Ιατρεία διακοπής καπνίσματος: Όταν η θέληση δεν αρκεί

Σίγουρα δεν είστε λίγοι εκείνοι που επιχειρήσατε να κόψετε το κάπνισμα αλλά δεν τα καταφέρατε. Μην απογοητεύεστε, μπορείτε να βρείτε πολύτιμη αρωγή σε ένα από τα πολλά ιατρεία καπνίσματος. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος, η πνευμονολόγος Χαρά Κυριακάκη, υπεύθυνη των Ιατρείων Διακοπής του Καπνίσματος του Δήμου Καλλιθέας, μιλά για το θεσμό, τις εφαρμοζόμενες μεθόδους αντιμετώπισης και την άμεση ανάγκη κρατικής υποστήριξης.

Health.in.gr: Με βάση την εμπειρία σας, ο αριθμός των καπνιστών στην Ελλάδα έχει σημειώσει αύξηση ή μείωση τα τελευταία χρόνια; Από ποια ηλικιακή ομάδα προέρχεται ο κύριος όγκος των βαρέων καπνιστών;

Χαρά Κυριακάκη: Δυστυχώς ο αριθμός των καπνιστών έχει αυξηθεί θεαματικά, με αποτέλεσμα η Ελλάδα να συγκαταλέγεται στην κορυφή των χωρών με το μεγαλύτερο αριθμό καπνιστών. Οι βαρείς καπνιστές προέρχονται κυριότερα από την ηλικία των 40 ετών και άνω, οι οποίοι είναι δυνατόν να καπνίζουν έως και περισσότερα απόδυο πακέτα τσιγάρα την ημέρα.

Βαρείς καπνιστές υπάρχουν επίσης και από νεαρότερες ηλικίες, ενώ πρέπει να τονιστεί πως καταγράφεται αύξηση και μεταξύ των εφήβων καπνιστών.

Όσον αφορά τα φύλα, στην Ελλάδα αυξητική τάση σημειώνει το κάπνισμα ιδίως μεταξύ των νέων γυναικών. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι ενώ μέχρι πριν από λίγα χρόνια ο καρκίνος του πνεύμονα βρισκόταν στις κατώτερες θέσεις των συχνότερα εμφανιζόμενων νοσημάτων, ωστόσο στις μέρες μας αποτελεί βασική αιτία της γυναικείας θνησιμότητας.

Health.in.gr: Ποιοι παράγοντες καθορίζουν τη ροπή ή όχι ενός ατόμου στο κάπνισμα και πως μπορούν να προληφθούν;

Χ. Κυριακάκη: Βασικό ρόλο παίζει το άμεσο περιβάλλον, δηλαδή η οικογένεια και οι φίλοι του ατόμου. Για παράδειγμα το άτομο που μεγαλώνει κοντά σε δύο γονείς καπνιστές έχει 80% μεγαλύτερες πιθανότητες να καπνίσει το ίδιο σε σχέση με κάποιο παιδί που οι γονείς του δεν καπνίζουν. Το ίδιο ισχύει και για τις παρέες που συναναστρέφεται. Επίσης οι κοινωνικές συνθήκες παίζουν σοβαρό ρόλο.

Ιδιαίτερα για τους άνδρες καθοριστική είναι η περίοδος της στρατιωτικής θητείας, η οποία στην ουσία αποτελεί κρίσιμο στάδιο, αφού αν ξεπεραστεί δίχως να υιοθετήσουν τη βλαβερή συνήθεια, ελαττώνονται σημαντικά και οι πιθανότητες να καπνίσει στο μέλλον.

Αλλος επιβαρυντικός παράγοντας είναι τα βιώματα καθενός ατόμου, τα οποία αν είναι στην πλειονότητά τους αρνητικά δημιουργούν όλες τις προϋποθέσεις για την υιοθέτηση της βλαβερής συνήθειας.

Τέλος, καθοριστικός είναι ο ρόλος των ΜΜΕ, ο οποίος προβάλλει συγκεκριμένα πρότυπα ζωής, τα οποία ενισχύουν τη ροπή προς το κάπνισμα.

Health.in.gr: Με ποιον τρόπο μπορεί να λάβει βοήθεια κάποιος που έρχεται σε επαφή με ένα ιατρείο διακοπής του καπνίσματος; Περιγράψτε τις μεθόδους που ακολουθείτε. Σε ποιους απευθύνονται;

Χ. Κυριακάκη: Τα άτομα που προσέρχονται στο ιατρείο προέρχονται από όλες τις ηλικίες, τα φύλα και τις βαθμίδες εξάρτησης από τη νικοτίνη και συνήθως μαθαίνουν για την ύπαρξη του ιατρείου από κάποιο γνωστό ή φιλικό πρόσωπο.

Σε πρώτη φάση καθορίζεται μια συνάντηση όπου το άτομο συμπληρώνει ένα ειδικό ερωτηματολόγιο, στόχος του οποίου είναι να αναδείξει το βαθμό εξάρτησής του από το τσιγάρο και το βαθμό αποφασιστικότητας του να πετύχει.

Στη συνέχεια πραγματοποιείται συνέντευξη μαζί του, ώστε να αντληθούν πληροφορίες για το ιατρικό ιστορικό, για τυχόν κοινωνικά ή οικογενειακά προβλήματα και βεβαίως για τα προσωπικά κίνητρα που οδήγησαν στην απόφαση για την προσπάθεια διακοπής.

Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις των ατόμων που ζητούν βοήθεια επικαλούμενοι προσωπικά προβλήματα υγείας, γονιμότητας ή ακόμη και δευτερεύουσες, φαινομενικά ασήμαντες αιτίες, όπως τη δυσάρεστη οσμή των ρούχων και των μαλλιών τους.

Με την είσοδο στο πρόγραμμα το άτομο λαμβάνει τόσο ψυχολογική, όσο και φαρμακολογική υποστήριξη. Το ιατρείο διαθέτει συνεργαζόμενο ψυχολόγο αλλά και ψυχίατρο και μπορεί να παρέχει συμβουλευτική και ψυχική υποστήριξη σε όλα τα μέλη. Όσον αφορά τη φαρμακευτική αγωγή, που εποπτεύεται από ιατρούς, συνίσταται στη χορήγηση αυτοκόλλητων βραδείας αποδέσμευσης νικοτίνης και τσιχλών νικοτίνης καθώς και βουπροπριόνης, μιας ουσίας που δρα στον εγκέφαλο και ελαττώνει τα συμπτώματα του συνδρόμου στέρησης.

Η περίοδος του πρώτου μήνα είναι καθοριστική για τη συνέχεια της θεραπείας και το δίμηνο είναι ενδεικτικό της θετικής πορείας προς την απεξάρτηση. Αυτό βεβαίως δεν σημαίνει πως αν ένα άτομο δυσκολεύεται να απεξαρτηθεί δεν του χορηγείται παράταση χρόνου, ωστόσο είναι χρήσιμο να έχει από πριν οριστεί μια ημερομηνία, μέχρι την έλευση της οποίας ο ενδιαφερόμενος θα πρέπει να έχει διακόψει το κάπνισμα.

Καθ’ όλη τη διάρκεια του προγράμματος, επίσης, υπάρχει τηλεφωνική επικοινωνία, που αποσκοπεί στον έλεγχο της πορείας του ατόμου (τήρηση του προγράμματος, εντοπισμός τυχόν φαρμακευτικών παρενεργειών) και στην παροχή ψυχικής υποστήριξης.

Τέλος, μία φορά το μήνα ορίζονται συναντήσεις των μελών, παρουσία των υπευθύνων του προγράμματος, όπου ανταλλάσσονται απόψεις και παρέχεται στα πρώτα η δυνατότητα να λάβουν θάρρος και νέα κίνητρα για να συνεχίσουν την προσπάθεια.

Health.in.gr: Η θεραπεία έχει θετικά αποτελέσματα; Πόσα τελικά από τα άτομα που έρχονται σε επαφή με ένα ιατρείο διακοπής του καπνίσματος καταφέρνουν να απαλλαγούν από τη βλαβερή συνήθεια;

Χ. Κυριακάκη: Η εμπειρία έχει δείξει το ένα στα τρία άτομα που επισκέπτονται τα ιατρεία σε συχνή βάση, ακολουθούν την αγωγή και τις οδηγίες των ιατρών καταφέρνουν τελικά να απαλλαγούν οριστικά από το κάπνισμα.

Ενδεικτικές της επιτυχίας του προγράμματος είναι οι περιπτώσεις ατόμων που κάπνιζαν πολλά πακέτα τσιγάρων ημερησίως και όχι μόνο κατάφεραν να απαλλαγούν αλλά εξακολουθούν να επιδεικνύουν ιδιαίτερο ζήλο ενάντια στη βλαβερή συνήθεια, αποτελώντας παράδειγμα για τους υπόλοιπους που βρίσκονται στο πρόγραμμα.

Health.in.gr: Πόσο έγκυρες, ασφαλείς ή αποτελεσματικές θεωρείτε τις εναλλακτικές μεθόδους διακοπής του καπνίσματος (βελονισμό, ομοιοπαθητική κ.λπ.);

Χ. Κυριακάκη: Η αλήθεια είναι πως η ασφάλεια, η ποιότητα αλλά και η αποτελεσματικότητα των εναλλακτικών μεθόδων καλύπτεται από μια γενικότερη ασάφεια. Πολλοί από τους υπευθύνους των κέντρων που εφαρμόζουν τέτοιες πρακτικές δεν γνωρίζουν ούτε οι ίδιοι με ποιο τρόπο ακριβώς επιδρά στον οργανισμό καθεμία από αυτές. Επιπλέον, η πλειονότητα, αν όχι το σύνολο, των κέντρων λειτουργούν δίχως ιατρική κάλυψη με αδιευκρίνιστες και μη ανακοινούμενες μεθόδους.

Health.in.gr: Πολλοί λένε πως ο μόνος τρόπος να διακόψει κάποιος το κάπνισμα είναι απότομα και όχι σταδιακά. Πόσο ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα αυτή η θεωρία;

Χ. Κυριακάκη: Το ποσοστό των ατόμων που επιχειρούν να διακόψουν από μόνα τους το κάπνισμα και τελικά τα καταφέρνουν δεν ξεπερνά το 2-3%. Σίγουρα υπάρχουν και οι περιπτώσεις εκείνων που κάπνιζαν έως και πέντε πακέτα τσιγάρων την ημέρα και θεώρησαν την απόπειρα διακοπής της εν λόγω συνήθειας ως ένα προσωπικό στοίχημα, το οποίο τελικά πέτυχαν. Η θέληση παίζει πολύ μεγάλο ρόλο, όμως η πλειονότητα των καπνιστών χρειάζονται όχι μόνο χρόνο αλλά και καθοδήγηση από κάποια ομάδα ειδικών προκειμένου να απαλλαγούν.

Health.in.gr: Πόσο αποτελεσματικό θεωρείτε το ρόλο του κράτους σε ό,τι αφορά την ενημέρωση του κοινού για το κάπνισμα αλλά και τις ενέργειες για την αποτροπή εξάπλωσής του;

Χ. Κυριακάκη: Οι περισσότερες κρατικές ενέργειες είναι ανεπαρκείς και τα μέτρα που ελήφθησαν στην πλειονότητά τους δεν εφαρμόστηκαν. Πρόκειται, βεβαίως, για ένα πρόβλημα που χρήζει λεπτής αντιμετώπισης αλλά από την άλλη πλευρά η απαγόρευση του καπνίσματος σε χώρους όπως νοσοκομεία, δημόσιες υπηρεσίες και μέσα μεταφοράς είναι επιβεβλημένη.

Το υπουργείο Υγείας πρέπει να στηρίξει και οικονομικά τις προσπάθειες των ιατρών οι οποίοι εθελοντικά δημιουργούν και λειτουργούν τα ιατρεία διακοπής καπνίσματος. Ιδιαίτερη σημασία έχουν τα ιατρεία που δημιουργούνται στην πρωτοβάθμια περίθαλψη, όπως το δικό μας, όπου οι ενδιαφερόμενοι έχουν καλύτερη πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας.

Health.in.gr: Με ποιο τρόπο μπορεί να έλθει σε επαφή μαζί σας κάποιος που επιθυμεί να διακόψει το κάπνισμα; Ποιες κατηγορίες ασφαλισμένων καλύπτετε; Υπάρχει κάποιο χρηματικό κόστος;

Χ. Κυριακάκη: Όπως και με τα περισσότερα ιατρεία διακοπής του καπνίσματος, ο τρόπος επικοινωνίας πραγματοποιείται είτε μέσω τηλεφώνου, είτε μέσω επίσκεψης στον ίδιο το χώρο του ιατρείου. Το πρόγραμμα απευθύνεται σε όλους και σε ό,τι αφορά το συγκεκριμένο ιατρείο της Καλλιθέας, οι παρεχόμενες υπηρεσίες είναι εντελώς δωρεάν. Γι’ αυτό πάρτε σύντομα την απόφαση. Είναι απόφαση ζωής.

Τα οφέλη της διακοπής του καπνίσματος

health.in.gr