Μπορεί το οικονομικό σχέδιο του Ερντογάν να κερδίσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών;

Την Τετάρτη 6 Σεπτεμβρίου η τουρκική κυβέρνηση ανακοίνωσε με χαρά, το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα (MTP) για τη περίοδο 2024-2026, που εκπονήθηκε από το υπουργείο Οικονομικών και την Προεδρία της Δημοκρατίας της Τουρκίας.

Το σχέδιο αναμένει ότι το ΑΕΠ της Τουρκίας θα αυξηθεί κατά 4,4% φέτος, 4% έως το 2024, 4,5% έως το 2025 και 5% έως το 2026.

Επιπλέον, το ΑΕΠ προβλέπεται να ξεπεράσει τα 12.400 δολ. το 2023, φθάνοντας τα 12.875 το 2024, τα 13.717 δολ. το 2025 και 14.855 δολ. το 2026.

Στη διάρκεια της εκδήλωσης ο Αντιπρόεδρος της Τουρκίας Τζεβντέτ Γιλμάζ δήλωσε ότι οι κύριοι στόχοι της κυβέρνησης είναι η ανάκαμψη από τους σεισμούς, η επίτευξη μακροοικονομικής και χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, η μείωση του πληθωρισμού σε μονοψήφια επίπεδα και η διατήρηση της ανάπτυξης και της απασχόλησης.

Είναι όμως δυνατόν να προσελκύσουν οι τουρκικές προσπάθειες τις απαραίτητες ξένες επενδύσεις που έχει τόσο ανάγκη η Τουρκία;

Ο Ερντογάν παρουσιάζει το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα στην Άγκυρα

Σε ανάλυσή του στο Al Monitor ο Τούρκος οικονομολόγος Μουσταφά Σονμέζ υποστηρίζει ότι το έργο της κυβέρνησης είναι πολύ δύσκολο, εκφράζοντας προβληματισμό ως προς το εφικτό του εγχειρήματος.

Η αποκατάσταση από τους σεισμούς

Η ανοικοδόμηση των 650.000 κατοικιών και επαγγελματικών χώρων που καταστράφηκαν από τους σεισμούς είναι ένα τεράστιο έργο, εκτιμά ο Σονμέζ.

«Μόνο το κόστος της ανοικοδόμησης εκτιμάται ότι ξεκινά από 100 δισ. δολ., με περαιτέρω επενδύσεις που απαιτούνται για να ελαχιστοποιηθεί η ζημιά ενός μεγάλου σεισμού που οι επιστήμονες αναμένουν να πλήξει την Κωνσταντινούπολη, την πολυπληθέστερη πόλη και οικονομικό κόμβο της Τουρκίας, στο εγγύς μέλλον».

«Το πώς θα καταπολεμήσει η κυβέρνηση τον πληθωρισμό με δημοσιονομικά ελλείμματα στο 6,4% του ΑΕΠ εντός δύο ετών είναι άξιον απορίας»

Οι δαπάνες που σχετίζονται με τον σεισμό ήταν ο κύριος λόγος για τον συμπληρωματικό προϋπολογισμό 1,1 τρισ. λιρών (41 δισ. δολ.) που επεδίωξε η Άγκυρα τον Ιούλιο, και τέτοιες χρηματοδοτικές ανάγκες θα συνεχιστούν τα επόμενα χρόνια.

Το νέο πρόγραμμα προβλέπει ότι το ποσοστό θα φτάσει το 65% μέχρι το τέλος του έτους, αλλά πολλοί παρατηρητές πιστεύουν ότι είναι πιθανό να υπερβεί το 70%. Η πρόβλεψη του προγράμματος είναι 33% για το επόμενο έτος, 15% το 2025 και μόλις 8,5% μέχρι το τέλος του 2026.

Το πρόβλημα με τον πληθωρισμό

Ο πληθωρισμός είναι το χαλίκι στο «παππούτσι» του Ερντογάν, φιλοδοξώντας να τον μειώσει σε μονοψήφια επίπεδα έως το 2026.

Ήταν όμως οι λαϊκιστικές πολιτικές του από το 2021 έως τις εκλογές του Μαΐου που οδήγησαν στην εκτόξευση του πληθωρισμού, φτάνοντας στο 59% τον Αύγουστο.

«Η καταπολέμηση του πληθωρισμού απαιτεί από τις χώρες να παραιτηθούν από την ανάπτυξη, να παγώσουν την οικονομία και να χαλιναγωγήσουν την εγχώρια ζήτηση».

Ωστόσο, το πρόγραμμα φιλοδοξεί να το κάνει χωρίς σημαντική αναθεώρηση των στόχων ανάπτυξης, σημειώνει ο Σονμέζ. Η αύξηση του ΑΕΠ που προβλέπει το πρόγραμμα είναι τόσο φιλόδοξη, σύμφωνα με τον Τούρκο οικονομολόγο, που μπορεί να εμποδίσει τον στόχο μείωσης του πληθωρισμού.

«Ωστόσο, δεδομένου του πάθους του Ερντογάν για ανάπτυξη, οι σχεδιαστές του προγράμματος μπορεί εν γνώσει τους να διατήρησαν υψηλές τις προβλέψεις για την ανάπτυξη για να αποφύγουν τις τριβές με τον πρόεδρο» λέει.

Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών

Επίσης, το πρόγραμμα προβλέπει ότι το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της χώρας θα μειωθεί στα 30 διδ. δολ. σε τρία χρόνια. Αυτό, επίσης, είναι φιλόδοξο, για τον Σονμέζ, κυρίως επειδή το φετινό κενό δύσκολα θα μπορούσε να περιοριστεί στα 42,5 δισ. δολ. όπως προβλέπει το πρόγραμμα.

Ο υπουργός Οικονομικών της Τουρκίας Μεχμέτ Σιμσέκ, συνοδευόμενος από τον διευθύνοντα σύμβουλο της Ziraat Bank, Αλπασλάν Τσακάρ

«Έχοντας φτάσει τα 37 δισ. δολ. το πρώτο 6μηνο του έτους, το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών εκτιμάται ότι διευρύνθηκε στα 43 δις. δολ. τον Αύγουστο και είναι απίθανο να είναι μικρότερο από 53 δις. δολ. στο τέλος του έτους.

Το δημοσιονομικό έλλειμμα θα φτάσει τα 1,6 τρισ. λίρες μέχρι τον Δεκέμβριο και τα 2,6 τρισ. λίρες τον επόμενο χρόνο, σύμφωνα με το πρόγραμμα.

«Το πώς θα καταπολεμήσει η κυβέρνηση τον πληθωρισμό με δημοσιονομικά ελλείμματα που ανέρχονται στο 6,4% του ΑΕΠ σε δύο συνεχόμενα χρόνια παραμένει ένα μεγάλο ερωτηματικό» τονίζει με προβληματισμό ο Σονμέζ.

Ισοτιμία νομίσματος

Μια άλλη βασική πρόβλεψη αφορά την αξία της λίρας. «Μια οικονομία χωρίς σταθερότητα τιμών δεν θα είναι ελκυστική για τους ξένους επενδυτές. Ως εκ τούτου, ο πληθωρισμός της Τουρκίας απαιτεί πραγματική σύσφιξη της νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής, καθώς και μέτρα για την αύξηση της γεωργικής παραγωγής για τον περιορισμό του πληθωρισμού των τροφίμων ιδίως» εκτιμά ο Σονμέζ.

Ο πρώην επικεφαλής οικονομολόγος στην κεντρική τράπεζα Hakan Kara, σημειώνει ότι τα στοιχεία υποδηλώνουν ότι η λίρα θα πέσει στις 29,9 έναντι του δολαρίου μέχρι το τέλος του έτους από περίπου 26,8 που είναι σήμερα.

«Η ισοτιμία του δολαρίου που υπονοείται για το τέλος του 2024 είναι περίπου 43 λίρες, που σημαίνει ετήσια αύξηση 44% στην ισοτιμία δολαρίου-λίρας. Και εδώ έρχεται το ερώτημα: Πώς θα πέσει ο πληθωρισμός στο 33% το επόμενο έτος, ενώ η συναλλαγματική ισοτιμία αυξάνεται 44% και η ανάπτυξη δεν επιβραδύνεται σημαντικά;» έγραψε ο Hakan Kara στο Twitter.

Ο πρώην υπουργός Οικονομικών της Τουρκίας Αλί Μπαμπατζάν ήταν επίσης επικριτικός. «Δεν μπορεί κανείς να διασφαλίσει εμπιστοσύνη και προβλεψιμότητα με ένα πρόγραμμα που δεν κάνει καμία αναφορά στα λάθη του παρελθόντος, είναι αδύναμο ως προς την εσωτερική συνέπεια και περιέχει αφηρημένες και γενικές εκφράσεις αντί για συγκεκριμένα βήματα», έγραψε.

Επιπλέον, βασικοί δείκτες όπως ο πληθωρισμός και το χάσμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών αναμένεται να υπερβούν τις προβλέψεις του προγράμματος φέτος καθώς η χώρα οδεύει προς τις δημοτικές εκλογές στις 31 Μαρτίου 2024.

«Ανυπομονώντας να ανακτήσει την Κωνσταντινούπολη και άλλες μεγάλες πόλεις από την αντιπολίτευση, ο Ερντογάν παραμένει απρόθυμος να αντιμετωπίσει τον πληθωρισμό και αναμένεται να στραφεί ξανά στον λαϊκισμό ενόψει των εκλογών», καταλήγει ο Μουσταφά Σονμέζ.