Πόλεμος στην Ουκρανία: Τι συμβαίνει με τα κινητά των Ρώσων;

Την θανάσιμη σχέση των ρώσων στρατιωτών που πολεμούν στην Ουκρανία με τα κινητά τους τηλέφωνα διερευνά πρόσφατο άρθρο των Times της Νέας Υόρκης.

Όπως τονίζει η αμερικανική εφημερίδα, το πρόβλημα έγινε εμφανές ήδη από τις πρώτες ημέρες της εισβολής, όταν οι Ρώσοι που περικύκλωναν το Κίεβο άρχισαν να προδίδουν την τοποθεσία τους κάνοντας κλήσεις στους αγαπημένους τους, αλλά και… αναρτώντας βίντεο στο TikTok.

Οι Ουκρανοί χρησιμοποίησαν τα στοιχεία που συνέλεξαν από αυτές τις επικοινωνίες για να εκτοξεύσουν ρουκέτες, με καταστροφικά αποτελέσματα για τον ρωσικό στρατό, σύμφωνα με τον επικεφαλής των ουκρανικών μυστικών υπηρεσιών.

Ρωσικές παραδοχές

Πλέον, κοντεύει να περάσει ένας ολόκληρος χρόνος μαχών. Όμως παρά την απαγόρευση προσωπικών συσκευών, οι ρώσοι στρατιώτες εξακολουθούν να χρησιμοποιούν τα κινητά τους για να επικοινωνήσουν με τις συζύγους και τις συντρόφους τους, τους γονείς τους και… μεταξύ τους, εκθέτοντας τις θέσεις τους στον ουκρανικό στρατό. Μετά το τελευταίο χτύπημα που είχε ως αποτέλεσμα δεκάδες (ή, σύμφωνα με τους Ουκρανούς εκατοντάδες) θανάτους, ακόμη και ο ίδιος ο ρωσικός στρατός αναγνώρισε το πρόβλημα, βάσει του οποίου αιτιολόγησε και τις βαριές απώλειες ενός από τα πλέον συντριπτικά πλήγματα που έχει υποστεί από την έναρξη του πολέμου.

«Είναι ήδη ξεκάθαρο ότι η κύρια αιτία για αυτό που έγινε ήταν η εκτεταμένη χρήση, παρά την απαγόρευση, προσωπικών κινητών τηλεφώνων, στην ακτίνα βολής του εχθρού», ανέφερε η ανακοίνωση του ρωσικού υπουργείου άμυνας. Τα δεδομένα των κινητών τηλεφώνων επέτρεψαν στην Ουκρανία να «εντοπίσει τις συντεταγμένες της τοποθεσίας των μελών του στρατού και να καταφέρει το πυραυλικό χτύπημα».

Ένας ουκρανός αξιωματούχος, αλλά και μια ομάδα ρώσων bloggers που υποστηρίζουν τον πόλεμο παραθέτουν και άλλες αιτίες, λέγοντας πως το υπουργείο επιχειρεί να μεταθέσει τις ευθύνες των αρχηγών του στρατού στους στρατιώτες. Οι ευθύνες αυτές αφορούν την τοποθέτηση μεγάλου αριθμού στρατιωτών στο ίδιο σημείο αντί της διασποράς τους, κοντά σε πυρομαχικά που εξερράγησαν κατά την επίθεση, αλλά και την αποτυχία τους να αποκρύψουν επαρκώς τις κινήσεις τους.

Καλοί στην επίθεση, αδύναμοι στην άμυνα

Η χρήση κινητών τηλεφώνων έχει προκαλέσει προβλήματα και στην Ουκρανία, αλλά κυρίως στη Ρωσία σε όλη τη διάρκεια του πολέμου, καθιστώντας ευάλωτους τους στρατιώτες.

Ουκρανοί αξιωματούχοι αναφέρουν ότι δυνάμεις αυτονομιστών που υποστηρίζονται από τη Ρωσία χρησιμοποιούν δεδομένα τηλεπικοινωνιών για να επιτεθούν σε ουκρανούς στρατιώτες τουλάχιστον από το 2014 και έπειτα, όταν ξεκίνησαν οι συγκρούσεις στα ανατολικά της χώρας.

Έκτοτε και οι δυο χώρες έχουν αποδείξει ότι ξέρουν πώς να αξιοποιούν τα κινητά τηλέφωνα για να καταφέρνουν επιθέσεις στον εχθρό, όμως αδυνατούν να επιδείξουν αντίστοιχη επιδεξιότητα στην απομάκρυνση των «προδοτικών» συσκευών από το μέτωπο. Παρόλο που ορισμένες μονάδες συμμορφώνονται στους αυστηρούς κανόνες, αναρτήσεις εικόνων από το πεδίο της μάχης από πολεμιστές και των δυο στρατοπέδων δείχνουν ότι, τουλάχιστον σε ό,τι έχει να κάνει με τα smartphones, επικρατεί ένα κοινό έλλειμμα πειθαρχίας.

Ρωσική ανυπακοή

Συνεντεύξεις ρώσων στρατιωτών στους Times, αλλά και ηχογραφημένες συνομιλίες που υπέκλεψαν οι ουκρανικές αστυνομικές δυνάμεις σε όλη τη διάρκεια του πολέμου, και τις οποίες εξέτασαν οι Times, δείχνουν ότι οι ρώσοι διοικητές έχουν προσπαθήσει πολλές φορές να αλλάξουν αυτή την κατάσταση, που μέχρι τώρα φαίνεται πως πλήττει δυσανάλογα το δικό τους στρατόπεδο.

Στα ντοκουμέντα αυτά αναφέρεται συχνά πως οι ρώσοι διοικητές προχωρούν σε κατασχέσεις κινητών τηλεφώνων, όμως οι στρατιώτες βρίσκουν τρόπο να αναπληρώνουν. Μεταξύ άλλων, μέσα από την κλοπή συσκευών από Ουκρανούς, ζωντανούς και νεκρούς. Στη συνέχεια, χρησιμοποιούν τις συσκευές για να μιλήσουν με τους αγαπημένους τους. Σε πολλές κλήσεις που υπέκλεψαν οι ουκρανικές αρχές, οι στρατιώτες λένε στις οικογένειές τους ότι δεν εμπιστεύονται τους αρχηγούς τους ή ότι νιώθουν πως τους έχουν εγκαταλείψει και προσθέτουν ότι αδιαφορούν για τους κανόνες που τους επιβάλλουν.

Ορισμένοι, μάλιστα, προχωρούν σε σχόλια που δείχνουν ότι γνωρίζουν ότι οι ουκρανικές μυστικές υπηρεσίες ενδέχεται να τους παρακολουθούν και ότι πρέπει να προσέχουν τι λένε και να μην προδίδουν την τοποθεσία τους. Ωστόσο, δεν φαίνεται να αντιλαμβάνονται ότι τα ίδια τα δεδομένα της κλήσης θα μπορούσαν να είναι αρκετά για να δείξουν την τοποθεσία τους στους Ουκρανούς με τεράστια ακρίβεια.

Ανώνυμος ρώσος blogger, πάντως, ανέφερε στο κανάλι του στο Telegram όχι μόνο ότι η μάχη ενάντια στα κινητά είναι χαμένη, αλλά και πως σε αρκετές περιπτώσεις η χρήση τους γίνεται για σημαντικούς λόγους – όπως για τον συντονισμό των πυρών.

Η απουσία των στρατηγών

Στην αρχή του πολέμου, ακόμη και ρώσοι στρατηγοί μιλούσαν σε ευάλωτες συσκευές και ασυρμάτους, σύμφωνα με αξιωματούχους του αμερικανικού στρατού που μίλησαν στους Times – κάτι που, τουλάχιστον για έναν εξ αυτών, οδήγησε στην εκτέλεσή του από τον ουκρανικό στρατό.

Όμως αυτά τα πρώτα χτυπήματα οδήγησαν σε αλλαγή τακτικής τους ανώτερους στρατιωτικούς, σύμφωνα με τους αναλυτές, στρέφοντάς τους σε ασφαλέστερα συστήματα επικοινωνίας. Απόδειξη, η απουσία τους από τη λίστα των επικοινωνιών που έχουν υποκλέψει οι ουκρανικές μυστικές υπηρεσίες. Σύμφωνα με ουκρανούς αξιωματούχους, οι ρώσοι στρατηγοί χρησιμοποιούν πλέον ένα κρυπτογραφημένο δίκτυο.

Ο ρόλος του Starlink

Οι Ουκρανοί, αναλύοντας πρόσφατα χτυπήματα των Ρώσων, έχουν καταλήξει ότι οι τελευταίοι αναζητούν τις συνδέσεις ουκρανικών τηλεφώνων με συγκεκριμένες κεραίες τηλεπικοινωνιών. Όταν εντοπίζουν ένα μοτίβο που παραπέμπει σε συγκέντρωση δυνάμεων, έρχονται τα drones και οι επιθέσεις πυροβολικού.

Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που οι Ουκρανοί – που επίσης δεν αποχωρίζονται τα κινητά τους – είναι σε γενικές γραμμές πιο ασφαλείς: σε πολλές περιπτώσεις, εκείνοι που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή, έχουν πρόσβαση στο Internet μέσω των δορυφόρων Starlink, με αποτέλεσμα να μην χρησιμοποιούν πύργους τηλεπικοινωνιών.

Ανησυχίες για το μέλλον του Πολέμου

Παρόλα αυτά, η αδυναμία των στρατιωτών και των δυο πλευρών να αντισταθούν στον πειρασμό της επικοινωνίας με τους αγαπημένους τους, είναι κάτι που οι ΗΠΑ και η υπόλοιπη Δύση παρακολουθούν με ανησυχία. Στο Ιράκ και το Αφγανιστάν οι τοποθεσίες των αμερικανών στρατιωτών ήταν σε μεγάλο βαθμό γνωστές στους εχθρούς τους, όπως επισημαίνουν οι Times, όμως εκείνοι δεν είχαν στη διάθεσή τους όπλα μεγάλου βεληνεκούς σαν κι αυτά που χρησιμοποιούνται κατά κόρον στην Ουκρανία.

Υπήρχαν μόνο ορισμένες ενδείξεις για το χάος που θα μπορούσε να δημιουργήσει η τεχνολογία, όταν το 2018 τα δεδομένα από μια… εφαρμογή γυμναστικής αποκάλυψαν τις τοποθεσίες και τις συνήθειες του προσωπικού και των βάσεων των ΗΠΑ, μεταξύ άλλων στο Ιράκ και στη Συρία.

Παρόλα αυτά, ο εθισμός των στρατιωτών στα κινητά τους φαίνεται πως κερδίζει με ευκολία όλες τις μάχες.