Ουκρανία: Αποστολή σε έναν «ωκεανό» από νάρκες – Εκεί που ένα βήμα μπορεί να είναι και το τελευταίο

Με τους Ρώσους να έχουν μετατρέψει την Ουκρανία στο μεγαλύτερο ναρκοπέδιο του κόσμου προκειμένου να καθυστερήσουν και να οδηγήσουν στην αποτυχία την ουκρανική αντεπίθεση, ιδιαίτερα κομβικός είναι ο ρόλος της ειδικής ομάδας σκαπανέων της 35ης Ταξιαρχίας Πεζικού του Ναυτικού.

Σύμφωνα με την έκθεση του ερευνητικού κέντρου Globsec, σχεδόν το 30% του εδάφους της χώρας -174.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα- πρέπει να ερευνηθεί και να εκκαθαρισθεί από τις τεράστιες ποσότητες εκρηκτικών που έχει αφήσει ο στρατός του Πούτιν.

Έτσι η επίλεκτη μονάδα έχει περάσει για μήνες σχεδόν κάθε νύχτα ακόμα και υπό καταιγισμό πυρών, προκειμένου να συρρικνώσει σπιθαμή προς σπιθαμή, αυτό που θεωρείται το μεγαλύτερο ναρκοπέδιο στον κόσμο.

Το γερμανικό περιοδικό Der Spiegel βρέθηκε στο μέτωπο του πολέμου και εντόπισε τα μέλη της επίλεκτης αυτής ομάδας στην περιοχή που έχουν στρατοπεδεύσει κοντά στο χωριό Βελίκα Νοβοσίλκα.

Ήταν χαρούμενοι να μιλήσουν για τις ριψοκίνδυνες αποστολές τους κατά τη διάρκεια των οποίων οποιοδήποτε λάθος βήμα μπορεί να αποδειχθεί και το τελευταίο, όλοι εκτός από τον Δία.

Ο Δίας, ο πελώριος Ουκρανός, ο οποίος έχει διαλέξει για ψευδώνυμο, το όνομα του βασιλιά των Θεών του Ολύμπου, πλέον έχει αρχίσει να περπατάει κανονικά αφού πέρασε πολλούς μήνες σε κλινική αποκατάστασης. Το κάτω μέρος του δεξιού του ποδιού αποτελείται πλέον από μέταλλο, πλαστικό και σύγχρονη τεχνολογία, ωστόσο δεν θέλει να μιλήσει για τη στιγμή που πριν από περίπου μισό χρόνο υπήρξε πυροδότηση μίας νάρκης.

Οι νάρκες ο λόγος επιβράδυνσης της ουκρανικής αντεπίθεσης

Ο βασικός λόγος που η ουκρανική αντεπίθεση προχωράει τόσο αργά, πιο σημαντικό και από τις ελλείψεις σε μαχητικά αεροσκάφη και τανκ είναι οι νάρκες. Οι σκαπανείς όπως ο Δίας συνεχώς δίνουν τον καλύτερο τους εαυτό για να καθαρίσουν τα εκρηκτικά.

Καθισμένοι σε παγκάκια και καρέκλες και κάτω από τη σκιά μίας βελανιδιάς, ο Δίας και τα άλλα μέλη της ομάδας μιλάνε για την κόλαση που έχουν περάσει τους τελευταίους τρεις μήνες. Μιλάνε για τις αντιαρματικές νάρκες, η πυροδότηση των οποίων γίνεται μόλις περάσει από πάνω τους ένα τανκ, τις νάρκες κατά του προσωπικού αλλά και τις μικρές «νάρκες πεταλούδες» που μπορούν να σκορπιστούν κατά χιλιάδες από αέρος.

«Αποκαλούμε τους εαυτούς μας μοριακή κουζίνα. Ένα μόνο χτύπημα τη λάθος στιγμή και δεν θα μείνουν πολλά από το πλήρωμα»

Ο «ιστορικός» όπως αποκαλείται στρατιώτης με τα γυαλιά και άλλοι σκαπανείς της 35ης Ταξιαρχίας έξω από ένα εγκαταλειμμένο σπίτι που για μήνες είναι το καταφύγιό τους. Φωτογραφία: Julia Kochetova / DER SPIEGEL

Ένας «ωκεανός θανάτου» 1.000 χιλιομέτρων

Όλες αυτές οι νάρκες δημιουργούν ένα δυνητικό «ωκεανό θανάτου» σχεδόν 1.000 χιλιομέτρων. Οι άνδρες προχωρούν αργά καθώς δέχονται παρενοχλήσεις από drones και βολές πυροβολικού.

«Συχνά όταν επιστρέφουμε από αποστολές σκεφτόμαστε: Ο Θεός μας έσωσε από αυτό», λέει ο Γιάροσλαβ ο 26χρονος διοικητής, που είναι στον στρατό από το 2014. «Μερικές φορές αφότου τελικά είχαμε καταφέρει να καθαρίσουμε έναν τομέα, οι Ρώσοι έριξαν βόμβες διασποράς στην περιοχή. Και όταν δεν ακούσαμε μία σειρά από εκρήξεις καταλάβαμε ότι στην πραγματικότητα ήταν νέες νάρκες», είπε χαρακτηριστικά.

Σε μία ομοιότητα με το μαρτύριο του Σίσυφου και παρόλο που η ομάδα είναι εξαντλημένη δεν αποθαρρύνεται από το γεγονός ότι έχει σημειωθεί ελάχιστη πρόοδος με μερικά χιλιόμετρα, σε κάποια σημεία από την έναρξη της αντεπίθεσης στις αρχές Ιουνίου.

«Ήταν ξεκάθαρο σε εμάς από την αρχή, όταν λάβαμε τις φωτογραφίες από την παρακολούθηση της γραμμής Σουροβίκιν στις αρχές του καλοκαιριού γνωρίζαμε ότι δεν θα υπάρξει ένα δεύτερο Χάρκοβο», λέει ο ταγματάρχης Γιάροσλαβ, αναφερόμενος στην ανέλπιστα γρήγορη ουκρανική προώθηση τον Σεπτέμβριο 2022, αφότου έσπασαν τις ρωσικές γραμμές, κάτι που πανικόβαλε τα στρατεύματα του Πούτιν αφήνοντας πίσω οπλισμό ακόμα και οχήματα.

Ο 26χρονος διοικητής της 35ης Ταξιαρχίας, ο ταγματάρχης Γιάροσλαβ. Φωτογραφία: Julia Kochetova / DER SPIEGEL

Ο Ρώσος ανώτατος διοικητής εκείνη την περίοδο στην Ουκρανία, Σεργκέι Σουροβίκιν φαίνεται πως μετά από αυτό έμαθε το μάθημά του, καθώς έφτιαξε μία αμυντική γραμμή που περιλάμβανε, τούνελ, τάφρους, οχυρά, εμπόδια για τα τανκ γνωστά ως «δόντια του δράκου» και ειδικά ναρκοπέδια.

«Ήταν πάντα καλοί στο να τοποθετούν νάρκες» σημειώνει ο Ολεξάντρ, υπαρχηγός του Γιάροσλαβ. «Δεν πρέπει να τους υποτιμάς. Μαθαίνουν γρήγορα από τα λάθη τους», προσέθεσε.

«Ήταν φρικτό. Αυτό είναι ένα χέρι. Αυτό είναι ένα πόδι που λείπουν 15 εκατοστά από το οστό της κνήμης»

Όμως η γρήγορη χαρά από την αντεπίθεση σταμάτησε από τις νάρκες και το ρωσικό πυροβολικό. Τη φρίκη που βίωσε με τους τραυματίες περιέγραψε ο Γιούρι ένας χειρούργος σε ένα περιφερειακό νοσοκομείο της Οδησσού.

Κάνοντας σκρολ φωτογραφίες με τραυματίες που έφτασαν εξηγεί τις εικόνες με τα αίματα.  «Ήταν φρικτό. Αυτό είναι ένα χέρι. Αυτό είναι ένα πόδι που λείπουν 15 εκατοστά από το οστό της κνήμης. Τι είδους πόλεμος είναι αυτός που ούτε βλέπεις τον εχθρό σου; Δεχόμαστε μόνο θύματα από εκρήξεις. Δεν έχω δει  ούτε έναν με πυροβολισμό από τον Ιούνιο», είπε χαρακτηριστικά.

Τα θηριώδη μηχανήματα για καθαρισμό ναρκοπεδίων

Προκειμένου να χτυπήσουν τα μεγάλα, ορατά και πολλές φορές ακίνητα τεθωρακισμένα των Ουκρανών οι Ρώσοι βελτίωσαν το οπλοστάσιό τους και έχουν επικεντρώσει τις προσπάθειες τους στα ογκώδη μηχανήματα που έχουν σχεδιαστεί για να καθαρίζουν γρήγορα και με ασφάλεια ναρκοπέδια όπως το σοβιετικής τεχνολογίας UR-77 Meteorit ή το γερμανικό Wisent 1.

Η ομάδα δεν άφησε τους δημοσιογράφους του Der Spiegel να τα πλησιάσουν υπό τον φόβο να εντοπιστούν. «Όλος ο στρατός έχει μόνο 10 από αυτά», λέει ένας στρατιώτης.

«Δεν θα μείνουν πολλά από εμάς»

Ο στρατιώτης γελάει λέγοντας ότι το Meteorit (μετεωρίτης) μπορεί να ταιριάζει με το όνομα του τεράστιου οχήματος, αλλά αυτό δεν βοηθάει τους χειριστές.

«Ο οπλισμός του έχει πάχος μόνο δύο έως οκτώ εκατοστά. Δεν πρέπει να πάει ποτέ στον πόλεμο. Αποκαλούμε τους εαυτούς μας μοριακή κουζίνα. Ένα μόνο χτύπημα τη λάθος στιγμή και δεν θα μείνουν πολλά από το πλήρωμα», λέει χαρακτηριστικά.

Όσον αφορά το Wisent, ο Ολεξάντρ σημειώνει: «είναι τρομερό» καθώς έχουν φοβερά πλεονεκτήματα στο πεδίο, ωστόσο όπως σημειώνει έχουν ένα και πολύ σημαντικό μειονέκτημα: «Είναι μεγάλα, αργά και εντοπίζονται εύκολα».

Ο υποδιοικητής της 35ης Ταξιαρχίας, Ολεξάντρ. Φωτογραφία: Julia Kochetova / DER SPIEGEL

Αυτός είναι και ο λόγος που οι ομάδες τα έχουν αφήσει παρκαρισμένα. Για να εντοπίσουν τις νάρκες χρησιμοποιούν και σύγχρονες και παρωχημένες τεχνολογίες, όπως drones με κάμερες που είναι εξοπλισμένα με υπέρυθρους αισθητήρες τα οποία πετάνε περίπου στις 2:00-3:00 τα ξημερώματα.

Μόλις εντοπίσουν τις νάρκες οι άνδρες της ταξιαρχίας προωθούνται σε μικρές ομάδες όντας εξοπλισμένοι με μεταλλικούς ανιχνευτές ωστόσο όπως παραδέχεται ο Ολεξάντρ «είναι άχρηστοι αν υπάρχουν αρκετά θραύσματα στο έδαφος». Σε αυτές τις περιπτώσεις χρησιμοποιούν ένα εργαλείο που δεν είναι υψηλής τεχνολογίας. Μία μεταλλική ράβδος που τοποθετείται διαγώνια στο έδαφος.

Η μεταλλική ράβδος ένα από τα πιο αξιόπιστα είναι ένα από τα λιγότερο υψηλής τεχνολογίας που χρησιμοποιούν οι σκαπανείς. Φωτογραφία: Julia Kochetova / DER SPIEGEL

«Οι Ρώσοι έχουν γεμίσει νάρκες όλο το μέτωπο»

Με αρκετούς αξιωματούχους ειδικά στις ΗΠΑ, που κράτησαν την ανωνυμία τους να εκτιμούν ότι είναι εξαιρετικά αργή η προώθηση των Ουκρανών κι αυτό οφείλεται στη διστακτικότητά τους, ο ταγματάρχης Γιάροσλαβ θυμάται τη συμβουλή ενός Αμερικανού στρατηγού.

«Εάν δεν μπορείς να προχωρήσεις στο ναρκοπέδιο, να ζητήσεις εναέρια βοήθεια ή να πας γύρω από το εμπόδιο». Ωστόσο, όπως λέει «δεν έχουμε όμως αρκετά σύγχρονα F-16 και πώς υποτίθεται ότι θα πάμε γύρω από αυτό», ανεβάζοντας για πρώτη φορά τον τόνο της φωνής του.

«Οι Ρώσοι έχουν γεμίσει νάρκες όλο το μέτωπο έκτασης 1.000 χιλιόμετρα και καθώς εμείς είμαστε απασχολημένοι με τον καθαρισμό εδώ, οι Ρώσοι βάζουν και θα συνεχίσουν να το κάνουν μέχρι τη Θάλασσα του Αζόφ. Πώς το περνάς αυτό;».

Ένας σκαπανέας της 35ης Ταξιαρχίας δείχνει πώς εξουδετερώνονται οι αντιαρματικές νάρκες. Φωτογραφία: Julia Kochetova / DER SPIEGEL

«Είναι ένα παιχνίδι ζωής και θανάτου»

Με το πέρασμα του χρόνου, οι σκαπανείς έχουν διαφοροποιηθεί από τους κλασικούς στρατιώτες, έγιναν πιο αυθεντικοί και πιο δημιουργικοί. «Εργαζόμαστε διαφορετικά από το πεζικό, όπου τα πάντα βασίζονται σε διαταγές. Κατά τη διάρκεια των ενημερώσεων μας, όλοι μιλάνε. Εάν κάποιος έχει κάποια αντίρρηση ακούνε όλοι», λέει ο Γιάροσλαβ.

Αντίθετα, όπως λέει οι Ρώσοι εξακολουθούν να γεμίζουν νάρκες κι ενώ περνάει ο χρόνος ο Γιάροσλαβ, σημειώνει πως αρχίζεις να βλέπεις κάθε λιβάδι στα μάτια ενός σκαπανέα. «Πού τις έχουν κρύψει; Πού θα μπορούσαν να τις θάψουν; Πού πιστεύεις ότι τις έβαλαν; Είναι ένα παιχνίδι ζωής και θανάτου με κατασκοπία και απαιτήσεις από την άλλη πλευρά, αλλά είμαστε καλύτεροι σε αυτό, γιατί αλλιώς δεν θα ήμασταν εδώ», κατέληξε ο Γιάροσλαβ.