Η δημιουργικότητα ίσως έχει κοινό βιολογικό υπόστρωμα με ψυχικές ασθένειες

36

Τα δημιουργικά άτομα είναι δεκτικά σε ερεθίσματα του περιβάλλοντος τα οποία άλλοι άνθρωποι ούτε καν θα πρόσεχαν, διαπιστώνουν ερευνητές. Από παλαιότετες μελέτες είναι όμως γνωστό ότι το ίδιο συμβαίνει και με ανθρώπους που πάσχουν από ψυχώσεις.

Οι ψυχολόγοι των πανεπιστημίων του Χάρβαρντ και του Τορόντο καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι τα δημιουργικά άτομα έχουν χαμηλή «λανθάνουσα αναστολή» (latent inhibition) -την ιδιότητα των ζώων να αγνοούν ασυνείδητα τα περιβαλλοντικά ερεθίσματα για τα οποία η πείρα έχει δείξει ότι δεν σχετίζονται με τις ανάγκες του.

Τα άτομα με χαμηλή λανθάνουσα αναστολή λαμβάνουν υπόψη ερεθίσματα χωρίς χρηστική αξία, τα οποία δεν γίνονται συνειδητά αντιληπτά από άλλους ανθρώπους.

«Το μέσο άτομο κατατάσσει ένα αντικείμενο και στη συνέχεια το ξεχνά, παρόλο που το αντικείμενο αυτό είναι πολύ πιο περίπλοκο και ενδιαφέρον από ό,τι νομίζει» εξηγεί σε ανακοίνωση του Πανεπιστημίου του Τορόντο ο καθηγητής ψυχολογίας Τζόρνταν Πίτερσον. «Το δημιουργικό άτομο, αντίθετα, είναι πάντα ανοικτό σε νέες πιθανότητες» συνεχίζει.

Η ομάδα του Πίτερσον κατέληξε στο συμπέρασμα αυτό υποβάλλοντας φοιτητές του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ σε ψυχολογικά τεστ για τη μέτρηση της λανθάνουσας αναστολής. Διαπιστώθηκε ότι οι φοιτητές κάτω των 21 ετών που είχαν διακριθεί σε δημιουργικές ασχολίες είχαν επταπλάσια πιθανότητα να έχουν χαμηλές επιδόσεις στο τεστ.

Παλαιότερες μελέτες είχαν συνδέσει τη χαμηλή λανθάνουσα αναστολή με τάση για ψυχώσεις, όπως η σχιζοφρένεια. Πολλές φορές, στα αρχικά στάδια της ψύχωσης οι αλλαγές στη χημεία του εγκεφάλου απενεργοποιούν εντελώς αυτή τη λειτουργία, με αποτέλεσμα ο ασθενής να έχει αισθήματα βαθιάς ενόρασης ή θρησκευτικές εμπειρίες.

«Οι επιστήμονες αναρωτιώνται εδώ και πολύ καιρό γιατί η τρέλα και η δημιουργικότητα φαίνονται να σχετίζονται» σχολιάζει η συνεργάτις του Πίτερσον Δρ Σάλι Κάρσον. «Φαίνεται πιθανό ότι τα χαμηλά επίπεδα λανθάνουσας μνήμης και η εξαιρετική ευελιξία στη σκέψη ίσως προδιαθέτουν για ψυχικές ασθένειες κάτω από ορισμένες συνθήκες και για δημιουργικές επιτυχίες υπό άλλες» εξηγεί.

Οι ερευνητές προτείνουν μάλιστα τη θεωρία ότι η χαμηλή λανθάνουσα αναστολή αυξάνει τη δημιουργικότητα μόνο όταν συνδυάζεται με υψηλή ευφυία και ισχυρή εργασιακή μνήμη (η ικανότητα να θυμόμαστε πολλά πράγματα ταυτόχρονα έστω και για λίγο χρόνο, όπως οι σερβιτόροι).

«Φαίνεται ότι όχι μόνο εντοπίσαμε μία από τις βιολογικές βάσεις της δημιουργικότητας, αλλά προχωρήσαμε ένα βήμα προς την επίλυση ενός πανάρχαιου μυστηρίου: τη σχέση ανάμεσα στην ιδιοφυΐα, την τρέλα και τις πύλες της αντίληψης» υποστηρίζει ο Πίτερσον.

Η έρευνά του δημοσιεύεται στο Journal of Personality and Social Psychology.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ