Κάλπη «φιρμάνι»: Ο Ερντογάν μένει πρόεδρος ή θα γίνει σουλτάνος;

Η τουρκική προεκλογική περίοδος τελείωσε και οι κάλπες έχουν αρχίσει να στήνονται, με την αιματηρή έκρηξη στο Ντιγιάρμπακιρ να δυναμιτίζει ακόμη περισσότερο το κλίμα. Απών από τη μάχη θα έπρεπε, κανονικά, να είναι ο πρόεδρος: Όχι όμως όταν πρόεδρος είναι ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, και όχι όταν ουσιαστικά η κάλπη θα καθορίσει το εάν το κόμμα του θα έχει την απαραίτητη πλειοψηφία ώστε να αλλάξει το Σύνταγμα και να του δώσει περισσότερες εξουσίες.

Στις κάλπες της Κυριακής, οι Τούρκοι προσέρχονται για να εκλέξουν τα 550 μέλη της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης και, κατ’ επέκταση, την κυβέρνηση. Πέρυσι, είχαν στηθεί για πρώτη φορά κάλπες για την ανάδειξη του προέδρου άμεσα από τους ψηφοφόρους, για ένα αξίωμα που μέχρι πρότινος είχε σχετικά περιορισμένη βαρύτητα.

Ως εκ τούτου, αφού ο προεδρικός θώκος δεν επηρεάζεται, η κάλπη δεν θα έπρεπε να αφορά τον πρόεδρο Ερντογάν. Επιπλέον, καθώς ο πρόεδρος είναι -τουλάχιστον, στο Σύνταγμα- ενωτική φιγούρα υπεράνω κομμάτων, ο πρόεδρος θα έπρεπε να επιβλέπει τις εκλογές από ψηλά, από τα «σύννεφα» της ακομμάτιστης θεσμικής ηγεσίας.

Τίποτε από τα δύο δεν συμβαίνει: Ο Ερντογάν θέλει το κόμμα του, το AKΡ, να βρεθεί να ελέγχει τα δύο τρίτα των εδρών και να μπορεί να επιφέρει τις απαραίτητες συνταγματικές αλλαγές ώστε πλέον το τουρκικό πολίτευμα να γίνει προεδρικό «α λα γαλλικά» -με τον ίδιο στο θώκο.

Αναλόγως, το πρόσωπο του Ερντογάν κυριάρχησε στην προεκλογική περίοδο, ενώ δεν θα έπρεπε. Η φυσιογνωμία του βρισκόταν σε αφίσες, πλακάτ, τηλεοράσεις, εφημερίδες, κομματικές ή επετειακές εκδηλώσεις (όπως για την Άλωση) και σε δεύτερη μοίρα είχε περάσει ο Νταβούτογλου -που, σε τελική ανάλυση, η δική του θέση του κρίνεται στην κάλπη. Ο πρόεδρος ήταν παντού, και δεν παρέστησε τον ακομμάτιστο.

Σίγουρο είναι ότι το κυβερνών κόμμα του AKP θα έρθει πρώτο. Το κόμμα της αντιπολίτευσης, το κεμαλικό CHP, το παρακολουθεί από απόσταση, ενώ το εθνικιστικό MHP εμφανίζεται ακόμη μακρύτερα.

Κανένα κόμμα δεν απειλεί την πρωτιά του AKP, όμως ένα κόμμα μπορεί να υποσκάψει τον στόχο κατάκτησης της Εθνοσυνέλευσης: Το κουρδικό HDP, που συνασπίζει τους κούρδους υποψηφίους και κατεβαίνει με ορμή.

Το όριο εισόδου για την είσοδο στην Εθνοσυνέλευση είναι το 10% (υψηλό εξαρχής ώστε να αποκλείονται κόμματα όπως τα κουρδικά). Αυτό λοιπόν που θα κρίνει τη μάχη είναι εάν το HDP καταφέρει να το περάσει -γιατί τότε, η ελπίδα του AKP να ευνοηθεί από την κατανομή των εδρών εξαϋλώνεται σχεδόν με βεβαιότητα.

Αντιθέτως, εάν το HDP τελικά δεν πιάσει το όριο του 10%, θα έχει ρισκάρει -αντί να κατεβάσει τους υποψηφίους του μεμονωμένα- και θα έχει χάσει, δίνοντας μάλιστα τις ψήφους του στο πρώτο κόμμα (δηλαδή το AKP). Η απήχηση του χαρισματικού του ηγέτη, Σελαχετίν Ντεμιρτάς, κάνει αρκετούς να θεωρούν πιθανότερο το πρώτο.

Επιμέλεια: Βασίλης Ψυχογιός

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ