση σε θετικές ιστορίες. Ακόμα και στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής, όπου η Ευρωπαϊκή Ένωση αδυνατεί γενικά να μιλήσει με μία φωνή, το Βερολίνο βλέπει πρόοδο. Για παράδειγμα, παρόλο που η δημιουργία ενός ευρωπαϊκού στρατού φαντάζει μακρινή, η στρατιωτική συνεργασία μεταξύ ορισμένων κρατών-μελών, λ.χ. Γερμανίας-Ολλανδίας, είναι ήδη αρμονική.

Προφανώς, η ιδέα μια διαρκώς στενότερης ένωσης έχει χάσει έδαφος. Αντίθετα, ευέλικτες μορφές συνεργασίας παρουσιάζονται ως μοναδική λύση. Στόχος της Γερμανίας είναι να υπάρξει ένα ευρωπαϊκός πυρήνας, όπου η ολοκλήρωση θα μπορεί να προχωράει διαρκώς από τα κράτη μέλη που θέλουν και μπορούν, και να περιλαμβάνει όλους τους τομείς, μεταξύ των οποίων τα κοινωνικά δικαιώματα. Καθώς, λοιπόν, το αποτέλεσμα των ομοσπονδιακών εκλογών είναι λίγο πολύ προδιαγεγραμμένο, γίνεται αντιληπτό πως η επόμενη γερμανική κυβέρνηση θα εργαστεί προς την κατεύθυνση της περαιτέρω ευρωπαϊκής ενοποίησης με τους δικούς της όρους.

Δέκα μήνες μετά τη νίκη του Ντόναλντ Τραμπ και ενώ έχουν ήδη ξεκινήσει οι διαπραγματεύσεις αποσύνδεσης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η Γερμανία βρίσκει τις αφορμές – που ίσως έψαχνε – ώστε να στηρίξει το ευρωπαϊκό οικοδόμημα περισσότερο από όσο στο παρελθόν. Υπάρχουν, βέβαια, διαφορές με τη Γαλλία αλλά αυτό δε σημαίνει πως οι συζητήσεις οι οποίες θα ακολουθήσουν μεταξύ Μέρκελ και Μακρόν θα αποτύχουν. Και μόνο που γίνεται λόγος για δημιουργία θέσης υπουργού της ευρωζώνης είναι θετικό.

Η αλλαγή της ατζέντας για την Ευρώπη που προωθεί το Βερολίνο βρίσκει υποστηρικτές σε ένα σημαντικό τμήμα της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης. Καθώς σχεδόν όλα εξαρτώνται από την πορεία της οικονομίας όμως, το πρόβλημα είναι πως παρατηρείται μεγάλη διαφοροποίηση ως προς την ηλικία. Πρόσφατη έρευνα η οποία πραγματοποιήθηκε στα 28 κράτη-μέλη αποτυπώνει τη διαφορά. Σε ερώτηση σχετικά με τα προσωπικά οικονομικά, το 40% όσων είναι κάτω των 30 ετών είναι απαισιόδοξο. Το ποσοστό για ηλικίες πάνω από 30 είναι 28%. Η νέα γενιά των Ευρωπαίων είναι η πρώτη που θα είναι πιθανώς πιο αδύναμη οικονομικά σε σχέση με τους γονείς της. Έτσι, ίσως δημιουργηθεί ένα καινούριο κύμα ευρωσκεπτικισμού τα επόμενα χρόνια.

Η αλλαγή της ατζέντας για την Ευρώπη θα πρέπει να έχει ως επίκεντρο τους νέους αντί να τους αγνοεί. Αν και σήμερα δεν παρατηρείται σύνδεση μεταξύ της απαισιοδοξίας τους για τα οικονομικά και μια πιθανής αντιπάθειάς τους για την Ευρωπαϊκή Ένωση, αυτό δε μπορεί να αποκλειστεί στο μέλλον. Η Γερμανία πρέπει να προλάβει ένα τέτοιο φαινόμενο, αποδεχόμενη κάποιες πολιτικές που τα τελευταία επτά χρόνια έχει απορρίψει. Με τον τρόπο αυτό το εγχείρημά της θα έχει επιτυχία μακροπρόθεσμα.

*Ο Δρ. Γιώργος Ν. Τζογόπουλος είναι Ερευνητής στο ΕΛΙΑΜΕΠ και Senior Research Fellow στο Centre International de Formation Europeenne (CIFE). Ο κ. Τζογόπουλος βρίσκεται στη Γερμανία, όπου συμμετέχει σε συνέδριο για την Επόμενη Ημέρα της Ευρώπης και γράφει για το in.gr.