Ζακί Γιαμανί, ο Σαουδάραβας σεΐχης που «γονάτισε» τη Δύση

Εάν υπάρχει ένας άνθρωπος ο οποίος έμεινε στην ιστορία επειδή προσπάθησε να γονατίσει τη Δύση (και το Ισραήλ) με τη δύναμη του πετρελαίου, αυτός αναμφισβήτητα είναι ο Ζακί Γιαμανί. Ο Σαουδάραβας σεΐχης ο οποίος πέθανε σήμερα στο Λονδίνο σε ηλικία 91 ετών.

Ο Γιαμανί μπορεί να μην ανήκε στη βασιλική οικογένεια, συνέδεσε όμως άρρηκτα το όνομά του τόσο με τον «Πόλεμο των Έξι Ημερών» του 1967 (όταν είχε επιχειρήσει, χωρίς επιτυχία, να επιβάλει εμπάργκο σε όσες χώρες συνεργάζονταν με το Ισραήλ) όσο και με τον «Πόλεμο του Γιομ Κιπούρ» και τη μεγάλη πετρελαϊκή κρίση του 1973. Στη δεύτερη περίπτωση, μάλιστα, πέτυχε επιτέλους τον σκοπό του, κάτι που έκανε ιστορικούς και οικονομολόγους να κάνουν λόγο για μια κρίση η οποία αποτελεί σημείο καμπής στη μεταπολεμική ιστορία και τη «ρίζα» όλων των σοβαρών αναταράξεων που έχει βιώσει έκτοτε ο δυτικού τύπου καπιταλισμός.

Ο Γιαμανί ενσάρκωσε, με τον τρόπο του, το κύμα του εθνικισμού που κατέκλυσε, τις δεκαετίες του ’50 και κυρίως του ’60, τον αραβικό και μουσουλμανικό κόσμο, φέροντας στην εξουσία κινήματα και ηγέτες όπως το Μπάαθ στη Συρία και το Ιράκ, ο Γκαμάλ Άμπντελ Νάσερ στην Αίγυπτο, ο Μουαμάρ Καντάφι στη Λιβύη – ακόμη και η Ισλαμική Επανάσταση του 1979 στο Ιράν. Εκμεταλλευόμενος τη δύναμη που αντιπροσώπευαν οι τεράστιες ποσότητες πετρελαίου, που αποτελούσε την κινητήριο δύναμη των δυτικών οικονομιών, θέλησε να αναβαθμίσει τον ρόλο των Αράβων και να αναδείξει τη Σαουδική Αραβία σε ηγέτιδα δύναμή τους.

Ανεξίτηλη σφραγίδα

Γι’ αυτό και το 1960 πρωταγωνίστησε στην ίδρυση του Οργανισμού Πετρελαιοπαραγωγών Κρατών, του γνωστού ΟΠΕΚ. Για τον ίδιο λόγο εργάστηκε άοκνα προκειμένου να απαλλάξει την πετρελαϊκή βιομηχανία του βασιλείου του από τον ασφυκτικό έλεγχο των Αμερικανών – κάτι που, τελικά, οδήγησε στην εθνικοποίηση του κλάδου και την ίδρυση του «γίγαντα» της Saudi Aramco το 1976.

«Η στιγμή έχει έρθει. Είμαστε οι ίδιοι τα αφεντικά του πλούτου μας», είχε πει χαρακτηριστικά ο Γιαμανί – έστω κι αν στη συνέχεια ήταν ο ίδιος που επιχείρησε να έρθει σε συνεννόηση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ το 1986 αποπέμφθηκε ως αποτυχημένος, μετά την κατάρρευση των τιμών του «μαύρου χρυσού» στις διεθνείς αγορές.

Ακόμη και μέχρι εκείνη τη στιγμή, πάντως, ο Γιαμανί δεν ήταν αγαπητός σε όλους και είχε φανατικούς εχθρούς – τόσο προσωπικά όσο και εξαιτίας της θέσης ισχύος που κατείχε.

Το 1975, για του λόγου το αληθές, μαζί με άλλους υπουργούς Πετρελαίου, είχε απαχθεί στη διάρκεια συνεδρίασης του ΟΠΕΚ στη Βιέννη από τον περιβόητο τρομοκράτη Κάρλος το Τσακάλι, ο οποίος του ανακοίνωσε ότι είχε καταδικαστεί σε θάνατο επειδή πρόδωσε την υπόθεση των Παλαιστινίων. Μήνες αργότερα, επίσης, ενώ βρισκόταν στο πλευρό του βασιλιά Φαϊζάλ στο Ριάντ υποδεχόμενος μια αντιπροσωπεία επισκεπτών, ένας δυσαρεστημένος Σαουδάραβας πρίγκιπας έβγαλε ένα περίστροφο και σκότωσε τον βασιλιά.

Αναμφίβολα, ο Γιαμανί έγραψε ιστορία όχι μόνο στη Σ. Αραβία, αλλά σε ολόκληρο τον κόσμο.