Λοιμώδης μονοπυρήνωση: μια «κυρία» με πολλά πρόσωπα

Ο περισσότερος κόσμος έχει για τις ιώσεις την ιδέα ότι προκαλούν συμπτώματα μόνο από το αναπνευστικό ή το γαστρεντερικό σύστημα και υποχωρούν μετά την πάροδο τριημέρου. Η πραγματικότητα, όμως, είναι διαφορετική. Υπάρχουν ιογενείς λοιμώξεις που μπορούν να προσβάλλουν πολλά συστήματα του οργανισμού ταυτόχρονα και να χρειαστεί αρκετός καιρός για να επιτευχθεί πλήρης ίαση. Μία απ’ αυτές είναι και η λοιμώδης μονοπυρήνωση, η οποία χαρακτηρίζεται από μια ποικιλομορφία συμπτωμάτων. Πρόκειται για μια λοίμωξη που άλλοι την περνούν «στο πόδι» με ελάχιστα ενοχλήματα ενώ άλλοι χρειάζεται να νοσηλευθούν.

Ποιος είναι ο υπεύθυνος ιός;
Υπεύθυνος για την εκδήλωση της λοιμώδους μονοπυρήνωσης είναι στις περισσότερες περιπτώσεις ο ιός Epstein-Barr (EBV), που ανήκει στην κατηγορία των ερπητοϊών. Στη συντριπτική πλειοψηφία του γενικού πληθυσμού ανιχνεύονται αντισώματα κατά του EBV, γεγονός που σημαίνει ότι έχουν έρθει σ’ επαφή με τον ιό, χωρίς απαραίτητα να έχουν νοσήσει. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι, από την ηλικία των τεσσάρων κιόλας ετών, αντισώματα ανιχνεύονται σε ποσοστό 70% των παιδιών.

Πώς μεταδίδεται;
Ο ιός μεταδίδεται κυρίως με τις στοματοφαρυγγικές εκκρίσεις, γι’ αυτό και η λοιμώδης μονοπυρήνωση έχει ονομαστεί και «νόσος του φιλιού». Έχουν όμως αναφερθεί και περιπτώσεις μετάδοσης με παράγωγα αίματος σε μεταγγίσεις.

Ο χρόνος επώασης, δηλαδή ο χρόνος που μεσολαβεί από την «εισβολή» του ιού στον οργανισμό μέχρι την εκδήλωση της νόσου ποικίλλει από 15 μέχρι και 50 ημέρες.

Πώς εκδηλώνεται;
Η λοιμώδης μονοπυρήνωση στις περισσότερες περιπτώσεις ξεκινά με ήπια συμπτώματα όπως κόπωση, πονοκεφάλους και φαρυγγίτιδα. Αυτό το στάδιο διαρκεί από δύο ως πέντε ημέρες και μοιάζει αρκετά με πολλές άλλες λοιμώξεις.

Στη συνέχεια, τα συμπτώματα και τα σημεία γίνονται πιο χαρακτηριστικά: η φαρυγγίτιδα επιδεινώνεται αρκετά και ο ασθενής φτάνει στο σημείο να μην μπορεί να καταπιεί εύκολα. Οι λεμφαδένες στην περιοχή του τραχήλου είναι συχνά ιδιαίτερα διογκωμένοι και επώδυνοι, ενώ το εσωτερικό του στόματος στην περιοχή του φάρυγγα μπορεί να είναι καλυμμένο με μία λευκωπή ουσία λόγω της έντονης φλεγμονής. Κατά το ίδιο χρονικό διάστημα, δηλαδή από τη 2η ως και την 4η εβδομάδα, αναπτύσσεται και η σπληνομεγαλία, δηλαδή η διόγκωση του σπλήνα πέρα από τα φυσιολογικά όρια, που αφορά περίπου στους μισούς ασθενείς. Συχνά εμφανίζεται και ηπατομεγαλία.

Πολλές φορές στα πλαίσια της λοιμώδους μονοπυρήνωσης παρουσιάζεται και εξάνθημα, ιδιαίτερα αν ληφθούν αντιβιοτικά του τύπου της αμπικιλλίνης. Ακόμη μπορούν να παρατηρηθούν πετέχειες (κόκκινα στίγματα τόσο μικρά όσο η μύτη μιας καρφίτσας) στον ουρανίσκο, οίδημα των βλεφάρων και ίκτερος.

Στα παιδιά, ιδιαίτερα όσα είναι μικρότερα των τεσσάρων ετών η εικόνα διαφοροποιείται λίγο με πιο έντονη σπληνομεγαλία, ηπατομεγαλία, ρινίτιδα και βήχα ενώ το εξάνθημα είναι πιο ευδιάκριτο.

Τι πρέπει να κάνω;
Αν υποψιάζεστε ότι πάσχετε από λοιμώδη μονοπυρήνωση καλό θα είναι να εξεταστείτε από γενικό παθολόγο, ή, αν πρόκειται για μικρής ηλικίας ασθενή, από παιδίατρο. Πέρα από την κλινική εξέταση, η οποία θα θέσει την υποψία, απαραίτητες είναι και κάποιες εξετάσεις αίματος, ώστε να αποκλειστούν άλλα αίτια που μπορούν να προκαλέσουν παρόμοια συμπτώματα και να επιβεβαιωθεί η διάγνωση.

Υπάρχουν κάποιοι κίνδυνοι;
Οι επιπλοκές της λοιμώδους μονοπυρήνωσης είναι πολλές. Αξίζει ν’ αναφερθούν η εγκεφαλίτιδα, το σύνδρομο Guillain-Barre, η οπτική νευρίτιδα, η μυο- και η περι-καρδίτιδα, η πνευμονία, η αιμολυτική αναιμία, η θρομβοκυτοπενία και η ρήξη του σπληνός. Όμως αυτές δεν αφορούν την πλειοψηφία των ασθενών.

Ποια είναι η συνήθης πορεία της νόσου;
Οι πιο πολλοί ασθενείς αναρρώνουν χωρίς άλλα προβλήματα τέσσερις με έξι εβδομάδες μετά τη λοίμωξη. Άλλοι, όμως, απαιτούν νοσηλεία και ταλαιπωρούνται για μεγάλο χρονικό διάστημα που μπορεί να είναι και κάποιοι μήνες.

Σε κάθε περίπτωση αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία είναι η γενικότερη κατάσταση της άμυνας του οργανισμού. Όσο πιο δυνατή είναι, τόσο πιο εύκολα ξεπερνιέται η λοίμωξη. Ανεξάρτητα απ΄ αυτό υπάρχουν συγκεκριμένες προφυλάξεις που προτείνονται σε όλους τους πάσχοντες από λοιμώδη μονοπυρήνωση. Αυτές είναι:

Ανάπαυση ή και κλινοστατισμός ιδιαίτερα κατά την εμπύρετο φάση της νόσου
Αποφυγή καταστάσεων, όπως η άρση βάρους, που θα μπορούσαν ν’ αυξήσουν την ενδοκοιλιακή πίεση ή να προκαλέσουν ένα τραύμα στην κοιλιά. Ο κίνδυνος ρήξης του διογκωμένου σπλήνα είναι υπαρκτός.
Αποχή από την κατανάλωση αλκοόλ για την ελαχιστοποίηση της επιβάρυνσης του ήπατος.

Υπάρχει συγκεκριμένη θεραπεία;
Συγκεκριμένη θεραπεία δεν υπάρχει υπό την έννοια ότι δεν υπάρχουν φάρμακα ικανά να καταπολεμήσουν απ’ ευθείας το συγκεκριμένο ιό. Αυτή η αποστολή αναλαμβάνεται από το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού. Μπορούν, φυσικά, να χρησιμοποιηθούν αναλγητικά – αντιπυρετικά όπως η παρακεταμόλη για την ανακούφιση από τον πόνο και τον πυρετό. Η ασπιρίνη καλό είναι ν’ αποφεύγεται γιατί εδώ υπάρχει ένας ελαφρά αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης συνδρόμου Reye.

Πολλοί ιατροί χορηγούν αντιβιοτικά για προφύλαξη από δευτερογενείς μικροβιακές λοιμώξεις. Συνήθης πρακτική είναι και η χορήγηση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών κατά την οξεία φάση.

Καθαρά υποβοηθητικό ρόλο έχουν τα διαλύματα για γαργάρες στην ανακούφιση από τη φαρυγγίτιδα. Διιστάμενες είναι οι απόψεις ως προς τη χορήγηση κορτικοστεροειδών.

Η λοιμώδης μονοπυρήνωση είναι μια ιογενής λοίμωξη που αφορά κυρίως νέους ανθρώπους και μπορεί να πάρει πολλά διαφορετικά πρόσωπα όσον αφορά στην εμφάνισή της. Πέρα από τις δυσκολίες που αυτό δημιουργεί στα αρχικά στάδια για τη διάγνωσή της, καθιστά ιδιαίτερα σημαντική τη συμμόρφωση του ασθενούς με τις οδηγίες του θεράποντος ιατρού για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα.

health.in.gr