Η Ιταλία σε κρίση; Ας διδαχθούμε…

Σε περίπτωση που σχηματιστεί κυβέρνηση στην Ιταλία, είτε από τον εντολοδόχο Πρωθυπουργό Κοταρέλι, είτε έπειτα από τις πιθανές νέες εκλογές του φθινοπώρου, θα πρόκειται για την 65η μεταπολεμική κυβέρνηση της χώρας, από την στιγμή που έγινε η μετάβαση στην προεδρευόμενη κοινοβουλευτική δημοκρατία το 1946.

Η σημερινή ελληνική κυβέρνηση είναι η 57η μετά την λήξη του πολέμου, χωρίς να προσμετρούμε την περίοδο τις τέσσερις κυβερνήσεις της χούντας. Με αυτές θα πλησιάσουμε αρκετά το άτυπο ιταλικό ρεκόρ. Μία σύγκριση υπό αυτήν την έννοια δεν είναι εντελώς αθέμιτη, όσο και αν τα δεδομένα των δύο χωρών διαφέρουν ουσιωδώς.

Με τα όσα συμβαίνουν στην γειτονική χώρα, τείνει να επικρατήσει η εντύπωση ότι η Ιταλία περιέρχεται σε μία δραματική κρίση.

Λησμονούμε όμως – και το πλήθος των μεταπολεμικών κυβερνήσεων το φανερώνει – ότι κάπως έτσι ήταν πάντοτε η κατάσταση. Ασταθείς κυβερνητικοί συνασπισμοί, κυβερνήσεις και πρωθυπουγοί με θητείες μερικών μηνών, παρασκήνιο, ίντριγκα και υπόγειες διαδρομές, με πολιτικές ή λιγότερο πολιτικές απολήξεις…

Αυτό που αναδεικνύεται περισσότερο από οτιδήποτε άλλο στην Ιταλία στην σημερινή συγκυρία, είναι η θεσμική θωράκιση της Δημοκρατίας της. Ο Πρόεδρος, έχοντας να κάνει με έναν  «αντισυστημικό» κίνδυνο, θέτει όρια και εγγυάται κρατικές, πολιτικές και οικονομικές λειτουργίες.

Παρά τα όσα έχουν συμβεί και την ταραχώδη ιστορία της, η Ιταλία έρχεται για πρώτη φορά αντιμέτωπη με την… κρυφή γοητεία του αντισυστημισμού. Φαίνεται όμως ότι η παράδοση του συγκροτημένου κράτους στην πολιτική ασυναρτησία δεν είναι εκεί τόσο εύκολη υπόθεση.

«Δέχθηκα όλες τις προτάσεις εκτός από εκείνη για τον υπουργό Οικονομικών. Πρόκειται για ένα άμεσο μήνυμα που συνδέεται με την εμπιστοσύνη ή τον συναγερμό των χρηματοοικονομικών πρωταγωνιστών. Ζήτησα να το αναλάβει κύριος πολιτικός της κυβερνητικής πλειοψηφίας, ο οποίος να μην στηρίζει την γραμμή που θα μπορούσε να προκαλέσει την έξοδο της Ιταλίας από το Ευρώ. Κάτι που διαφέρει από μια ισχυρή στάση υπέρ της αλλαγής προς το καλύτερο της κατάστασης στην ΕΕ», ανακοίνωσε ο Ιταλός Πρόεδρος Σέρτζιο Ματταρέλα την Κυριακή το απόγευμα, προτού προκηρύξει τις νέες εκλογές.

Ετσι, το θρίλερ για τον σχηματισμό κυβέρνησης θα συνεχιστεί. Είναι προτιμότερο προφανώς από το θρίλερ μίας περιπέτειας άλλου τύπου.

Στην Ελλάδα οι αρμοδιότητες του Προέδρου δεν θα του επέτρεπαν παρεμβάσεις ως προς την σύνθεση της κυβέρνησης – καλώς ή κακώς. Ετσι η χώρα βρέθηκε προ ετών με έναν υπουργό Οικονομικών ο οποίος ηγήθηκε της πορείας προς το άγνωστο…

Οι αρμοδιότητες του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας δεν τον εμποδίζουν όμως να λειτουργήσει προστατευτικά σε ό,τι αφορά «την γραμμή που θα μπορούσε να προκαλέσει την έξοδο από το Ευρώ» ή άλλους παρεμφερείς κινδύνους. Και σε κάθε περίπτωση, σε ό,τι έχει να κάνει με την υπεράσπιση και την τήρηση του Συντάγματος.

Σε λίγες εβδομάδες συμπληρώνονται τρία χρόνια από τότε που η παραμονή της χώρας μας στο ευρώ αμφισβητήθηκε και απειλήθηκε σοβαρά, με ένα δημοψήφισμα αμφιβόλου εγκυρότητας. Το οποίο παρά ταύτα έγινε και εν συνεχεία το αποτέλεσμά του αγνοήθηκε.

Αξίζει τον κόπο εν όψει της «επετείου» να αναλογιστούμε αν υπήρξε θεσμική ασπίδα, η οποία να απέτρεψε εγκαίρως τον κίνδυνο, ή απλώς εκ των υστέρων εκδηλώθηκαν πρωτοβουλίες και αφότου η χώρα εφθασε στο χείλος του γκρεμού. Με συνέπειες που θα υφιστάμεθα για δεκαετίες.

Αξίζει αυτή η αναζήτηση για έναν και μόνο λόγο: προκειμένου να αποφευχθούν ανάλογες περιπέτειες στο μέλλον.

Οι καιροί είναι περίεργοι…