Γίνετε νονός ενός εξωπλανήτη

Αν ονειρευόσαστε να έχετε λόγο στη «βάφτιση» ενός πλανήτη, τώρα έχετε την ευκαιρία να κάνετε το όνειρό σας πραγματικότητα. Για πρώτη φορά στα χρονικά η Διεθνής Αστρονομική Ενωση (IAU), ο φορέας που είναι αρμόδιος για την ονοματοδοσία των ουράνιων αντικειμένων, ανακοίνωσε τον διαγωνισμό NameExoWorlds μέσω του οποίου θα αποφασιστούν τα επίσημα ονόματα 20-30 εξωπλανητών βάσει των προτάσεων του κοινού. Ο διαγωνισμός, του οποίου τα αποτελέσματα θα ανακοινωθούν τον Αύγουστο του 2015, έρχεται ύστερα από απόφαση που είχε λάβει πέρυσι η IAU σχετικά με το «άνοιγμα» της διαδικασίας ονοματοδοσίας υποκύπτοντας σε έντονες πιέσεις που είχε δεχθεί.

Μέχρι τώρα οι αστρονόμοι έχουν ανακαλύψει περισσότερους από 1.800 πλανήτες που ανήκουν σε άλλα ηλιακά συστήματα. Κάποιοι από αυτούς φαντάζουν ιδιαίτερα ελκυστικοί, καθώς υπόσχονται μοναδικά τοπία με «διπλά» και «τριπλά» ηλιοβασιλέματα ή ακόμη και το ενδεχόμενο να φιλοξενούν τη ζωή. Τα ονόματά τους όμως είναι στην καλύτερη περίπτωση «στεγνά» – όπως λόγου χάρη Gliese 832c – ή αδύνατον να προφερθούν ή να απομνημονευθούν – όπως για παράδειγμα OGLE-05-390L b, HD 69830 d ή PSR 1257 12 c. Αποδεχόμενη τις εκκλήσεις αστρονόμων αλλά και απλών πολιτών για τη θέσπιση πιο «γοητευτικών» ονομάτων, η Ενωση «άνοιξε» αυτή την εβδομάδα τον σχετικό διαγωνισμό σε ειδική ιστοσελίδα.

«Ανοιγμα» ύστερα από πιέσεις

Τον περασμένο Αύγουστο η IAU είχε ανακοινώσει ότι εφεξής στο πλαίσιο της διαδικασίας ονοματοδοσίας των ουράνιων αντικειμένων θα λαμβάνονταν υπόψη και προτάσεις από το κοινό, θεσπίζοντας μάλιστα και τους κανόνες που πρέπει να πληρούνται προκειμένου οι προτάσεις ονομάτων να γίνονται αποδεκτές. Η απόφαση αυτή είχε έρθει έπειτα από έντονες πιέσεις. Ενα μεγάλο «πλήγμα» ήταν η διοργάνωση διαγωνισμών για την ονοματοδοσία εξωπλανητών από την ιδιωτική νεοφυή εταιρεία Uwingu η οποία καλούσε το κοινό να υποβάλει προτάσεις ή να ψηφίσει έναντι αντιτίμου (η πρόταση ονόματος κοστίζει 4,99 ευρώ και η ψήφος 0,99 ευρώ). Αν και η Uwingu έχει δηλώσει ότι τα χρήματα που συγκεντρώνονται από αυτούς τους διαγωνισμούς διατίθενται για ερευνητικούς και εκπαιδευτικούς σκοπούς, το γεγονός είχε προκαλέσει την οργή της Διεθνούς Αστρονομικής Ενωσης η οποία, τονίζοντας ότι τα ονόματα των πλανητών δεν είναι για πούλημα, είχε σπεύσει να υπενθυμίσει ότι η ίδια είναι ο μόνος αρμόδιος φορέας για αυτή τη διαδικασία.

Πράγματι η IAU είναι ο φορέας ο οποίος αποφασίζει τα ονόματα των πλανητών και των δορυφόρων τους από το 1915. Αν και η Ενωση δέχεται προτάσεις από τους αστρονόμους που κάνουν τις ανακαλύψεις, η ίδια έχει τον τελικό λόγο και συχνά τις απορρίπτει. Για παράδειγμα οι αστρονόμοι που είχαν ανακαλύψει τον πλανήτη-νάνο που έγινε η αιτία να «υποβαθμιστεί» ο Πλούτωνας είχαν προτείνει να του δοθεί το όνομα Xena, αλλά η Ενωση αποφάσισε επίσημα να ονομαστεί Ερις. Μια ανάλογη «ανατροπή» ήταν το δεύτερο «πλήγμα» που οδήγησε στο «άνοιγμα» των διαδικασιών της IAU. Πέρυσι οι αστρονόμοι που ανακάλυψαν δυο νέους δορυφόρους του Πλούτωνα είχαν διοργανώσει δημόσια ψηφοφορία για τα ονόματά τους. Το κοινό είχε ψηφίσει για τον έναν από αυτούς το «Vulcan», το όνομα του Ηφαιστου στα λατινικά αλλά και του πλανήτη του Σποκ από τη σειρά «Star Treck», όμως η IAU έθεσε βέτο, προκαλώντας τη γενική κατακραυγή.