H χαοτική ζωή του Τζέιμς Μπράουν: Μεγαλειώδης μουσική, αγώνας για πολιτικά δικαιώματα, συζυγική κακοποίηση

Όταν ξημέρωσε η δεκαετία του 1960 στις Ηνωμένες Πολιτείες, ένα νέο κύμα μαύρων πιονέρων όπως ο Μάλκολμ Χ, η Άντζελα Ντέιβις, ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, μετέδωσαν νέα όνειρα μέσω του νομικού συστήματος, της θρησκείας και της πολιτικής πίεσης. Άλλοι, χάρη στη λαϊκή κουλτούρα, μπόρεσαν να φτάσουν σε ανεξερεύνητα εδάφη.

Ένας από αυτούς τους πρωτοποριακούς καλλιτέχνες ήταν ο Τζέιμς Μπράουν, συνθέτης και τραγουδιστής, ένας άνθρωπος από τον Νότο με ταπεινή καταγωγή. Τον Αύγουστο του 1968, τέσσερις μήνες μετά τη δολοφονία του Κινγκ, ο Μπράουν έγραψε και ηχογράφησε το Say It Loud – I’m Black and I’m Proud, το οποίο σύντομα θα γινόταν ο επίσημος ύμνος της κοινότητάς του και του κινήματος Black Power.

Η μουσική κληρονομιά του Τζέιμς Μπράουν και τα 9 παιδιά

Η ξεχωριστή δύναμη που κουβαλούσε ο Μπράουν (γεννήθηκε το 1933 στη Νότια Καρολίνα και μεγάλωσε στη Τζόρτζια, όπου και πέθανε τα Χριστούγεννα του 2006), ήταν εμφανής σε όλη τη διάρκεια της ζωής του, με 900 τραγούδια μιας funk παρακαταθήκης.

Σήμερα, 17 χρόνια μετά τον θάνατό του, η κληρονομιά του τίθεται σε μια νέα προοπτική από ένα νέο ντοκιμαντέρ που έγινε σε παραγωγή των δυο γιων του και του Μικ Τζάγκερ. Αλλά όπως ακριβώς εξυψώνει τη μουσική του καριέρα, αποκαλύπτει και τις προσωπικές του προκλήσεις. Οι θεατές μαθαίνουν για την κακοποίηση στην οποία υπέβαλε ο πατέρας του Μπράουν τη μητέρα του (η οποία κατέληξε να το σκάσει από το σπίτι της οικογένειας) και την οποία ο Μπράουν αναπαρήγαγε στις δικές του χαοτικές, περίπλοκες και βίαιες σχέσεις.

Ο καλλιτέχνης παντρεύτηκε τέσσερις φορές και απέκτησε εννέα παιδιά, εντός και εκτός γάμου.

Κατά τη διάρκεια των τεσσάρων επεισοδίων, το ντοκιμαντέρ «James Brown: Say It Loud», σε σκηνοθεσία της κόρης του καλλιτέχνη Deborah Riley Draper, εξετάζει τη δύναμη του Μπράουν να καθιερώσει έναν μοναδικό ήχο, να φέρει αυτόν τον ήχο στον κόσμο και να χτίσει μια αναγνωρίσιμη ταυτότητα μέσω της μουσικής.

«Το «μαύρο» είναι ένα κακό πράγμα που βασικά φορτώθηκε στον μαύρο άνδρα στην Αμερική. Και ε, είμαι Μαύρος και είμαι περήφανος»

Photo: Wikimedia Commons

«Είμαι Μαύρος και είμαι περήφανος»

Με vintage υλικό και συνεντεύξεις με ανθρώπους που ήταν θαυμαστές τόσο κατά την εποχή του όσο και σήμερα, μπορεί κανείς να εκτιμήσει πώς εξελίχθηκε η επίδρασή του. «Το «μαύρο» είναι ένα κακό πράγμα που βασικά φορτώθηκε στον μαύρο άνδρα στην Αμερική. Και ε, είμαι Μαύρος και είμαι περήφανος, αλλά πραγματικά δεν θέλω να χρειάζεται να λέω «Είμαι Μαύρος», όπως δε χρειάζεται να λες «Είσαι λευκός». Θέλω να πω ότι είμαστε άνθρωποι και ότι είμαστε αδέλφια και ότι έχουμε τον ίδιο αγώνα», λέει ο Μπράουν στα αρχειακά πλάνα του ντοκιμαντέρ. Μετά το θάνατο του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, ο αγώνας για τα πολιτικά δικαιώματα εξελίχθηκε και ο «μαύρος κόσμος» απέκτησε νέο νόημα, εν μέρει χάρη στο τραγούδι του Τζέιμς Μπράουν.

Ο Chuck D, του χιπ χοπ γκρουπ της Νέας Υόρκης, των Public Enemy, θυμάται ότι ήταν παιδί όταν κυκλοφόρησε το κομμάτι. «Αυτό το τραγούδι ήταν επικίνδυνο, επιθετικό και πολιτικό. Αλλά ήμουν οκτώ χρονών […] Το μόνο που ήξερα [είναι] ότι ήταν funky, έλεγα τη λέξη «μαύροι» και δεν ήμασταν πια «έγχρωμοι»».

Ο ράπερ Questlove, ντράμερ, συνιδρυτής των The Roots και σκηνοθέτης (έκανε το σκηνοθετικό του ντεμπούτο με το περίφημο Summer of Soul, που έκανε πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Sundance πριν από μερικά χρόνια), είναι επίσης ένας από τους συμπαραγωγούς της ταινίας. Ο ίδιος εξηγεί ότι: «Είναι ίσως ένα από τα πιο γενναία πράγματα και το πιο πολιτικό πράγμα που έχει κάνει ποτέ ο Τζέιμς Μπράουν». Ο ίδιος ο Τζάγκερ λέει ότι, για τον Μπράουν: «Ήταν ένας λαμπρός ερμηνευτής, που με ενέπνευσε από την αρχή και ήταν βαθιά αφοσιωμένος στο κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα».

«Είναι ίσως ένα από τα πιο γενναία πράγματα και το πιο πολιτικό πράγμα που έχει κάνει ποτέ ο Τζέιμς Μπράουν»

Photo: Wikimedia Commons

Ο διαχωρισμός του καλλιτέχνη από το έργο

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το μουσικό και πολιτικό μήνυμα του Μπράουν ήταν ισχυρό, αλλά η καλλιτεχνική και η προσωπική πλευρά ενός καλλιτέχνη δεν κινούνται πάντα σε παράλληλες γραμμές. Στις σχέσεις του επικρατούσε χάος.

Σε ηλικία μόλις 16 ετών οδηγήθηκε στη φυλακή (από την οποία κατάφερε να βγει πρόωρα όταν ένας άλλος κρατούμενος, τραγουδιστής, ανακάλυψε τη μαεστρία της γκόσπελ φωνής του), αλλά η ζωή του Μπράουν ήταν εξαρχής περίπλοκη. Η μητέρα του Σούζι τον απέκτησε όταν ήταν επίσης μόλις 16 ετών και υπέστη κακοποίηση και κακομεταχείριση από τον πατέρα του, Τζόζεφ – σε τέτοιο βαθμό, που αποφάσισε να τον εγκαταλείψει μαζί με τα πέντε παιδιά τους και να φύγει στη Νέα Υόρκη. Αυτή η σκληρή και βίαιη συμπεριφορά αντικατοπτρίστηκε στους γάμους του ίδιου του τραγουδιστή.

Ο Μπράουν παντρεύτηκε την πρώτη του σύζυγο, Βέλμα Γουόρεν, το 1953. Χώρισαν το 1969, αν και όταν ο τραγουδιστής πέθανε το 2006, προσπάθησε να υποστηρίξει ότι δεν είχαν υπογράψει ποτέ χαρτιά διαζυγίου και έτσι, είχε δικαίωμα στην περιουσία του. Ο ισχυρισμός της απορρίφθηκε. Μαζί της ο Μπράουν απέκτησε τα τέσσερα μεγαλύτερα παιδιά του: Τον Τέντι (ο οποίος πέθανε σε τροχαίο ατύχημα στα 19 του), τον Τέρι, τον Λάρι και τη Λίζα. Παράλληλα, στα μέσα της δεκαετίας του ’60, ο καλλιτέχνης είχε σχέσεις με δύο τραγουδίστριες: Την Ιβόν Φερ, με την οποία απέκτησε την κόρη του Βανίσα το 1965 (η οποία πέθανε από πνευμονία σε ηλικία 53 ετών το 2018) και την Μπεατρίς Φορντ, με την οποία απέκτησε έναν ακόμη γιο, τον Ντάριλ, ο οποίος δημοσίευσε βιογραφία του πατέρα του το 2014.

Δείτε το τρέιλερ του ντοκιμαντέρ Say It Loud 

Η σύσταση του πατέρα τους στις νεότερες γενιές

Μετά το διαζύγιό τους ακολούθησε ο πιο προβεβλημένος γάμος του Τζέιμς Μπράουν με την Ντίντρε Τζένκινς. Παντρεύτηκαν το 1970 και χώρισαν τέσσερα χρόνια αργότερα, αν και δεν θα έπαιρναν διαζύγιο μέχρι το 1981. Απέκτησαν δύο κόρες, τη Ντένα (σήμερα 55 ετών) και τη Γιάμα (σήμερα 51 ετών). Η πρώτη είναι επικεφαλής του James Brown Family Foundation, το οποίο διατηρεί ζωντανή την κληρονομιά του πατέρα της. Η δεύτερη έγραψε ένα βιβλίο για τον μουσικό πριν από μια δεκαετία.

Οι δύο τους είναι επίσης συμπαραγωγοί του Say It Loud και λένε πώς ελπίζουν ότι το ντοκιμαντέρ θα συστήσει τον πατέρα τους στις νεότερες γενιές. Σε μια συζήτηση με ένα τοπικό έντυπο στη Τζόρτζια, η Ντένα επιβεβαιώνει ότι ο πατέρας της εξακολουθεί να είναι «ο καλλιτέχνης με τα περισσότερα samples στο χιπ χοπ», αλλά ότι όσοι μεγάλωσαν μαζί του θα μάθουν επίσης από την ταινία.

«Ο πατέρας μου αφηγείται αυτό το ντοκιμαντέρ. Και μιλάει για τον έλεγχο του πεπρωμένου του. Νομίζω ότι αυτό είναι τόσο σημαντικό για τους νέους να μπορούν να καταλάβουν, ότι μπορείς να βρεις, να ακολουθήσεις και να ελέγξεις το δικό σου πεπρωμένο», λέει. «Αυτή είναι μια ευκαιρία για να επιστρέψουμε σε ένα πρόσωπο που ήταν πρώτυπο σε αυτή τη δουλειά. Και όχι μόνο στη μουσική βιομηχανία, ένα είδωλο των πολιτικών δικαιωμάτων. Ήταν τόσο βαθιά μπλεγμένος και σε αυτό. Αλλά επίσης, ήταν ένας μπράδερ από την Αγκούστα της Τζόρτζια».

«Ο πατέρας μου αφηγείται αυτό το ντοκιμαντέρ. Και μιλάει για τον έλεγχο του πεπρωμένου του»

Photo: Wikimedia Commons

Η κακοποίηση στη μητέρα τους

«Τον κοιτάμε στην ολότητά του, όχι μόνο στη μουσική», συνεχίζει. «Και βλέπουμε τη ζωή του να γεννιέται κατά τη διάρκεια της Ύφεσης, ο Μπράουν χόρεψε κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, έκοψε τον πρώτο του δίσκο κατά τη διάρκεια του πολέμου της Κορέας, έγινε διάσημος τη δεκαετία του ’60 και δημιούργησε τον πιο σημαντικό ύμνο, διάταγμα και δόγμα για τον πολιτισμό μας. Πες το δυνατά. Είμαι μαύρος και είμαι περήφανος. Αυτό ήταν ένα δώρο για εμάς. Ήταν ένα μάθημα για εμάς.

»Αλλά είναι επίσης κάτι που είναι απίστευτα σημαντικό, επειδή εμείς, για 400 χρόνια, αυτοσιωπούμαστε. Δεν μας επιτρεπόταν να μιλήσουμε. Δεν μας επιτρεπόταν να συγκεντρωθούμε. Και ο Τζέιμς Μπράουν σηκώθηκε και είπε να το πούμε δυνατά. Χρησιμοποιήστε τη φωνή σας. Κάντε δική σας την αφήγησή σας. Αυτά είναι τα καλύτερα μαθήματα για τον καθένα. τη γενιά μας, την επόμενη γενιά και των μετέπειτα».

Σε συνέντευξή τους στο People, η Γιάμα και η Ντένα εξηγούν ότι τα παιδικά τους χρόνια με τον πατέρα τους δεν ήταν εύκολα. «Όταν βλέπεις ένα μέλος της οικογένειας να πληγώνεται, δεν αισθάνεσαι και τα καλύτερα για το άτομο που το πληγώνει», λέει η πρώτη, αναφερόμενη στο πώς ο πατέρας τους κακοποιούσε τη μητέρα τους.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη James Brown (@jamesbrown)

«Υπήρξε μια εποχή που δεν συμπαθούσα τον πατέρα μου»

«Ήμουν εντελώς αναστατωμένη, θυμωμένη με τον πατέρα μου εκείνη τη στιγμή. Ακόμα επιστρέφω σε εκείνο το σημείο κάθε τόσο, όχι για να μειώσω τον πατέρα μου, αλλά ανατρέχοντας στη δική μου ζωή και στην κατάσταση ενδοοικογενειακής βίας στη ζωή μου, σκέφτομαι πόσο πολύ με διαμόρφωσε αυτό».

Η Γιάμα θυμάται πώς κάποτε, όταν ήταν μόλις έξι ετών, πετάχτηκε πάνω για να υπερασπιστεί τη μητέρα της όταν ο Μπράουν επρόκειτο να τη χτυπήσει. Αυτή ήταν η τελευταία φορά που συνέβη. Αποκαλύπτοντας αυτές τις στιγμές, οι αδελφές προσπαθούν να δώσουν περιεχόμενο στην οικογένειά τους, να δείξουν την ανθρωπιά τους και να μιλήσουν για το τι συνέβη και πώς θεραπεύτηκαν. Η Ντένα αναγνωρίζει ότι η ίδια η παρουσία του πατέρα τους ήταν «έντονη«.

«Υπήρξε μια εποχή που δεν συμπαθούσα τον πατέρα μου. Δεν τον συμπαθούσα εξαιτίας αυτού του είδους της συμπεριφοράς του. Είδα πολλά μεγαλώνοντας. Άκουσα πολλά μεγαλώνοντας που θα μπορούσαν να με έχουν βλάψει για μια ολόκληρη ζωή. Δεν είχε ποτέ κανενός είδους οργή απέναντί μας γιατί ήμασταν παιδιά του. Αυτή ήταν μια κατάσταση μεταξύ ενός συζύγου και μιας συζύγου» λέει, εξηγώντας ότι ο πατέρας τους ζητούσε πάντα συγχώρεση από τη γυναίκα του.

«Χωρίς να λέω ότι αυτό ήταν κάτι που απλά έσβηνε τα πάντα, αλλά γνωρίζοντας επίσης ότι είχε συμπόνια στην καρδιά του και η μαμά μου ήταν δεκτική σε αυτό».

«Υπήρξε μια εποχή που δεν συμπαθούσα τον πατέρα μου. Δεν τον συμπαθούσα εξαιτίας αυτού του είδους της συμπεριφοράς του. Είδα πολλά μεγαλώνοντας»

Photo: Wikimedia Commons

Ο επόμενος γάμος του Τζέιμς Μπράουν

Μετά από αυτό το διαζύγιο, ο Brown παντρεύτηκε ξανά, αυτή τη φορά με την Αντριάν Ροντρίγκες το 1984, με την οποία δεν απέκτησε παιδιά. Κατά τη διάρκεια της σχέσης τους – η οποία σημαδεύτηκε από συχνούς χωρισμούς και συμφιλιώσεις – συνελήφθη διάφορες φορές για κακοποίηση. Μάλιστα, κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου πέρασε τρία χρόνια στη φυλακή, επειδή διέφυγε από την αστυνομία.

Καταδικάστηκε για οπλοκατοχή και πέρασε χρόνο σε θεραπεία για την κατανάλωση ναρκωτικών. Η Ροντρίγκες πέθανε το 1996 και άρχισε να ζει με την Τόμι Ρέι Χάινι, την τέταρτη και τελευταία σύζυγό του – ή ίσως και όχι. Αποδεικνύεται ότι όταν παντρεύτηκαν, η Χάινι ήταν ακόμα παντρεμένη με άλλον άνδρα στο Τέξας και δεν είχαν πάρει ποτέ επίσημα διαζύγιο.

Αργότερα ακύρωσε εκείνο το γάμο, αλλά δεν παντρεύτηκε ποτέ ξανά επίσημα τον Μπράουν Τον Ιούνιο του 2001 απέκτησαν τον ένατο και τελευταίο γιο του μουσικού, τον Τζέιμς Τζόζεφ Μπράουν ΙΙ, και το 2003 χώρισαν, αν και συνέχισαν να ζουν μαζί. Μετά το θάνατο του τραγουδιστή το 2006, παρουσιάστηκε ως νόμιμη χήρα του, παρά το γεγονός ότι δεν είχαν παντρευτεί ποτέ νόμιμα. Τα πράγματα περιπλέχτηκαν και οι διαμάχες για την κληρονομιά καθυστέρησαν την κηδεία του Μπράουν για τρεις μήνες. Οι διαφορές αυτές χρειάστηκαν πολύ χρόνο για να επιλυθούν: Τα 100 εκατομμύρια δολάρια του αποτέλεσαν αντικείμενο δικαστικών υποθέσεων για περισσότερα από 15 χρόνια.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη James Brown (@jamesbrown)

Οι διεκδικητές της περιουσίας

Αυτό που ήθελε ο Μπράουν ήταν το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του να διατεθεί για την κατασκευή σχολείων και συσσιτίων για τα μη προνομιούχα παιδιά του Νότου. Αλλά αυτή η επιθυμία δεν αποδείχθηκε εύκολο να εκπληρωθεί.

Η Χάινι προσπάθησε πολύ για να πάρει μερίδιο από την περιουσία του συντρόφου της – ούτε λίγο ούτε πολύ το Ανώτατο Δικαστήριο της Νότιας Καρολίνας δήλωσε ότι δεν ήταν η νόμιμη χήρα του το 2021. Τρία άλλα άτομα ισχυρίστηκαν ότι είναι παιδιά του Μπράουν, οι επίσημοι κληρονόμοι του ήθελαν τα χρήματά τους και έλαβαν βιαστικές νομικές αποφάσεις (πωλήσεις δικαιωμάτων, μεταξύ άλλων).

Η κατάσταση ήταν τουλάχιστον περίπλοκη. Όπως ανέφερε ο γενικός εισαγγελέας και τότε κυβερνήτης της Νότιας Καρολίνας στους New York Times το 2014, ήταν ένας «λαβύρινθος που δημιουργήθηκε από τις περίπλοκες αγωγές που κατέθεσαν όλοι εναντίον όλων».

Η ωκεάνια δισκογραφία του Μπράουν, όπως την περιέγραψε ο κριτικός Ντιέγκο Μανρίκε, επισκιάστηκε από τη ζωή και τον μύθο του.

*Με στοιχεία από elpais.com