24 ώρες στην Αθήνα: Είμαι στον Κεραμεικό και «μια ζωή σε θυμάμαι να φεύγεις»

Ένα ζεστό μεσημέρι του Νοεμβρίου, καθώς έπινες αμέριμνη τον καφέ σου, είδες πως η Tate Βritain με έδρα το Λονδίνο, διοργανώνει ομαδική έκθεση με τίτλο «Γυναίκες σε επανάσταση». Διάβασες πως η έκθεση αφορά την τέχνη και τον ακτιβισμό στο Ηνωμένο Βασίλειο κατά τη δεκαετία του 1970 έως και το 1990. Και μάντεψε. Εκθέτονται αποκλειστικά έργα γυναικών καλλιτεχνών.

«Ουάουυυ», αναφώνησες από μέσα σου. «Να πας σε ένα μουσείο και επιτέλους να μην πολιορκείται από άνδρες καλλιτέχνες. Να πας σε ένα μουσείο και οι γυναίκες να μην είναι στην αφάνεια. Να μην χάνονται ανάμεσα σε ανδρικά ονοματεπώνυμα», σκέφτηκες.

Η πολυεπιστημονική πρακτική της Blake συνδυάζει τις εικαστικές τέχνες, την περφόρμανς και τον χορό, και διερευνά την αναπαράσταση του σώματος ως αρχείου το οποίο στη συνέχεια η καλλιτέχνις εξετάζει, διαταράσσει και επανασυντάσσει

Τα δημιουργήματα αυτών των γυναικών καλλιτεχνών στην πραγματικότητα έβαλαν το λιθαράκι τους στο να ενισχυθεί το κίνημα για την απελευθέρωση των γυναικών κατά τη διάρκεια μιας περιόδου σημαντικών κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών εξελίξεων.

«Άραγε, πόσο σπουδαίο θα ήταν, οι γυναίκες καλλιτέχνιδες να τιμούνται με εκθέσεις σε μουσεία ανά τον κόσμο και κάπως έτσι, το στίγμα τους να παραμένει στα αλήθεια ανεξίτηλο;» αναρωτήθηκες.

Και το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, λίγο πιο κάτω από το Κουκάκι, ανάμεσα στη Συγγρού Φιξ, το Νέο Κόσμο και την Καλλιθέα, ήρθε να δώσει απαντήσεις στα ερωτήματα σου.

Πρώτη στάση: Allegory of the Painted Woman στο ΕΜΣΤ

Είναι Σάββατο, αλλά το ξυπνητήρι χτύπησε στις 10.30. Ήθελες να ετοιμαστείς με την ησυχία σου για να συναντήσεις την αγαπημένη σου φίλη, με τα κοντά μαλλιά και τα γαλάζια μάτια, στις 12 ακριβώς.

Βρεθήκατε στο μετρό, περπατήσατε στην Πλάκα και ξαφνικά, το ρολόι έδειξε 1.30, οπότε κατευθυνθήκατε γοργά – γοργά προς το ΕΜΣΤ, όπου συμβαίνει κάτι μαγικό. Τα σώματα των γυναικών ενώνονται, κινούνται, «παλεύουν» και στο τέλος νικούν.

Στο ΕΜΣΤ λοιπόν, ξεκινάει ο νέος κύκλος του καλλιτεχνικού project «Kι αν οι γυναίκες κυβερνούσαν τον κόσμο;» και η Alexis Blake ταξιδεύει στην Ελλάδα και προσγειώνεται στο στολίδι του ΦΙΞ, ώστε να παρουσιάσει μια πολυδιάστατη performance. Η Blake αποενοχοποιεί το γυναικείο σώμα, εναντιώνεται στην αντικειμενοποίηση του θηλυκού γένους και το μεταμορφώνει σε «όπλο» για την κοινωνικοπολιτική αλλαγή.

Στο ταξίδι της, με τίτλο «Allegory of the Painted Woman» την συντροφεύουν δύο χορεύτριες και τέσσερις μουσικοί.

Η πολυεπιστημονική πρακτική της Blake συνδυάζει τις εικαστικές τέχνες, την περφόρμανς και τον χορό, και διερευνά την αναπαράσταση του σώματος ως αρχείου το οποίο στη συνέχεια η καλλιτέχνις εξετάζει, διαταράσσει και επανασυντάσσει.  Το έργο της ασχολείται άμεσα με την αναπαράσταση και την υποκειμενοποίηση των γυναικείων σωμάτων, ενώ παράλληλα τα ενεργοποιεί ως χώρους και φορείς κοινωνικοπολιτικών αλλαγών.

Κατά τη διάρκεια της εβδομάδας των εγκαινίων, η Blake θα παρουσιάσει το εμβληματικό έργο της Allegory of the Painted Woman, για δύο χορεύτριες και τέσσερις μουσικούς, το οποίο αντλεί από το ατελείωτο απόθεμα αρχετυπικών, πατριαρχικών απεικονίσεων των γυναικών στην ιστορία της τέχνης, για να αναδείξει και να ανατρέψει αυτή την επαναλαμβανόμενη τυποποίηση και αντικειμενοποίηση του γυναικείου φύλου (ΕΜΣΤ).

Στον Γλάρο ο Τσέχωφ προσκαλεί τους δημιουργούς να συμπορευθούν μαζί του στις κειμενικές ατραπούς και σε όλη τη δαιδαλώδη περιπέτεια εξόρυξης των πολύτιμων μετάλλων του υλικο

Βγαίνοντας από το μουσείο, περίπου δύο ώρες αργότερα, το να πάρετε ζεστή σοκολάτα στο χέρι, να συζητήσετε και να κάνετε βόλτες στην χριστουγεννιάτικη αγορά της Αθήνας, έμοιαζε το τέλειο σενάριο. Οπότε κατευθυνθήκατε προς το Σύνταγμα. Γελάσατε με το στολισμό, θυμηθήκατε ιστορίες από οικογενειακά εορταστικά τραπέζια και κάπως πέρασε η ώρα. Έφτασε απόγευμα. Έχετε κλείσει εισιτήρια για το «Γλάρο» του Τσέχωφ. Το θέατρο είναι στο Μεταξουργείο, οπότε πάτε από νωρίς στο στέκι της περιοχής, για να περιμένετε την υπόλοιπη παρέα.

Μετά από γέλια, κλάματα, αντιπαραθέσεις και τσίπουρα, η ώρα για θέατρο έφτασε.

Δεύτερη στάση: Ο Γλάρος, του Άντoν Τσέχωφ στο Θέατρο Άττις

«Ο Γλάρος» είναι αινιγματικό έργο ανοιχτής δομής. Οι δημιουργοί χρειάζεται να αναλάβουν το ρίσκο της κατάβασης στις πιο σκοτεινές περιοχές του υλικού, τότε μονάχα μένουν έκθαμβοι από τον πλούτο, τις πολλαπλές διαστάσεις και τη συνθετότητα του έργου του Τσέχωφ. Και πάλι, όμως, η κατάβαση στον πυρήνα του υλικού δεν είναι αρκετή. Το έργο χρειάζεται να “διαβαστεί” με τέτοιον τρόπο που να επιτρέπει ταυτόχρονα το ρίζωμα στον πυρήνα και την αποκάλυψη όλων των εγκάρσιων διαδρομών του κειμένου.

Στον Γλάρο ο Τσέχωφ προσκαλεί τους δημιουργούς να συμπορευθούν μαζί του στις κειμενικές ατραπούς και σε όλη τη δαιδαλώδη περιπέτεια εξόρυξης των πολύτιμων μετάλλων του υλικού. Δεν μπορείς παρά να ακούσεις και να ανταποκριθείς θετικά σε αυτό το κάλεσμα (Σάββας Στρούμπος, σκηνοθέτης της παράστασης)

Τρίτη στάση: «Μια ζωή σε θυμάμαι να φεύγεις» στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος

Και άμα δεν έχουμε εισιτήρια για τον «Γλάρο» τι κάνουμε; Πιθανόν να αναρωτιέστε. Και η απάντηση είναι απλή. Μην κατευθυνθείτε προς Μεταξουργείο, αλλά προς Κεραμεικό και πιο συγκεκριμένα, προς την Ταινιοθήκη της Ελλάδος.

«Και γιατί να πάμε Ταινιοθήκη;» ξανά αναρωτιέστε εσείς. Και η απάντηση είναι ακόμα πιο απλή.

Γιατί η Ταινιοθήκη της Ελλάδος, μαζί με το σκηνοθέτη Κυριάκος Αγγελάκος και το Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας παρουσιάζουν για πρώτη φορά σε ψηφιακά αποκατεστημένη κόπια 4Κ την ταινία της Φρίντα Λιάππα «Μια ζωή σε θυμάμαι να φεύγεις» (1977).

Η Φρίντα Λιάππα, πάντοτε σε γοήτευε άλλωστε. Ίσως να έφταιγε η μαχητικότητα της ως μέλος της δημοκρατικής «νεολαίας Λαμπράκη», ίσως οι ταινίες της, ίσως τα ποιήματα της. Ίσως και όλα αυτά μαζί.

Φινάλε

Είτε από Μεταξουργείο, είτε από Κεραμεικό –  που εδώ που τα λέμε σιγά την χιλιομετρική απόσταση – η επόμενη στάση είναι μία.

Ένα μπαρ στην Πατριάρχου Ιωακείμ, στην Αθήνα, που γράφει ιστορία εδώ και 14 χρόνια.