Η αξία της πρόληψη της υπογλυκαιμίας στη θεραπεία του διαβήτη

Τα νεότερα αντιδιαβητικά φάρμακα προλαμβάνουν αποτελεσματικά τα υπογλυκαιμικά επεισόδια, βελτιώνουν την ποιότητα ζωής του ασθενή και μειώνουν μακροπρόθεσμα το κόστος για το σύστημα υγείας, σύμφωνα με μελέτη που έγινε στο Αττικό Νοσοκομείο από τον Παναγιώτη Χαλβατσιώτη, επίκουρο καθηγητή Παθολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και παρουσιάστηκε πρόσφατα στο Ινστιτούτο Καρολίνσκα, της Σουηδίας.

Με αφορμή την παρουσίαση της έρευνάς του ο κ.Χαλβατσιώτης, παθολόγος με εξειδίκευση στον διαβήτη, μας μίλησε για τα αποτελέσματα και το πρακτικό όφελος για τα εθνικά συστήματα υγείας των νεότερων αντιδιαβητικών φαρμάκων, δεδομένης της οικονομικής κρίσης που μαστίζει και την ελληνική κοινωνία.

«Η μελέτη με τίτλο ‘Η βαριά υπογλυκαιμία και η σχετική νοσηρότητα και θνητότητα σε ηλικιωμένους ασθενείς’, παρουσιάστηκε κατά τη διάρκειας της ετήσιας επιστημονικής συνάντησης που διοργανώνουν από κοινού, επί σειρά ετών, η Κλινική Μάγιο (ΗΠΑ) και το Ινστιτιτούτο Καρολίνσκα (Σουηδία). Φέτος, αυτή η κλειστή επιστημονική συνάντηση πραγματοποιήθηκε στις 27-29 Σεπτεμβρίου στην Στοκχόλμη και η έρευνά μας παρουσιάστηκε τη δεύτερη ημέρα των εργασιών, στην ενότητα ‘Διαβήτης και Μεταβολισμός’», εξηγεί ο κ. Χαλβατσιώτης υπογραμμίζοντας τη σημασία που έχει για την ελληνική επιστημονική κοινότητα η συμμετοχή του στο επιστημονικό αυτό γεγονός.

Στόχος της μελέτης ήταν να μελετηθεί η βαριά υπογλυκαιμία (που χρειάζεται νοσηλεία) σε ηλικιωμένους ασθενείς, μια εύθραυστη ηλικιακή ομάδα λόγω των συνυπαρχόντων νοσημάτων. «Η ιδέα να ξεκινήσω την έρευνα, προέκυψε όταν δημοσιεύθηκε μια άλλη μελέτη το 2011 στο επιστημονικό έντυπο New England Journal of Medicine και εστίαζε στις επείγουσες εισαγωγές στο νοσοκομείο, λόγω ανεπιθύμητων ενεργεγιών, αμερικανών πολιτών (άνω των 65 ετών) που αφορούσε την περίοδο 2007-2009. Οι ερευνητές είχαν εστιάσει σε 100.000 εισαγωγές, οι οποίες αναλύθηκαν και διαπιστώθηκε ότι 1η αιτία εισαγωγής στο νοσοκομείο ήταν οι αιμορραγίες λόγω αντιπηκτικών φαρμάκων. Ωστόσο, το ¼ (13%) των ασθενών είχε εισαχθεί επειγόντως στο νοσοκομείο λόγω υπογλυκαιμίας, από χρήση ινσουλίνης και το 10,5% από υπογλυκαιμία, λόγω αντιδιαβητικών δισκίων. Άρα η μελέτη κατέληγε στο συμπέρασμα ότι, 1 στους 4 ασθενείς καταλήγει στο τμήμα επειγόντων περιστατικών των νοσοκομείων λόγω υπογλυκαιμίας. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι αν ο ασθενής δεν έπαιρνε ινσουλίνη ή αντιδιαβητικά δισκία, δεν θα είχε πρόβλημα. Πρόκειται δηλαδή για ένα σημαντικό κόστος, προσωπικό και οικονομικό, που εκπορεύεται από τις αντιδιαβητικές αγωγές», εξηγεί ο κ.Χαλβατσιώτης.

«Ακριβέ μου, διαβήτη»
Ο έλληνας ερευνητής λοιπόν, θέλησε να αποδείξει ότι η υπογλυκαιμία είναι μια ανεπιθύμητη ενέργεια της αντιδιαβητικής αγωγής, που οδηγεί σε εισαγωγές στο νοσοκομείο, αυξάνοντας σημαντικά το οικονομικό κόστος και μειώνοντας την ποιότητα ζωής των ασθενών. Εστίασε στους ηλικιωμένους ασθενείς άνω των 65 ετών, λόγω της υψηλής συχνότητας της συνοσηρότητας η οποία μπορεί να συντελέσει και σε αυξημένη θνητότητα.

Το δείγμα των ασθενών αντλήθηκε αποκλειστικά από το Αττικό Νοσοκομείο, και συγκεκριμένα τις εισαγωγές που είχαν γίνει την περίοδο 2007-2012. «Το Αττικό έχει το πλεονέκτημα να έχει ένα πλήρως ηλεκτρονικό σύστημα καταγραφής ασθενών, με τη χρήση barcode, που ακολουθεί τον ασθενή σε όλο το εύρος των ιατρικών πράξεων που χρειάζεται κατά τη νοσηλεία του ή την αντιμετώπισή του στα εξωτερικά ή επείγοντα ιατρεία του νοσοκομείου», εξηγεί ο κ.Χαλβατσιώτης.

Επειδή όμως το ηλεκτρονικό σύστημα καταγραφής των ασθενών του Νοσοκομείου δεν παρέχει όλες τις πληροφορίες που χρειαζόταν ο ερευνητής, με τη χρήση του barcode εντοπίστηκαν οι ιατρικοί φάκελοι των ασθενών στο αρχείο του νοσοκομείου και μελετήθηκαν με περισσότερη λεπτομέρεια τα στοιχεια νοσηλείας και τα θεραπευτικά σχήματα. Τέλος, με συμπληρωματικά στοιχεία από το Λογιστήριο Νοσηλευομένων έγινε η κοστολόγηση της υπογλυκαιμίας.

Έτσι, για την ηλικιακή ομάδα άνω των 65 ετών, συνολικά το διάστημα 2007-2012, στο Αττικό Νοσοκομείο είχαν εισαχθεί 115.000 άτομα. Αξίζει να αναφερθεί ότι το ίδιο διάστημα στον Παθολογικό Τομέα του νοσοκομείου (εξαιρουμένων των ημερήσιων νοσηλειών) είχαν εισαχθεί 27.152 άτομα.

Σε όλες τις ηλικιακές ομάδες (περιλαμβανομένων και παιδιών), 325 άτομα αντιμετωπίστηκαν για υπογλυκαιμία και εντοπίστηκαν 158 άτομα που ήταν άνω των 65 ετών. Κι ενώ το νούμερο μοιάζει μικρό, συγκριτικά με τον συνολικό αριθμό των εισαγωγών, κάθε ένα από αυτά τα 158 άτομα έμεινε στο νοσοκομείο κατά μέσο όρο 6,65 ημέρες, τη στιγμή που ο μέσος όρος νοσηλείας στον παθολογικό τομέα ήταν 8,29 ημέρες.

Σε 55 από τις 158 περιπτώσεις, υπήρχε συνοσηρότητα: 27 περιστατικά με βαριά νευρολογική εικόνα (επιληπτικές κρίσεις, σπαστικότητα κ.α.), 13 λοιμώξεις, 2 εγκεφαλικά επεισόδια, 2 εμφράγματα, 3 με επιδείνωση προϋπάρχουσας καρκινοπάθειας, 2 με επιδείνωση χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας, 1 με ηπατική ανεπάρκεια, 1 με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια και 4 θάνατοι.

«Και όλα αυτά ως συνέπεια της υπογλυκαιμίας. Μπορείτε λοιπόν να αναλογιστείτε τί κόστος έχει για το κοινωνικό σύνολο, η θεραπεία του διαβήτη», επισημαίνει ο κ. Χαλβατσιώτης.

Σε ότι αφορά το οικονομικό κόστος, η συνολική νοσοκομειακή δαπάνη για όλους αυτούς τους ασθενείς ήταν 152.183 ευρώ, δηλαδή κατά μέσο όρο 468,26 ευρώ ανά ασθενή. Κι ενώ ένας ασθενής χωρίς συνυπάρχοντα νοσήματα στοίχισε 368 ευρώ για ένα υπογλυκαιμικό επεισόδιο, εκείνος με συνοσηρότητα κόστισε 866,29 ευρώ.

«Καταλήγουμε λοιπόν στο συμπέρασμα ότι, η παρουσία των υπογλυκαιμικών επεισοδίων επιδεινώνει την ποιότητα ζωής των ηλικιωμένων ασθενών, άνω των 65 ετών, με διαβήτη και απονεμει σημαντική οικονομική επιβάρυνση στο σύστημα υγείας. Επιπλέον, σ’ αυτή την εύθραυστη ηλικιακή ομάδα λόγω των συνυπαρχόντων νοσημάτων, τα συχνά υπογλυκαιμιά επεισόδια αποσυντονίζουν τη συνολική υγεία τους, με επιπλέον κόστος για το σύστημα υγείας», υπογραμμίζει ο κ. Χαλβατσιώτης.

Νεότερα αντιδιαβητικά: Αξίζουν το κόστος;
Στο δεύτερο σκέλος της μελέτης, ο έλληνας ερευνητής θέλησε να αποτιμήσει τη θεραπευτική αξία των παλαιότερων (και φθηνότερων) και νεότερων (αλλά ακριβότερων) φαρμάκων, ως προς τον κίνδυνο υπογλυκαιμικού επεισοδίου. Συνέκρινε λοιπόν, την παλαιότερη γλιμεπιρίδη με τη νεότερη βιλνταγλιπτίνη, σε ασθενείς που έπαιρναν αρχικά μόνον μετφορμίνη (με αποτέλεσμα να θεωρούνται αρρύθμιστοι). Οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν σε δύο ομάδες, 13 πήραν βιλνταγλιπτίνη και 10 πήραν γλιμεπιρίδη, για τρεις μήνες.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, οι δύο ομάδες δεν διέφεραν ως προς την αναλογία ανδρών-γυναικών, την ηλικία (κατά μέσο όρο ήταν 62,5 ετών), τη διάρκεια του διαβήτη, το σωματικό βάρος και τον Δείκτη Μάζας Σώματος.

Μετά από την παρέλευση του τριμήνου, ο κ. Χαλβατσιώτης αξιολόγησε τα στοιχεία που είχαν συλλεχθεί μέσω μιας ειδικής συσκευής που μετρά τις διακυμάνσεις του σακχάρου σε 24ωρη βάση και διαπίστωσε ότι, οι δυο ομάδες δεν διέφεραν ως προς τον βαθμό γλυκαιμίας, δηλαδή τις τιμές της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (HbA1c), του μεταγευματικού και του σακχάρου νηστείας.

«Άρα το θεραπευτικό αποτέλεσμα και των δύο φαρμάκων είναι το ίδιο. Δεν υπάρχει καμιά υπεροχή κανενός φαρμάκου. Και στις δυο ομάδες παρατηρούνται μειώσεις σε όλους τους δείκτες σε σχέση με τις αρχικές τιμές. Όμως, όταν μελετήσαμε μεμονωμένα τα υπογλυκαιμικά επεισόδια παρατηρήσαμε ότι στη θεραπευτική ομάδα της γλιμεπιρίδης οι ασθενείς είχαν κινδυνεύσει να υποστούν υπογλυκαιμία 57 φορές, ενώ οι ασθενείς που πήραν βιλνταγλιπτίνη μόνο 6,5 φορές», σημειώνει ο κ. Χαλβατσιώτης.

Καθίσταται λοιπόν φανερό ότι, μπορεί τα νεότερα αντιδιαβητικά φάρμακα να έχουν υψηλότερο κόστος (περίπου 30 ευρώ), ενώ τα παλαιότερα να στοιχίζουν μόλις 5 ευρώ, ανά συσκευασία, αλλά τα τελευταία έχουν ενέχουν υψηλότερο κίνδυνο υπογλυκαιμίας, με ότι αυτό συνεπάγεται για τον ασθενή και το εθνικό σύστημα υγείας. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι, πολλαπλές μελέτες έχουν τεκμηριώσει ότι η συχνή διακύμανση των τιμών του σακχάρου στον οργανισμό συνεπάγονται και σοβαρότερες και συχνότερες αγγειακές βλάβες. Ο κ. Χαλβατσιώτης σκοπεύει να επαληθεύσει και αυτή την επιστημονική παρατήρηση στο τρίτο στάδιο της έρευνας του.

Μαίρη Μπιμπή

health.in.gr