Τουρκία: Στριμώχνουν… τον Ερντογάν ΗΠΑ-Σουηδία για υπόθεση δωροδοκίας του γιου του

Το δίχως άλλο το μήλο κάτω από τη μηλιά θα πέσει, αν και η χρονική συγκυρία της δημοσιοποίησης των ερευνών ΗΠΑ και Σουηδίας για υπόθεση δωροδοκίας του Μπιλάλ Ερντογάν, την κάνει να μοιάζει με απάντηση στους πρόσφατους εκβιασμούς του πατέρα του,  Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, στο ΝΑΤΟ να απαγορεύσει η κυβέρνηση της Στοκχόλμης τις διαδηλώσεις οπαδών του PKK, αν θέλει να ενταχθεί στη Συμμαχία.

Συγκεκριμένα, οι αρχές καταπολέμησης της διαφθοράς στις ΗΠΑ και στη Σουηδία εξετάζουν μια καταγγελία σύμφωνα με την οποία η σουηδική θυγατρική μιας αμερικανικής εταιρείας δεσμεύτηκε να πληρώσει δεκάδες εκατομμύρια δολάρια σε μίζες, εάν ο γιος του Τούρκου προέδρου τη βοηθούσε να εξασφαλίσει δεσπόζουσα θέση στην αγορά της χώρας.

Το προτεινόμενο σχέδιο αναλύθηκε λεπτομερώς σε επικοινωνιακά και επιχειρηματικά έγγραφα, που είδε το πρακτορείο Reuters, καθώς και από ένα άτομο που γνωρίζει το θέμα, το οποίο έρχεται για πρώτη φορά στο φως της δημοσιότητας.

Τελικά, δεν καταβλήθηκαν μίζες, σύμφωνα με την καταγγελία που υποβλήθηκε στις αρχές από άτομο και εξετάστηκε από το Reuters.

Στην πραγματικότητα, η σουηδική εταιρεία Dignita Systems AB, εγκατέλειψε ξαφνικά το έργο στα τέλη του περασμένου έτους, σύμφωνα με δύο άτομα που γνωρίζουν την υπόθεση και τις εταιρικές επικοινωνίες που είδε το Reuters.

«Ανησυχητική τροπή»

Ο Αμερικανός ιδιοκτήτης της Dignita επιβεβαίωσε στο αμερικανικό πρακτορείο ότι το έργο έχει εγκαταλειφθεί, λέγοντας ότι έμαθε για “δυνητικά ανησυχητική τροπή” στην Τουρκία και απομάκρυνε πολλούς εμπλεκόμενους.

Το σχέδιο της εταιρείας, σύμφωνα με την καταγγελία, ήταν η κυβέρνηση του Τούρκου προέδρου να εγκρίνει κανονισμούς που θα ενίσχυαν τις πωλήσεις του προϊόντος της Dignita: πρόκειται για αλκοτέστ στο ταμπλό, το οποίο κλειδώνει την ανάφλεξη ενός οχήματος όταν ο οδηγός είναι μεθυσμένος.

Σε αντάλλαγμα για 10 χρόνια εμπορικής αποκλειστικότητας πώλησης του προϊόντος της, η Dignita δεσμεύονταν ότι θα πληρώσει δεκάδες εκατομμύρια δολάρια σε λόμπι, μέσω μιας εταιρείας κέλυφος, σε δύο ιδρύματα στα οποία ο Μπιλάλ Ερντογάν είναι μέλος του διοικητικού συμβουλίου, αναφέρει η καταγγελία.

Αν και η προσπάθεια ακυρώθηκε τον Σεπτέμβριο, παρέχει σπάνια εικόνα για το πώς ένας επενδυτής θεωρούσε τον Μπιλάλ Ερντογάν ως βασικό πρόσωπο για να αποκτήσει πρόσβαση στον πατέρα του, ο οποίος επανεξελέγη για 5ετή θητεία στις 28 Μαΐου.

«Ανακριβείς ισχυρισμοί»

Ο διευθύνων σύμβουλος της Dignita, Άντερς Έρικσον, είπε στο Reuters ότι δεν μπορεί να συζητήσει το εν λόγω σχέδιο, επειδή πρόκειται να αποχωρήσει από την εταιρεία και δεσμευόταν από μια συμφωνία εμπιστευτικότητας

Μέσω δικηγόρου, ο Μπιλάλ Ερντογάν είπε ότι οι ισχυρισμοί ότι συνεννοήθηκε με την Dignita «είναι εντελώς ανακριβείς». Είναι ένας «ιστός ψεμάτων», πρόσθεσε ο δικηγόρος του. Ανώτερος αξιωματούχος της διεύθυνσης επικοινωνιών της τουρκικής προεδρίας αρνήθηκε να σχολιάσει αυτό το άρθρο.

Το Reuters δεν μπόρεσε να επιβεβαιώσει ανεξάρτητα εάν ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και ο γιος του Μπιλάλ γνώριζαν ή είχαν ανάμειξη στο σχέδιο μίζας της Dignita.

Μετά την παραλαβή της καταγγελίας τον Απρίλιο, το Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ και οι Σουηδοί εισαγγελείς ανέθεσαν σε έναν ειδικό πράκτορα και έναν επιθεωρητή ντετέκτιβ, αντίστοιχα, να διεξαγάγουν προκαταρκτικές έρευνες και να εντοπίσουν εάν τυχόν παραβιάστηκαν διατάξεις της αμερικανικής και σουηδικής νομοθεσίας περί δωροδοκίας, σύμφωνα με επίσημες απαντήσεις που είδε το Reuters.

Τι προβλέπουν οι νόμοι

Οι προκαταρκτικές έρευνες ενδέχεται να μην οδηγήσουν σε επίσημες έρευνες ή κατηγορίες. Και στις δύο χώρες, η δέσμευση για πληρωμή προμηθειών μπορεί να συνιστά ποινικό αδίκημα υπό ορισμένες συνθήκες, εξήγησαν Αμερικανοί και Σουηδοί ειδικοί κατά της διαφθοράς.

Στις ΗΠΑ, παραβίαση του Νόμου περί Διαφθοράς στο εξωτερικό (FCPA) μπορεί να διαπιστωθεί ακόμη και αν δεν έγινε χρηματική δοσοληψία, σχολίασε ο Σκοτ Γκέιτακ, δικηγόρος της οργάνωσης  Transparency International US στην Ουάσιγκτον.

«Αλλά θα πρέπει να αποδειχθεί ότι υπήρξε συμφωνία και ότι υπήρξε κάποιου είδους απροκάλυπτη πράξη, όπως το άνοιγμα τραπεζικού λογαριασμού για να δοθεί ένα μέρος για να πάνε αυτά τα χρήματα», πρόσθεσε ο ίδιος. Εκπρόσωποι του Υπουργείου Δικαιοσύνης και των Σουηδών εισαγγελέων είπαν ουδέν σχόλιο.

Οι ΗΠΑ ενδέχεται να έχουν δικαιοδοσία να διερευνήσουν τις ενέργειες της Dignita στην Τουρκία στο πλαίσιο του FCPA, επειδή η σουηδική εταιρεία ανήκει στην 1A Smart Start LLC, μια εταιρεία με έδρα το Τέξας που συμπεριλαμβάνεται στην Apollo Global Management, έναν από τους μεγαλύτερους διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων στον κόσμο.

How a scuttled plan provides rare insight into how a foreign investor regarded a son of President Erdogan as a key person to gain access to the Turkish leader https://t.co/s5eiNUiTK2

— Reuters (@Reuters) June 26, 2023

Η απάντηση της εταιρείας 

Η Apollo παρέπεμψε ερωτήσεις σχετικά με τον υποτιθέμενο ρόλο της στην Smart Start, η οποία είπε ότι δεν έχει πουλήσει ποτέ προϊόντα ή δεν έχει δημιουργήσει έσοδα στην Τουρκία.

«Μόλις μάθαμε για πιθανή συμπεριφορά σχετικά με μελλοντικές επιχειρηματικές ευκαιρίες στην Τουρκία, ερευνήσαμε αμέσως και λάβαμε διορθωτικά μέτρα, συμπεριλαμβανομένης της απόλυσης του μοναδικού υπαλλήλου και των συμβούλων που εμπλέκονται», ανέφερε η εταιρεία σε δήλωση της στο Reuters.

«Ως αποτέλεσμα, δεν έχουμε προχωρήσει στην επιχειρηματική δραστηριότητα στην Τουρκία», κατέληξε η ίδια ανακοίνωση. Σημειώνεται ότι η Smart Start διατηρεί μια θυγατρική εγγεγραμμένη στην Τουρκία, σύμφωνα με τα τουρκικά εταιρικά αρχεία.

Η είδηση για την προκαταρκτική έρευνα της Σουηδίας για την τουρκική προσπάθεια της Dignita έρχεται σε μια ευαίσθητη στιγμή στις διμερείς σχέσεις μεταξύ Άγκυρας και Στοκχόλμης.

Ποιο ήταν το σχέδιο

Υπενθυμίζεται ότι η Τουρκία εμπόδισε τη Σουηδία να ενταχθεί στον Οργανισμό Βορειοατλαντικής Συνθήκης (ΝΑΤΟ), κατηγορώντας την ότι παρέχει καταφύγιο σε φερόμενους τρομοκράτες, μια κατηγορία που οι σουηδικές αρχές απέρριψαν εξαρχής.

Το σχέδιο της σουηδικής εταιρείας βασιζόταν στο να πείσει τις τουρκικές αρχές να καταστήσουν υποχρεωτική τη χρήση των αλκοτέστ και κλειδαριών ανάφλεξης για ορισμένες κατηγορίες οδηγών και οχημάτων και στη συνέχεια να αποκτήσει 10ετή αποκλειστικότητα για την προμήθεια τους, σύμφωνα με μια παρουσίαση οκτώ διαφανειών που ετοιμάστηκε για τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν το καλοκαίρι του 2022 και είδε το Reuters.

Μετά από τέσσερα χρόνια απογοητευτικών προσπαθειών, η Dignita μπόρεσε να απευθύνει επιστολή στον Τούρκο ηγέτη περιγράφοντας το σχέδιό της, σύμφωνα με τα επιχειρηματικά έγγραφα, τα οποία περιλαμβάνουν ένα αντίγραφο του μηνύματος του Ιουνίου 2022.

Αυτή η ευκαιρία προέκυψε περίπου τέσσερις μήνες αφότου ένας εκπρόσωπος της Dignita φέρεται να συναντήθηκε με τον Μπιλάλ Ερντογάν στην Κωνσταντινούπολη τον Φεβρουάριο του περασμένου έτους για να αναθεωρήσει μια στρατηγική με δύο άξονες, σύμφωνα με έναν από τους ανθρώπους που γνωρίζουν το θέμα.

Αμοιβή 54 εκατυομμύρια δολάρια

Σύμφωνα με το πρώτο μέρος της στρατηγικής, που περιγράφεται λεπτομερώς σε μια “συμφωνία εξερεύνησης μάρκετινγκ” 11 σελίδων που είδε το Reuters, μια τουρκική θυγατρική της Smart Start δεσμεύτηκε να πληρώνει τακτικά αμοιβές συμβούλων σε μια εταιρεία κέλυφος με έδρα την Κωνσταντινούπολη που ελέγχεται από άτομο που έχει επιλεγεί από τις σουηδικές και αμερικανικές εταιρείες.

Οι αμοιβές συμβούλων που έπρεπε να καταβληθούν στην εταιρεία κέλυφος κυμαίνονταν από 50 σεντς έως 3 δολάρια ανά συσκευή και ανά μήνα, ανάλογα με τον αριθμό των οχημάτων που είναι εξοπλισμένα με κιτ της Dignita.

Σε αυτή τη βάση, και κατά τη διάρκεια της προβλεπόμενης 10ετούς περιόδου αποκλειστικότητας, η συνολική αμοιβή που θα διοχετεύονταν στην εταιρεία κέλυφος θα ανερχόταν σε 54 εκατομμύρια δολάρια για 500.000 οχήματα και σε 384 εκατομμύρια δολάρια για δύο εκατομμύρια οχήματα, όπως δείχνει η συμφωνία, με ημερομηνία Μαρτίου 2022 και η αλληλογραφία της Dignita.

Το δεύτερο μέρος της στρατηγικής, το οποίο συζητήθηκε μόνο προφορικά, σύμφωνα με το άτομο που γνωρίζει το θέμα, ζήτησε από την εταιρεία κέλυφος να κάνει μεγάλες δωρεές σε δύο ιδρύματα όπου ο Μπιλάλ Ερντογάν υπηρετεί ως μέλος του διοικητικού συμβουλίου, το Πανεπιστήμιο Ibn Haldun και το ίδρυμα νεολαίας Tugva.

Το τουρκικό πελατειακό κράτος

Το Πανεπιστήμιο Ibn Haldun ιδρύθηκε από την Turgev, μια φιλανθρωπική οργάνωση στην οποία βοήθησε ο Ρετζέπ Ερντογάν να δημιουργηθεί τη δεκαετία του 1990, όταν ήταν δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης. Η Tugva είναι εγγεγραμμένη ως μη κερδοσκοπικός οργανισμός εξουσιοδοτημένος να συλλέγει δωρεές για έργα κοινωνικής πρόνοιας. Για την ακρίβεια λειτουργεί φοιτητικές εστίες σε περισσότερες από 20 τουρκικές πόλεις.

Τα δύο ιδρύματα έχουν επεκταθεί σε μεγάλες επιχειρήσεις κοινωνικής πρόνοιας που στηρίζουν αυτό που οι ηγέτες της αντιπολίτευσης περιέγραψαν ως ένα εθνικό πελατειακό  σύστημα που χρησιμοποιείται από τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για να φροντίζει τους ψηφοφόρους του.

Ο Μπιλάλ Ερντογάν εμφανίζεται σπάνια δημόσια. Μαζί με άλλα μέλη της οικογένειας Ερντογάν, ο 42χρονος επιχειρηματίας κατέχει μειοψηφικά συμφέροντα στην BMZ Group, μια εταιρεία θαλάσσιων μεταφορών και κατασκευών. Το όνομά του έχει συνδεθεί με φερόμενη διαφθορά και στο παρελθόν.

Το αμαρτωλό προηγούμενο 

Το 2016, οι Ιταλοί εισαγγελείς διεξήγαγαν έρευνα για ξέπλυμα βρώμικου χρήματος κατά του Μπιλάλ Ερντογάν με την υποψία ότι είχε φέρει μετρητά στη χώρα χωρίς να τα δηλώσει.

Αρνήθηκε την κατηγορία και οι Ιταλοί εισαγγελείς τελικά απέσυραν την έρευνα, επικαλούμενες έλλειψη αποδεικτικών στοιχείων.

Το προηγούμενο έτος, η ρωσική κυβέρνηση ισχυρίστηκε ότι είχε στοιχεία ότι ο γιος του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επωφελήθηκε από το διασυνοριακό εμπόριο πετρελαίου με τη Συρία. Η Ρωσία αρνήθηκε να μοιραστεί τα στοιχεία της. Ο Μπιλάλ Ερντογάν από την πλευρά του αρνήθηκε τους ισχυρισμούς.