Εγκυκλίους με τις μεταβολές που επέρχονται στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης για τους ασφαλισμένους σε ΕΤΑΑ και ΟΑΕΕ, -δηλαδή γιατρούς, δικηγόρους, μηχανικούς, εμποροβιοτέχνες, αυτοκινητιστές-, και στα ειδικά Ταμεία εξέδωσε το υπουργείο Εργασίας.

Όπως και στο ΙΚΑ και στο Δημόσιο, αυξάνονται σταδιακά τα όρια ηλικίας έως το 2021, ώστε από 1/1/2022 και μετά τα γενικά όρια ηλικίας για τη λήψη πλήρους σύνταξης λόγω γήρατος σε όλα τα Ταμεία να είναι 62 έτη με 40 χρόνια ασφάλισης ή 67 έτη με 15 έτη ασφάλισης.

Στην εγκύκλιο επισημαίνεται ότι προβλέπεται ρητώς ότι δεν θίγονται τα θεμελιωμένα έως και την 18η Αυγούστου 2015 συνταξιοδοτικά δικαιώματα και μπορούν αυτά να ασκηθούν οποτεδήποτε.

Διευκρινίζεται ότι θεμελιωμένο δικαίωμα υφίσταται, όταν ο ασφαλισμένος συμπληρώνει τον ελάχιστο χρόνο ασφάλισης και το όριο ηλικίας (όπου αυτό προβλέπεται), που απαιτούνται για τη συνταξιοδότησή του. Το θεμελιωμένο συνταξιοδοτικό δικαίωμα μπορεί να ασκηθεί οποτεδήποτε και ο ασφαλισμένος έχει τη δυνατότητα να συνεχίσει εργαζόμενος, καθώς δεν είναι υποχρεωμένος να συνταξιοδοτηθεί.

Επισημαίνεται ότι για τη λήψη μειωμένης σύνταξης λόγω γήρατος, εφόσον προβλέπεται η σχετική δυνατότητα από το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο για τους Οργανισμούς Κοινωνικής Ασφάλισης, απαιτείται η συμπλήρωση του 62ου έτους της ηλικίας και η πραγματοποίηση 15 ετών ασφάλισης.

Σε ό,τι αφορά το ΕΤΑΑ και ειδικότερα τους τρεις τομείς του κλάδου κύριας ασφάλισης του, μεγάλοι χαμένοι είναι όσοι ασφαλισμένοι στο Ταμείο Νομικών μπορούσαν να συνταξιοδοτηθούν χωρίς όριο ηλικίας και οι οποίοι επιβαρύνονται μεέως 17 έτη επιπλέον παραμονήςστην εργασία.

• ΟΑΕΕ: Όλη η εγκύκλιος για τα όρια ηλικίας

• ΕΤΑΑ: Όλη η εγκύκλιος για το όρια ηλικίας

• Ειδικά Ταμεία: Όλη η εγκύκλιος για τα όρια ηλικίας

Τι αλλάζει στον ΟΑΕΕ

Στην εγκύκλιο για τις αλλαγές στα όρια ηλικίας στον ΟΑΕΕ τονίζεται ότι οι μεταβολές που επέρχονται στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης λόγω γήρατος σε ασφαλισμένους του Οργανισμού, επηρεάζουν κυρίως παλαιούς ασφαλισμένους μέχρι 31/12/1992, που υπάγονται στον πίνακα 1 (καταληκτικό όριο ηλικίας το 62ο έτος).

Ειδικότερα, στον πίνακα 1 εμπίπτουν παλαιοί ασφαλισμένοι (μέχρι 31.12.1992) για τους οποίους από τις προγενέστερες του νέου νόμου (του ν.4336/2015) διατάξεις προβλεπόταν χρόνος ασφάλισης για την κατοχύρωση ή θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος μεγαλύτερος ή ίσος με 35 έτη ασφάλισης.

Οι ασφαλισμένοι της κατηγορίας αυτής ακολουθούν την εξέλιξη των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης του Πίνακα 1. Ως εκ τούτου στον πίνακα αυτόν εντάσσονται όσοι επρόκειτο να συνταξιοδοτηθούν:

• Με τη συμπλήρωση 35 ετών ασφάλισης και του 60ου έτους της ηλικίας (προϋποθέσεις έτους 2010)

• Με τη συμπλήρωση 36 ετών ασφάλισης και του 60ου έτους της ηλικίας (προϋποθέσεις έτους 2011)

• Με τη συμπλήρωση 37 ετών ασφάλισης και του 60ου έτους της ηλικίας (προϋποθέσεις έτους 2012)

Για τους λοιπούς ασφαλισμένους, δηλαδή όσους δεν έχουν κατοχυρώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα κατά το διάστημα 2010 – 2012, δεν επέρχεται καμία μεταβολή βάσει του ν.4336/2015, και συνεπώς για τη συνταξιοδότησή τους απαιτείται η συμπλήρωση 40 ετών ασφάλισης και ηλικία 62 ετών.

Παραδείγματα:

Παράδειγμα 1: Ασφαλισμένος/-η που το έτος 2012 είχε συμπληρώσει 35 έτη ασφάλισης και συμπληρώνει το 60ο έτος της ηλικίας του/-της το έτος 2016: δικαιούται σύνταξη με τη συμπλήρωση της ηλικίας 60 ετών και 6 μηνών (ΠΙΝΑΚΑΣ 1) (και εφόσον έχει συμπληρώσει τον απαιτούμενο χρόνο ασφάλισης για το έτος 2012 δηλαδή 37 έτη).

Παράδειγμα 2: Ασφαλισμένος/-η που το έτος 2011 είχε συμπληρώσει 35 έτη ασφάλισης και συμπληρώνει το 60ο έτος της ηλικίας του/της το έτος 2020: δικαιούται σύνταξη με τη συμπλήρωση της ηλικίας 61 ετών και 6 μηνών (και εφόσον έχει συμπληρώσει τον απαιτούμενο χρόνο ασφάλισης για το έτος 2011 δηλαδή 36 έτη). Αν το ανωτέρω όριο ηλικίας (61 ετών και 6 μηνών) συμπληρώνεται μετά την 1/1/2022, ο/-η ασφαλισμένος/-η συνταξιοδοτείται και μετά την 1/1/2022 με τη συμπλήρωση του ανωτέρου ορίου ηλικίας, χωρίς δηλαδή να απαιτείται η συμπλήρωση του 62ου έτους.

Στις διευκρινίσεις που παρέχονται για τους ασφαλισμένους για τους οποίους βάσει του προγενέστερου νομοθετικού πλαισίου, δεν προβλεπόταν όριο ηλικίας συνταξιοδότησης, αποσαφηνίζεται ότι η συνταξιοδότηση που έως τώρα γινόταν με τη συμπλήρωση 25 ή 35 ετών εργασίας ανά περίπτωση, αλλά χωρίς όριο ηλικίας, από 19-8-2105 έως 31-12-2015 θα γίνεται με τη συμπλήρωση του 55ου έτους.

Συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται στην εγκύκλιο:

• Οι ασφαλισμένοι του πρώην ΤΑΠΕΑΠΙ (αναβάτες και προπονητές δρομώνων ίππων ιπποδρόμου), οι οποίοι μέχρι την 18-08-2015, συνταξιοδοτούνταν με βάση τις ειδικές καταστατικές διατάξεις του συγχωνευθέντος Ταμείου, ανεξάρτητα από όριο ηλικίας, εφόσον συμπλήρωναν 35 έτη ασφάλισης ή 25 έτη ασφάλισης εφόσον στερήθηκαν άδειας ασκήσεως επαγγέλματος.

• Οι ασφαλισμένοι που πρόκειται να συνταξιοδοτηθούν ως γονείς ή σύζυγοι ή αδέλφια αναπήρων ατόμων (συνταξιοδότηση χωρίς όριο ηλικίας με τη συμπλήρωση 25 ετών ασφάλισης βάσει του άρθρου 37 παρ. 1 του ν.3996/2011).

Για την συνταξιοδότηση των ανωτέρω κατηγοριών προσώπων, θεσπίζεται ως όριο ηλικίας συνταξιοδότησης από 19-8-2015 έως 31-12-2015 το 55ο έτος της ηλικίας. Κριτήριο για τον προσδιορισμό για κάθε επόμενο έτος του νέου μεταβατικού ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης αποτελεί το έτος κατά το οποίο συμπληρώνεται ο απαιτούμενος χρόνος ασφάλισης, δηλαδή 25 ή 35 έτη ασφάλισης (με την προϋπόθεση ότι συντρέχουν και οι λοιπές προϋποθέσεις).

Με το ν. 4336/2015 και την ανωτέρω σχετική Υ.Α., θεσπίζεται ως όριο ηλικίας συνταξιοδότησης για την εν λόγω κατηγορία ασφαλισμένων το 55ο έτος και οι ανωτέρω ασφαλισμένοι, που υπάγονται στον Πίνακα 1 της εν λόγω απόφασης, ακολουθούν την εξέλιξη των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης του Πίνακα αυτού, με κριτήριο το έτος κατά το οποίο συμπληρώνεται ο απαιτούμενος χρόνος ασφάλισης, ήτοι 25 ή 35 έτη ασφάλισης (με την προϋπόθεση φυσικά ότι συντρέχουν και οι λοιπές προϋποθέσεις του νομοθετικού πλαισίου του ν. 3996/2011).

Επισημαίνουμε ότι τα ανωτέρω πρόσωπα που έχουν συμπληρώσει 25 ή 35 έτη ασφάλισης μέχρι 18/8/2015, εξακολουθούν να συνταξιοδοτούνται ανεξαρτήτως ηλικίας, δεδομένου ότι πρόκειται για θεμελιωμένο συνταξιοδοτικό δικαίωμα μέχρι την ανωτέρω ημερομηνία.

Παραδείγματα

Παράδειγμα 3: Ασφαλισμένος του ΟΑΕΕ, προερχόμενος από το ΤΑΠΕΑΠΙ, που έχει στερηθεί την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος και συμπληρώνει 25 έτη ασφάλισης το 2017, σύμφωνα με τον Πίνακα 1 δικαιούται σύνταξη με τη συμπλήρωση της ηλικίας των 57 ετών και 8 μηνών.

Παράδειγμα 4: Ασφαλισμένος του ΟΑΕΕ, με σύζυγο ανάπηρο κατά 80% που έχει συμπληρώσει 25 έτη ασφάλισης μέχρι 18/8/2015 και η αναπηρία πιστοποιείται ότι υπήρχε μέχρι την ημερομηνία αυτή, δικαιούται σύνταξη με τον ανωτέρω χρόνο ασφάλισης, χωρίς όριο ηλικίας (εφόσον πληροί και τις λοιπές προϋποθέσεις που θέτει ο ν.3996/2011).

Σε ότι αφορά τις αλλαγές που επέρχονται στα όρια ηλικίας για παλαιούς ασφαλισμένους (μέχρι 31/12/1992) που υπάγονται στον Πίνακα 2 (καταληκτικό όριο ηλικίας το 67ο έτος) αύξηση ορίων θα υποστούν και παλαιές ασφαλισμένες, του Τομέα Ασφάλισης Ναυτικών Τουριστικών Πρακτόρων (ΤΑΝΤΠ) και οι προερχόμενες από το πρώην ΤΣΑ, καθώς και οι μητέρες ανηλίκων τέκνων του ΤΑΝΤΠ που ασφαλίστηκαν μέχρι 31-05-1986 και θεμελίωσαν δικαίωμα μετά την 01-01-1998, όπως και οι ασφαλισμένοι του ΤΑΠΕΑΠΙ (αναβάτες και προπονητές δρομών ίππων ιπποδρόμου) που συνταξιοδοτούνται με τις λοιπές – πλήν 35ετίας και 25ετίας- διατάξεις.

Ειδικότερα, βάσει όσων ορίζονται στην εγκύκλιο, στον Πίνακα 2 εμπίπτουν οι ασφαλισμένοι που έχουν κατοχυρώσει ή κατοχυρώνουν μία εκ των προϋποθέσεων συνταξιοδότησης για τη λήψη πλήρους σύνταξης λόγω γήρατος, των οποίων το καταληκτικό όριο ηλικίας πλήρους συνταξιοδότησης, όπως αυτό είχε καθοριστεί πριν από την ισχύ του ν.4336/2015, είναι το 67ο έτος, καθώς και οι ασφαλισμένοι για τους οποίους από τις ίδιες ως άνω προγενέστερες του ν. 4336/2015 διατάξεις προβλεπόταν χρόνος ασφάλισης για την κατοχύρωση ή θεμελίωση δικαιώματος πλήρους συνταξιοδότησης μικρότερος από 10.500 ημέρες ή 35 έτη ασφάλισης.

Στον ίδιο πίνακα εμπίπτουν όσοι έχουν κατοχυρώσει ή κατοχυρώνουν τις κατά περίπτωση προϋποθέσεις μειωμένης σύνταξης, η οποία ακολουθεί την αντίστοιχη ως ανωτέρω τελικώς καταλήγουσα στο 67ο έτος της ηλικίας προϋπόθεση πλήρους σύνταξης, καθώς και οι ασφαλισμένοι για τους οποίους από τις ίδιες ως άνω προγενέστερες του ν. 4336/2015 διατάξεις, προβλεπόταν χρόνος ασφάλισης για την κατοχύρωση ή θεμελίωση δικαιώματος μειωμένης συνταξιοδότησης μικρότερος από 10.500 ημέρες ή 35 έτη ασφάλισης.

Για το χρονικό διάστημα μέχρι 31.12.2021 το όριο ηλικίας θεμελίωσης μειωμένης σύνταξης λόγω γήρατος δεν μπορεί να υπερβαίνει το 62ο έτος της ηλικίας, με την επιφύλαξη των διατάξεων της παρ. 3 του άρθρου 11 του ν. 3863/2010.

Ως εκ τούτου στον Πίνακα 2 εμπίπτουν:

• Οι γυναίκες, ασφαλισμένες του Τομέα Ασφάλισης Ναυτικών Τουριστικών Πρακτόρων (ΤΑΝΤΠ) και οι προερχόμενες από το πρώην ΤΣΑ, που έχουν επιλέξει να συνταξιοδοτηθούν με τις καταστατικές διατάξεις του Ταμείου από το οποίο προέρχονται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 8 του Ν.3552/2007,

• Οι μητέρες ανηλίκων τέκνων του ΤΑΝΤΠ που ασφαλίστηκαν μέχρι 31-05-1986 και θεμελίωσαν δικαίωμα μετά την 01-01-1998 καθώς και

• Οι ασφαλισμένοι του ΤΑΠΕΑΠΙ που συνταξιοδοτούνται με τις λοιπές -πλήν 35ετίας και 25ετίας- προϋποθέσεις συνταξιοδότησης λόγω γήρατος του συγχωνευθέντος Ταμείου.

Παραδείγματα:

Παράδειγμα: Ασφαλισμένη προερχόμενη από το πρώην ΤΣΑ, που είχε συμπληρώσει 25 έτη ασφάλισης μέχρι 31/12/2010 επρόκειτο να συνταξιοδοτηθεί με τη συμπλήρωση του 60ου έτους της ηλικίας. Η εν λόγω ασφαλισμένη συμπληρώνει το 60ο έτος της ηλικίας το 2020, οπότε σύμφωνα με τον Πίνακα 2 το νέο όριο ηλικίας της είναι 65 έτη και 3 μήνες. Δεδομένου ότι το ανωτέρω όριο ηλικίας (65 ετών και 3 μηνών) συμπληρώνεται μετά την 1/1/2022, η ασφαλισμένη συνταξιοδοτείται και μετά την 1/1/2022 με τη συμπλήρωση του ανωτέρου ορίου ηλικίας.

Παράδειγμα: Μητέρα ασφαλισμένη του ΤΑΝΤΠ, που είχε συμπληρώσει 25 έτη ασφάλισης μέχρι 31/12/2012, επρόκειτο να συνταξιοδοτηθεί με τη συμπλήρωση του 58ου έτους της ηλικίας. Η εν λόγω ασφαλισμένη συμπληρώνει το 58ο έτος της ηλικίας το 2018, οπότε σύμφωνα με τον Πίνακα 2 το νέο όριο ηλικίας της είναι 62 έτη και 6 μήνες. Δεδομένου ότι το ανωτέρω όριο ηλικίας συμπληρώνεται μετά την 1/1/2022, η ασφαλισμένη συνταξιοδοτείται και μετά την 1/1/2022 με τη συμπλήρωση του ανωτέρου ορίου ηλικίας.

Παράδειγμα: Ασφαλισμένος του πρώην ΤΑΠΕΑΠΙ που έχει συμπληρώσει 3.000 ημέρες ασφάλισης (εφόσον μέχρι 45 ετών είχε άδεια ασκήσεως επαγγέλματος) και συμπληρώνει το 52ο έτος της ηλικίας του το 2017, συνταξιοδοτείται με τη συμπλήρωση του 58ου έτους και 5 μηνών.

Καμία αλλαγή για ασφαλισμένους από 1/1/1993 (Νέοι Ασφαλισμένοι)

Στους από 1/1/1993 ασφαλισμένους δεν επέρχονται μεταβολές στα απαιτούμενα για συνταξιοδότηση όρια ηλικίας με την ισχύ του νέου νόμου (ν.4336/2015).

Εξαίρεση αποτελεί η περίπτωση συνταξιοδότησης γονέων ή συζύγων ή αδελφών αναπήρων ατόμων (βάσει της παρ. 1 του άρθρου 37 του ν.3996/2011), για τους οποίους απαιτείται από 19/8/2015 η συμπλήρωση ηλικιακού ορίου, σύμφωνα με τα προαναφερόμενα για τους μέχρι 31/12/1992 ασφαλισμένους.

Πρόσθετη μείωση στην περίπτωση λήψης μειωμένης σύνταξης

Στην ίδια εγκύκλιο ξεκαθαρίζεται επίσης ότι για περιπτώσεις χορήγησης μειωμένης σύνταξης, επιβάλλεται επιπλέον ποινή 10% πέραν της ισχύουσας, μέχρι τη συμπλήρωση του διαμορφούμενου, κατά περίπτωση, νέου ορίου ηλικίας πλήρους συνταξιοδότησης. Σημειώνεται όμως ότι η συγκεκριμένη πρόσθετη ποινή αφορά μόνο τους παλαιούς (μέχρι 31.12.1992) ασφαλισμένους του πρώην ΤΑΠΕΑΠΙ.

Ειδικότερα, στην εγκύκλιο αναφέρεται: «[…] θεσπίζεται, στις περιπτώσεις συνταξιοδότησης με προϋποθέσεις μειωμένης σύνταξης λόγω γήρατος, επιπλέον ποσοστό μείωσης της σύνταξης, ύψους 10%.

2. Η μείωση αυτή υπολογίζεται επί του ποσού της σύνταξης που προκύπτει μετά την προβλεπόμενη στο άρθρο 145 παρ. 3 του ν.3655/2008 (ΦΕΚ 58, Α’) μείωση και επιβάλλεται μέχρι τη συμπλήρωση του διαμορφούμενου, κατά περίπτωση, νέου ορίου ηλικίας πλήρους συνταξιοδότησης, σύμφωνα με τους Πίνακες 1 και 2 της εν λόγω Υ.Α..

Σημειώνεται ότι το ανωτέρω ποσοστό μείωσης του ποσού της σύνταξης δεν εφαρμόζεται στις περιπτώσεις όπου το δικαίωμα λήψης μειωμένης σύνταξης λόγω γήρατος έχει μεν θεμελιωθεί μέχρι 18-08-2015 αλλά αυτό ασκείται από την ανωτέρω ημερομηνία και εφεξής.

Επίσης, στην περίπτωση λήψης μειωμένης σύνταξης λόγω γήρατος, το προβλεπόμενο από το άρθρο 145 παρ. 3 του ν.3655/2008 (ΦΕΚ 58, Α’) ποσοστό μείωσης υπολογίζεται σε σχέση με το διαμορφούμενο, κατά περίπτωση, νέο όριο ηλικίας πλήρους συνταξιοδότησης, σύμφωνα με τους Πίνακες 1 και 2 της ανωτέρω σχετικής Υ.Α., και σε καμία περίπτωση δεν υπερβαίνει το ποσοστό μείωσης που αντιστοιχεί σε πέντε έτη ηλικίας.

Τα ανωτέρω αφορούν μόνο τους παλαιούς (μέχρι 31.12.1992) ασφαλισμένους του πρώην ΤΑΠΕΑΠΙ οι οποίοι σύμφωνα με τις Καταστατικές διατάξεις του συγχωνευθέντος στον ΟΑΕΕ Ταμείου είχαν δικαίωμα λήψης μειωμένης σύνταξης.»

Εξαίρεση από την αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης

Από την ανωτέρω αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, όσον αφορά τους μέχρι 31/12/1992 ασφαλισμένους του ΟΑΕΕ εξαιρούνται οι συνταξιοδοτούμενοι βάσει του ν.612/1977 και με διατάξεις που παραπέμπουν σ’ αυτές, καθώς και οι μητέρες και χήροι πατέρες ανικάνων τέκνων για κάθε βιοποριστική εργασία, εφόσον υπάρχει σχετική πρόβλεψη στις καταστατικές διατάξεις του Φορέα.

Εφαρμογή του νέου νόμου στους φορείς επικουρικής ασφάλισης

Ορίζεται ότι οι προϋποθέσεις συνταξιοδότησης λόγω γήρατος, αναπηρίας και θανάτου των ασφαλισμένων των φορέων κύριας ασφάλισης ισχύουν και για τους φορείς επικουρικής ασφάλισης, στους οποίους υπάγονται οι ασφαλισμένοι.

Επίσης, σύμφωνα με το άρθρο 41 του ν.4052/2012, οι ασφαλισμένοι του Ενιαίου Ταμείου Επικουρικής Ασφάλισης (ΕΤΕΑ) δικαιούνται σύνταξης, εφόσον θεμελιώνουν αντίστοιχο δικαίωμα συνταξιοδότησης στον φορέα κύριας ασφάλισής τους για την αυτή αιτία και έχουν συμπληρώσει τις απαιτούμενες προϋποθέσεις συνταξιοδότησης λόγω γήρατος, αναπηρίας και θανάτου που προβλέπει η νομοθεσία του αντίστοιχου φορέα κύριας ασφάλισής τους, καθώς και η γενικότερη νομοθεσία, όπως εκάστοτε ισχύουν.

Κατά συνέπεια, οι μεταβολές στα όρια ηλικία συνταξιοδότησης από τους φορείς κύριας ασφάλισης ή το Δημόσιο, που προβλέπονται στα άρθρα 1 και 2 του ν. 4336/2015 και στις Υπουργικές Αποφάσεις Φ11321/οικ.47523/1570/23.10.2015 (Β’2311, για τους ΦΚΑ) και 122900/0092/27.10.2015 (Β’2325, για το Δημόσιο) ισχύουν και για το ΕΤΕΑ ως αντίστοιχο φορέα επικουρικής ασφάλισης.

ΕΤΑΑ: Τι αλλάζει για τους ασφαλισμένους

Στην σχετική εγκύκλιο για τις μεταβολές στα όρια ηλικίας στο ΕΤΑΑ αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι στις περιπτώσεις που βάσει του προγενέστερου νομοθετικού πλαισίου προβλέπεται συνταξιοδότηση χωρίς όριο ηλικίας, η σταδιακή αύξηση σύμφωνα με τους Πίνακες 1 και 2 αρχίζει από 18/8/2015 με όριο ηλικίας το 58ο έτος, εφόσον η θεμελίωση δικαιώματος προβλέπεται με τη συμπλήρωση 35 ετών ασφάλισης, ενώ σε κάθε άλλη περίπτωση με όριο ηλικίας το 55ο έτος.

Επισημαίνεται ότι στις περιπτώσεις που το προβλεπόμενο από τους Πίνακες 1 και 2 μεταβατικό όριο ηλικίας συνταξιοδότησης συμπληρώνεται μετά την 1/1/2022, η σύνταξη καταβάλλεται κατά το έτος που συμπληρώνεται το νέο αυτό όριο ηλικίας συνταξιοδότησης.

Επιπλέον, στις περιπτώσεις συνταξιοδότησης με προϋποθέσεις μειωμένης σύνταξης λόγω γήρατος, επιβάλλεται, πέραν του συνολικού ήδη προβλεπόμενου από την ισχύουσα νομοθεσία ποσοστού μείωσης της σύνταξης, επιπλέον ποσοστό μείωσης 10% μέχρι τη συμπλήρωση του διαμορφούμενου κατά περίπτωση νέου μεταβατικού ορίου ηλικίας πλήρους συνταξιοδότησης.

Το επιπλέον ποσό της μείωσης υπολογίζεται επί του ποσού της σύνταξης που προκύπτει μετά την εφαρμογή της προβλεπόμενης μείωσης κατά 1/200 για κάθε μήνα ασφάλισης μέχρι τη συμπλήρωση του κατά περίπτωση ορίου ηλικίας πλήρους σύνταξης (άρθρο 145 παρ. 3 ν.3655/2008).

Από την αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης εξαιρούνται συγκεκριμένες κατηγορίες ασφαλισμένων και ειδικότερα οι υπαγόμενοι σε βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα, οι συνταξιοδοτούμενοι βάσει του ν.612/1977 ή με διατάξεις που παραπέμπουν σε αυτή, καθώς και οι μητέρες ή οι χήροι πατέρες ανίκανων για κάθε βιοποριστική εργασία τέκνων.

Α. Μεταβολές στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης λόγω γήρατος

1. Ασφαλισμένοι μέχρι 31/12/1992 (Παλαιοί Ασφαλισμένοι)

I. Υπαγωγή ασφαλισμένων στον Πίνακα 1 (καταληκτικό όριο ηλικίας το 62ο)

Σύμφωνα με την ανωτέρω Υπουργική Απόφαση, στον Πίνακα 1 εμπίπτουν:

α. οι ασφαλισμένοι για τους οποίους από τις προγενέστερες του ν.4336/2015 διατάξεις προβλεπόταν χρόνος ασφάλισης για την κατοχύρωση ή θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος μεγαλύτερος ή ίσος των 35 ετών ασφάλισης.

Ως εκ τούτου στον Πίνακα 1 εντάσσονται οι ασφαλισμένοι που επρόκειτο να συνταξιοδοτηθούν:

– με τη συμπλήρωση 35 ετών ασφάλισης και του 60ου έτους της ηλικίας για τους άνδρες και του 58ου για τις γυναίκες (κατοχύρωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος το 2010), ή

– με τη συμπλήρωση 36 ετών ασφάλισης και του 60ου έτους της ηλικίας για τους άνδρες και του 58ου για τις γυναίκες (κατοχύρωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος το 2011), ή

– με τη συμπλήρωση 37 ετών ασφάλισης και του 60ου έτους της ηλικίας για τους άνδρες και του 59ου για τις γυναίκες (κατοχύρωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος το 2012)

Για τους λοιπούς ασφαλισμένους, δηλαδή όσους δεν έχουν κατοχυρώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα το διάστημα 2010 – 2012, δεν επέρχεται καμία μεταβολή βάσει του ν.4336/2015, και συνεπώς για τη συνταξιοδότησή τους απαιτείται η συμπλήρωση 40 ετών ασφάλισης και ηλικία 62 ετών.

Παραδείγματα:

Παράδειγμα: Ασφαλισμένος του ΕΤΑΑ, που είχε συμπληρώσει 35 έτη ασφάλισης μέχρι 31/12/2010, επρόκειτο βάσει του προγενέστερου νομοθετικού πλαισίου να συνταξιοδοτηθεί με τη συμπλήρωση του 60ου έτους της ηλικίας. Ο εν λόγω ασφαλισμένος συμπληρώνει το 60ο έτος της ηλικίας το 2016, οπότε, σύμφωνα με τον Πίνακα 1, θα συνταξιοδοτηθεί στην ηλικία των 60 ετών και 6 μηνών.

Παράδειγμα: Ασφαλισμένη του ΕΤΑΑ, που είχε συμπληρώσει 35 έτη ασφάλισης μέχρι 31/12/2012, επρόκειτο βάσει του προγενέστερου νομοθετικού πλαισίου να συνταξιοδοτηθεί με τη συμπλήρωση 37 ετών ασφάλισης και του 59ου έτους της ηλικίας. Η εν λόγω ασφαλισμένη συμπληρώνει το 59ο έτος της ηλικίας το 2018, οπότε, σύμφωνα με τον Πίνακα 1, θα συνταξιοδοτηθεί στην ηλικία των 60 ετών και 6 μηνών (εφόσον έχει τον απαιτούμενο χρόνο ασφάλισης των 37 ετών).

β. Οι ασφαλισμένοι για τους οποίους, βάσει του προγενέστερου νομοθετικού πλαισίου, δεν προβλεπόταν όριο ηλικίας συνταξιοδότησης.

Στην περίπτωση αυτή εντάσσονται οι ασφαλισμένοι που πρόκειται να συνταξιοδοτηθούν ως γονείς ή σύζυγοι ή αδέλφια αναπήρων ατόμων (συνταξιοδότηση χωρίς όριο ηλικίας με τη συμπλήρωση 25 ετών ασφάλισης βάσει του άρθρου 37 παρ. 1 του ν.3996/2011).

Με το ν.4366/2015 και την ανωτέρω Υπουργική Απόφαση θεσπίζεται ως όριο ηλικίας συνταξιοδότησης για την εν λόγω κατηγορία ασφαλισμένων το 55ο έτος, και οι ανωτέρω ασφαλισμένοι, που υπάγονται στον Πίνακα 1 της εν λόγω απόφασης, ακολουθούν την εξέλιξη των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης του Πίνακα αυτού, με κριτήριο το έτος κατά το οποίο συμπληρώνεται ο απαιτούμενος χρόνος ασφάλισης, ήτοι 25 έτη ασφάλισης (με την προϋπόθεση φυσικά ότι συντρέχουν και οι λοιπές προϋποθέσεις του νομοθετικού πλαισίου του ν.3996/2011).

Επισημαίνουμε ότι τα ανωτέρω πρόσωπα που έχουν συμπληρώσει 25ετία ασφάλισης μέχρι 18/8/2015, εξακολουθούν να συνταξιοδοτούνται ανεξαρτήτως ηλικίας, δεδομένου ότι πρόκειται για θεμελιωμένο συνταξιοδοτικό δικαίωμα μέχρι την ανωτέρω ημερομηνία.

Παραδείγματα:

Παράδειγμα: Ασφαλισμένος του ΕΤΑΑ, με σύζυγο ανάπηρο κατά 80% έχει συμπληρώσει 25 έτη ασφάλισης μέχρι 18/8/2015 και η αναπηρία πιστοποιείται ότι υπήρχε μέχρι την ημερομηνία αυτή, δικαιούται σύνταξη με τον ανωτέρω χρόνο ασφάλισης, χωρίς όριο ηλικίας (εφόσον πληροί και τις λοιπές προϋποθέσεις του θέτει ο ν.3996/2011).

Παράδειγμα: Ασφαλισμένος του ΕΤΑΑ που είναι γονέας ανάπηρου τέκνου, συμπληρώνει 25 έτη ασφάλισης το 2017, οπότε, σύμφωνα με τον Πίνακα 1 δικαιούται σύνταξη με τη συμπλήρωση της ηλικίας των 57 ετών και 8 μηνών (δηλαδή το όριο ηλικίας που αντιστοιχεί στην ηλικία των 55 ετών το 2017).

ΙΙ. Υπαγωγή ασφαλισμένων στον Πίνακα 2 (καταληκτικό όριο ηλικίας το 67ο)

Σύμφωνα με την ανωτέρω Υπουργική Απόφαση, στον Πίνακα 2 εμπίπτουν οι ασφαλισμένοι που έχουν κατοχυρώσει ή κατοχυρώνουν μία εκ των προϋποθέσεων συνταξιοδότησης για τη λήψη πλήρους σύνταξης λόγω γήρατος, των οποίων το καταληκτικό όριο ηλικίας πλήρους συνταξιοδότησης, όπως αυτό είχε καθοριστεί πριν από την ισχύ του ν.4336/2015, είναι το 67ο.

Ως εκ τούτου στον Πίνακα 2 εμπίπτουν οι γυναίκες, ασφαλισμένες στο ΤΣΜΕΔΕ, στο ΤΣΑΥ και στον Τομέα Ασφάλισης Νομικών, οι έγγαμες γυναίκες του Τομέα Ασφάλισης Νομικών και οι μητέρες ανηλίκων τέκνων του Τομέα Ασφάλισης Νομικών, για τις οποίες από 1/1/2013 το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης έχει διαμορφωθεί στο 67ο.

Παραδείγματα:

Παράδειγμα: Ασφαλισμένη του ΤΣΜΕΔΕ ή του Τομέα Ασφάλισης Νομικών, που είχε συμπληρώσει 25 έτη ασφάλισης μέχρι 31/12/2010 επρόκειτο, βάσει του προγενέστερου νομοθετικού πλαισίου, να συνταξιοδοτηθεί με τη συμπλήρωση του 60ου έτους της ηλικίας. Η εν λόγω ασφαλισμένη συμπληρώνει το 60ο έτος της ηλικίας το 2020, οπότε, σύμφωνα με τον Πίνακα 2, θα συνταξιοδοτηθεί στην ηλικία των 65 ετών και 3 μηνών, και μετά την 1/1/2022.

Παράδειγμα: Ασφαλισμένη του ΤΣΑΥ, που είχε συμπληρώσει 21½ έτη ασφάλισης μέχρι 31/12/2010, ή έγγαμη ασφαλισμένη του Τομέα Ασφάλισης Νομικών που είχε συμπληρώσει 24 έτη ασφάλισης μέχρι 31/12/2010, επρόκειτο, βάσει του προγενέστερου νομοθετικού πλαισίου, να συνταξιοδοτηθεί με τη συμπλήρωση του 60ου έτους της ηλικίας. Η εν λόγω ασφαλισμένη συμπληρώνει το 60ο έτος της ηλικίας το 2018, οπότε, σύμφωνα με τον Πίνακα 2, συνταξιοδοτείται στην ηλικία των 63 ετών και 6 μηνών, και μετά την 1/1/2022 (εφόσον έχει τον απαιτούμενο χρόνο ασφάλισης των 25 ετών).

Παράδειγμα: Μητέρα ανηλίκου τέκνου, ασφαλισμένη του Τομέα Ασφάλισης Νομικών, που είχε συμπληρώσει 21½ έτη ασφάλισης μέχρι 31/12/2010, επρόκειτο, βάσει του προγενέστερου νομοθετικού πλαισίου, να συνταξιοδοτηθεί με τη συμπλήρωση του 50ου έτους της ηλικίας. Η εν λόγω ασφαλισμένη συμπληρώνει το 50ο έτος της ηλικίας το 2016, οπότε, σύμφωνα με τον Πίνακα 2, συνταξιοδοτείται στην ηλικία των 56 ετών και 9 μηνών, και μετά την 1/1/2022 (εφόσον έχει τον απαιτούμενο χρόνο ασφάλισης των 25 ετών).

Επισημαίνεται ότι στις ανωτέρω περιπτώσεις γυναικών (με εξαίρεση τις μητέρες ανηλίκων τέκνων), που έχουν κατοχυρώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα από 1/1/2011 και μετά και δεν έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα μέχρι 18/8/2015, οι διατάξεις του ν.4336/2015 δεν έχουν εφαρμογή, δεδομένου ότι το απαιτούμενο για συνταξιοδότηση όριο ηλικίας βάσει του προγενέστερου νομοθετικού πλαισίου (61ο για όσες συμπλήρωσαν το 60ο έτος της ηλικίας το 2011 και 62ο για όσες συμπλήρωσαν το 60ο έτος της ηλικίας το 2012) έχει ήδη συμπληρωθεί μέχρι 18/8/2015.

Παραδείγματα:

Παράδειγμα: Ασφαλισμένη του ΤΣΜΕΔΕ που συμπληρώνει 25ετία μετά την 1/1/2011 και συμπλήρωσε το 60ο έτος της ηλικίας το 2012, επρόκειτο, βάσει του προγενέστερου νομοθετικού πλαισίου, να συνταξιοδοτηθεί με τη συμπλήρωση 25 ετών ασφάλισης και του 62ου έτους της ηλικίας. Το ηλικιακό αυτό όριο έχει ήδη συμπληρωθεί το 2014 και ως εκ τούτου δεν επέρχεται καμία μεταβολή βάσει του νέου νομοθετικού πλαισίου.

2. Ασφαλισμένοι από 1/1/1993 (Νέοι Ασφαλισμένοι)

Στους από 1/1/1993 ασφαλισμένους δεν επέρχονται μεταβολές στα απαιτούμενα για συνταξιοδότηση όρια ηλικίας με την ισχύ του ν.4336/2015.

Εξαίρεση αποτελεί η περίπτωση συνταξιοδότησης γονέων ή συζύγων ή αδελφών αναπήρων ατόμων (βάσει της παρ. 1 του άρθρου 37 του ν.3996/2011), για τους οποίους απαιτείται από 19/8/2015 η συμπλήρωση ηλικιακού ορίου, σύμφωνα με τα προαναφερόμενα για τους μέχρι 31/12/1992 ασφαλισμένους.

Β. Εφαρμογή πρόσθετης μείωσης στις περιπτώσεις λήψης μειωμένης σύνταξης

Δεδομένου ότι οι Τομείς του κλάδου κύριας ασφάλισης του ΕΤΑΑ δεν χορηγούν μειωμένη σύνταξη στους μέχρι 31/12/1992 ασφαλισμένους τους, η πρόβλεψη για επιβολή πρόσθετης μείωσης ύψους 10% δεν έχει εφαρμογή στους ασφαλισμένους του ΕΤΑΑ.

Μοναδική εξαίρεση αποτελούν οι περιπτώσεις των μητέρων ανηλίκων τέκνων του Τομέα Ασφάλισης Νομικών που συνταξιοδοτούνται από τον ανωτέρω Τομέα με τις σχετικές διατάξεις μητέρων ανηλίκων τέκνων του ΙΚΑ – ΕΤΑΜ βάσει του άρθρου 144 παρ. 1 του ν.3655/2008.

Γ. Εξαίρεση από την αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης

Από την ανωτέρω αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, όσον αφορά τους ασφαλισμένους του ΕΤΑΑ εξαιρούνται οι συνταξιοδοτούμενοι βάσει του ν.612/1977 και με διατάξεις που παραπέμπουν σε αυτή, και οι μητέρες και χήροι πατέρες ανικάνων τέκνων για κάθε βιοποριστική εργασία, εφόσον υπάρχει σχετική πρόβλεψη στις καταστατικές διατάξεις των Τομέων.

Δ. Μεταβολές στα όρια ηλικίας για τη λήψη δεύτερης σύνταξης γήρατος (για τους ασφαλισμένους μέχρι 31/12/1992)

Οι ασφαλισμένοι του ΕΤΑΑ μπορούν να λάβουν δεύτερη σύνταξη λόγω γήρατος από τον φορέα με τη συμπλήρωση του 67ου έτους της ηλικίας και 20 ετών ασφάλισης (ή 16 ετών για μειωμένη σύνταξη γήρατος κατά 50%). Το ανωτέρω όριο ηλικίας παραμένει αμετάβλητο και μετά την ισχύ του ν.4336/2015.

Σε περίπτωση ταυτόχρονης υποβολής αίτησης συνταξιοδότησης και στους δύο φορείς ή εντός εξαμήνου από την ημερομηνία έναρξης της συνταξιοδότησης από τον πρώτο φορέα ασφάλισης, σύμφωνα με την ανωτέρω διάταξη του ν.3996/2011 οι ασφαλισμένοι δικαιούνται να λάβουν δεύτερη σύνταξη λόγω γήρατος από το ΕΤΑΑ εφόσον πληρούν τις σχετικές προϋποθέσεις που προβλέπονται για τους ασφαλισμένους του φορέα που πρόκειται να λάβουν μία μόνο σύνταξη.

Συνεπώς, στην περίπτωση αυτή το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης προσδιορίζεται βάσει των Πινάκων 1 και 2, σύμφωνα με τα προαναφερόμενα.

Για τους εμμίσθους ασφαλισμένους του ΤΣΜΕΔΕ και του ΤΣΑΥ, καθώς και τους δικαστικούς υπαλλήλους του Τομέα Ασφάλισης Νομικών, που συνταξιοδοτούνται με τις προϋποθέσεις που προβλέπονται για όσους πρόκειται να λάβουν μία μόνο σύνταξη και μετά την παρέλευση της ανωτέρω εξάμηνης προθεσμίας (άρθρο 18 παρ. 6 του ν.3232/2004), το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης προσδιορίζεται και στην περίπτωση αυτή βάσει των Πινάκων 1 και 2, σύμφωνα με τα προαναφερόμενα.

Δεδομένου ότι με τις ανωτέρω διατάξεις του ν.3232/2004 χορηγείται μειωμένη σύνταξη λόγω γήρατος με επιβολή ποινής ύψους 3% για κάθε έτος ηλικίας που υπολείπεται από το επόμενο της υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης μέχρι τη συμπλήρωση του πλήρους ορίου συνταξιοδότησης, θα επιβάλλεται στις περιπτώσεις αυτές η πρόσθετη μείωση ύψους 10%, μέχρι τη συμπλήρωση του 67ου έτους της ηλικίας.

Σημειώνεται ότι σε περίπτωση που το σχετικό δικαίωμα για συνταξιοδότηση βάσει των διατάξεων του ν.3232/2004 έχει θεμελιωθεί μέχρι την 18/8/2015, αλλά ασκείται μετά την ανωτέρω ημερομηνία, δεν επιβάλλεται η πρόσθετη μείωση ύψους 10%.

Παραδείγματα:

Παράδειγμα: Μηχανικός, παράλληλα ασφαλισμένος στο Δημόσιο και το ΤΣΜΕΔΕ, συνταξιοδοτήθηκε από το Δημόσιο το 2011, όμως δεν πληρούσε τις προϋποθέσεις προκειμένου να συνταξιοδοτηθεί συγχρόνως ή εντός εξαμήνου από το ΤΣΜΕΔΕ. Συμπλήρωσε 35 έτη ασφάλισης στο ΤΣΜΕΔΕ το 2012, οπότε, βάσει του προγενέστερου νομοθετικού πλαισίου, επρόκειτο να συνταξιοδοτηθεί με τη συμπλήρωση 37 ετών ασφάλισης και του 60ου έτους της ηλικίας.

Ο εν λόγω ασφαλισμένος συμπληρώνει το 60ο έτος της ηλικίας το 2016, οπότε, βάσει του Πίνακα 1 θα συνταξιοδοτηθεί στην ηλικία των 60 ετών και 6 μηνών. Η σύνταξη καταβάλλεται μειωμένη κατά 3% για κάθε έτος ηλικίας που υπολείπεται από το επόμενο της υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης μέχρι τη συμπλήρωση του 67ου, εφ’ όρου ζωής, ενώ επιβάλλεται και η πρόσθετη μείωση ύψους 10% μέχρι ο ασφαλισμένος να συμπληρώσει το 67ο έτος της ηλικίας. Η πρόσθετη μείωση ύψους 10% υπολογίζεται επί του ποσού της σύνταξης που προκύπτει μετά την εφαρμογή της μείωσης που προβλέπεται από το ν.3232/2004.

Ε. Εφαρμογή των διατάξεων του ν.4336/2015 στους φορείς επικουρικής ασφάλισης

Ορίζεται ότι οι προϋποθέσεις συνταξιοδότησης λόγω γήρατος, αναπηρίας και θανάτου των ασφαλισμένων των φορέων κύριας ασφάλισης ισχύουν και για τους φορείς επικουρικής ασφάλισης, στους οποίους υπάγονται οι ασφαλισμένοι.

Επίσης, σύμφωνα με το άρθρο 41 του ν.4052/2012, οι ασφαλισμένοι του Ενιαίου Ταμείου Επικουρικής Ασφάλισης (ΕΤΕΑ) δικαιούνται σύνταξης, εφόσον θεμελιώνουν αντίστοιχο δικαίωμα συνταξιοδότησης στον φορέα κύριας ασφάλισής τους για την αυτή αιτία και έχουν συμπληρώσει τις απαιτούμενες προϋποθέσεις συνταξιοδότησης λόγω γήρατος, αναπηρίας και θανάτου που προβλέπει η νομοθεσία του αντίστοιχου φορέα κύριας ασφάλισής τους, καθώς και η γενικότερη νομοθεσία, όπως εκάστοτε ισχύουν.

Κατά συνέπεια, οι μεταβολές στα όρια ηλικία συνταξιοδότησης από τους φορείς κύριας ασφάλισης ή το Δημόσιο ισχύουν και για το ΕΤΕΑ ως αντίστοιχο φορέα επικουρικής ασφάλισης.

Αργυρώ Τσατσούλη

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ