Η Μαρινέλλα τραγουδά και θυμάται – Κριτική

H Mαρινέλλα έχει χαρακτηριστεί με τον τίτλο «μεγάλη κυρία» του ελληνικού τραγουδιού, που εδώ -επιτέλους- έχει κυριολεκτική εφαρμογή (καθώς ο όρος έχει φθαρεί τα τελευταία χρόνια με το ν’ αποδίδεται δεξιά και αριστερά). Κι αυτό, γιατί κυριολεκτικά η Μαρινέλλα γεφυρώνει τις περιόδους της ιστορίας του ελληνικού τραγουδιού και διατρέχει κι ενώνει το χρόνο τα τελευταία σαράντα χρόνια! Επίσης κυριολεκτικά ενώνει τα κομμάτια του τραγουδιού που μάθαμε ν’ αντιμετωπίζουμε χωριστά από άγνοια και αδυναμία: το λεγόμενο «ελαφρό», το λαϊκό, το έντεχνο. Το ελληνικό τραγούδι χωρίς όχθες, ομοούσιο και αδιαίρετο, συγκλίνει στη φωνή και στην προσωπικότητά της. Αναλογιστείτε μόνο ποιος άλλος σημερινός ενεργός τραγουδιστής έχει να επιδείξει αυτή την πλούσια, πολύμορφη και συνεχή θητεία στο χώρο: στο πάλκο δίπλα στους μεγάλους του ρεμπέτικου και λαϊκού τραγουδιού, στα πανηγύρια δίπλα στον Στέλιο Καζαντζίδη, στα τζουκ-μποξ, στον ελληνικό κινηματογράφο. Κι από κει, το 1968, να έχει το κουράγιο να ξεκινήσει τη δική της αυτόνομη πορεία στα μεγάλα κέντρα και στις μουσικές σκηνές για να καταλήξει στο Μέγαρο Μουσικής και στο Ηρώδειο, επιβεβαιώνοντας τη θέση και το ρόλο της ως «κλασική» φωνή του ελληνικού τραγουδιού. Ενώ, παράλληλα, πρέπει να της αναγνωρίσουμε το ότι είναι από τους πρώτους που άφησε τα λαϊκά μαγαζιά για τη μυσταγωγία της πλακιώτικης μπουάτ, δίπλα στον Κώστα Χατζή. Το κοινό, με το αλάθητο ένστικτό του, την ακολούθησε κι ανταποκρίθηκε εκτοξεύοντας το «Ρεσιτάλ» στις κορυφές της ελληνικής δισκογραφίας με 500.000 δίσκους! Από τότε πέρασαν περισσότερα από 20 χρόνια και η Μαρινέλλα επανέρχεται με άλλη μια «ζωντανή» ηχογράφηση η οποία έχει -κι αυτή- διατηρήσει όλη την αλήθεια και τη μοναδική επικοινωνία με το κοινό που βγάζει πάνω στη σκηνή… Η ηχογράφηση της συναυλίας στο Μέγαρο Μουσικής, στις 27 Απριλίου 1998, συμπυκνώνει σπουδαίες στιγμές από το ελληνικό τραγούδι καθώς και από τη σαραντάχρονη θητεία της ίδιας της Μαρινέλλας. Είναι η κορυφαία ερμηνεύτρια στην πιο ώριμη στιγμή της, με μια φωνή κυριολεκτικά σαν το παλιό κρασί. Ακούστε την να τολμά να ξεκινά a cappella -γυμνή- με το αγαπημένο «Μινόρε της αυγής». Ακούστε αυτήν τη σπαρακτική ερμηνεία στο «Έλα γι’ απόψε» του Χαιρόπουλου, που είναι σχεδόν σαν ένα θεατρικό μονόπρακτο. Ακούστε το «Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι», όπου φέρνει στην επιφάνεια -για πρώτη φορά- όλες τις δημοτικές καταβολές αυτού του τραγουδιού και του συνθέτη του, του Απόστολου Καλδάρα. Ακούστε επίσης τα παλιά δικά της δημοφιλή τραγούδια, που τα φωτίζει εσωτερικά με μια νέα λάμψη, με αποκορύφωμα το «Άνοιξε πέτρα», τονισμένο εξαιρετικά από τη σοφή ενορχήστρωση του Κώστα Κλάββα. Θα διαπιστώσετε ότι η διαφορά της Μαρινέλλας με άλλους δεξιοτέχνες συναδέλφους της είναι ότι δεν επαναπαύεται στα τεράστια φωνητικά της προσόντα (που νίκησαν το χρόνο) και στην κατακτημένη πείρα και τεχνική (προσέξτε τις ατέλειωτες αναπνοές της κι αυτά τα μοναδικά περάσματα της φωνής της από τη φυσική περιοχή στο «φαλτσέτο»). Η Μαρινέλλα δεν περιφέρει απλώς τη… «φωνάρα» της, ούτε είναι «ο καλός μύλος που όλα τ’ αλέθει…»! Θέτει όλα αυτά στην υπηρεσία της έκφρασης, της θεατρικότητας, της ουσίας. Σκύβει πάνω από κάθε τραγούδι και ψάχνει να βρει τις ιδιαιτερότητές του σε σχέση με το συνθέτη, την εποχή, το συναισθηματικό του περιεχόμενο. Κι αυτό χαρακτηρίζει τις ερμηνείες της ακόμη και σε τραγούδια λιγότερο καλά, που είχε αναγκαστεί να πει σε κάποιες δισκογραφικές της δουλειές, μπροστά στην τεράστια κρίση ρεπερτορίου που μαστίζει το χώρο. Όμως, ακόμη και σ’ αυτές τις περιπτώσεις, η Μαρινέλλα υπερασπίστηκε με όλη της την ψυχή και τη δύναμη αυτά τα τραγούδια, οδηγώντας τα πολύ παραπέρα από το «βεληνεκές» τους!… Φανταστείτε λοιπόν το αποτέλεσμα σ’ αυτήν την περίσταση, όπου το υλικό της είναι ορισμένα από τα πιο ακριβά και αγαπημένα τραγούδια που σφράγισαν τα μουσικά μας βιώματα και συντρόφεψαν τα όνειρα και τα αισθήματά μας. «‘Στη συναυλία του Μεγάρου’ δεν ήταν μόνο η Μαρινέλλα!», γράφει στο σημείωμα της στο φυλλάδιο του δίσκου. «Μαζί μου στάθηκαν δάσκαλοι και φίλοι, παρουσίες ακριβές κάθε φορά που ανατρέχω νοερά στη μορφή και στο έργο τους, όταν απελπίζομαι απ’ όσα μας περιτριγυρίζουν. Ο Τσιτσάνης, ο Μπαγιαντέρας, ο Περιστέρης, ο Παπαϊωάννου, ο Γιαννίδης, ο Σουγιούλ, ο Χαιρόπουλος, ο Χιώτης, ο Ζαμπέτας, ο Χατζιδάκις, ο Κατσαρός, ο Πλέσσας, ο Χατζηνάσιος, ο Χατζής. Μαζί κι ο Παγιουμτζής κι ο Καζαντζίδης κι η Νίνου, αλλά και η Βέμπο κι η Μπελίντα και τόσοι άλλοι. Μήπως είναι καιρός πλέον να τους ανακαλύψουμε ξανά και να τους γνωρίσουν και οι νεότεροι? Νιώθω ότι, μετά από 40 χρόνια θητεία στο χώρο, δεν έχω να αποδείξω τίποτα και σε κανένα. Όμως το ελληνικό τραγούδι το πονάω -γιατί είναι το σπίτι μου- και είμαι αποφασισμένη να το υπερασπιστώ!…» Ακούγοντας το δίσκο της Μαρινέλλας, αναζήτησα στη δισκοθήκη μου άλλη μια κορυφαία «ζωντανή» στιγμή του ελληνικού τραγουδιού: την ηχογράφηση της Μαρίκας Νίνου στου «Τζίμη του Χοντρού». Νομίζω ότι ήταν το 1995-96, τότε δηλαδή που η Μαρινέλλα ξεκινούσε την καριέρα της κάνοντας τα πρώτα δειλά βήματα δίπλα στον Καζαντζίδη. Κλασική πλέον αυτή η ηχογράφηση και οι ερμηνείες της Νίνου και αναλογίζομαι ότι ήταν ευτύχημα που, κάτω από τις δύσκολες τεχνικές συνθήκες της εποχής, διασώθηκε αυτό το πολύτιμο ντοκουμέντο. Μακάρι να είχαμε και κάτι ανάλογο και από μια «ζωντανή» ηχογράφηση της Βέμπο! Όμως χάρη στη σύγχρονη τεχνολογία -και στην εξαιρετική υποδειγματική δουλειά που έχει κάνει ο «πρύτανης των ηχοληπτών», ο Γιάννης Σμυρναίος- οι επόμενες γενιές θα έχουν άλλο ένα σημείο αναφοράς: το ρεσιτάλ της Μαρινέλλας στο Μέγαρο Μουσικής. Πρότυπο ύφους και ήθους, αγάπης και αξιοπρέπειας για το ελληνικό τραγούδι και την ιστορία του, που της αξίζει μια καλύτερη μεταχείριση από τη σημερινή, θλιβερή κακοφωνία. Ευτυχώς όμως, οι «παλιοί» τραγουδιστές έχουν αρχίσει και θυμώνουν!…