Επικίνδυνες αποφάσεις του ΕΔΔΑ ενώ παραβιάζονται βασικά δικαιώματα προσφύγων

Την ώρα που η νέα απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ανοίγει τον δρόμο για μαζικές επαναπροωθήσεις προσφύγων -άραγε βάζοντας πλάτη στις αντιμεταναστευτικές πολιτικές του Βίκτορ Όρμπαν και του Ματέο Σαλβίνι- αφρικανοί πρόσφυγες στην Ελλάδα διεκδικούν μια καλύτερη και πιο ανθρώπινη αντιμετώπιση, απαιτώντας τον σεβασμό του δικαιώματός τους στην εξέταση για χορηγία ασύλου.

Οι δευτεροβάθμιες επιτροπές που εξέτασαν την προσφυγή δύο από τους 28 Αφρικανούς, αποφάσισαν να γίνει η συνέντευξη που παρέλειψε η υπηρεσία Ασύλου κατά την πρωτοβάθμια εξέταση του αιτήματος ασύλου τους.

Υπενθυμίζεται ότι, η απαιτούμενη συνέντευξη δεν είχε γίνει με το πρόσχημα ότι δεν υπήρχε διερμηνέας.

«Ο αιτών δεν παρέστη σε προσωπική συνέντευξη καθώς οι επανειλημμένες προσπάθειες εξεύρεσης υπηρεσιών παροχής διερμηνείας στη μητρική γλώσσα και γλώσσα επικοινωνίας του αιτούντος κατέστησαν ανεπιτυχείς» ανέφερε χαρακτηριστικά στο σκεπτικό της απόφασης.

Όπως επισήμαναν νομικοί στην «Εφημερίδα των Συντακτών», οι αρχές ούτε χρόνο αφιέρωσαν, ούτε τήρησαν το πρωτόκολλο αναζήτησης διερμηνέα, ενώ ο ένας από τους απορριφθέντες μιλούσε πορτογαλικά, γλώσσα της ΕΕ.

Σύμφωνα με την οργάνωση HIAS Ελλάδας που εκπροσωπεί νομικά κάποιους από τους 28 Αφρικανούς, η Αρχή Προσφυγών έκρινε ότι, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, δεν είναι δυνατή η παράλειψη της προσωπικής συνέντευξης.

Να προχωρήσει η συνέντευξη

Η Αρχή Προσφυγών ζητά από το Περιφερειακό Γραφείο Ασύλου Λέσβου να προχωρήσει στη συνέντευξη που παρέλειψε.

Όπως άλλωστε επισήμαιναν νομικοί στην «Εφ.Συν.», δεν έχει νομικό έρεισμα η παράλειψη της συνέντευξης επειδή δεν μπορούσε τάχα να βρεθεί διερμηνέας, αλλά και μοιάζει τελείως προσχηματική, καθώς οι αρχές ούτε χρόνο αφιέρωσαν ούτε τήρησαν το πρωτόκολλο αναζήτησης διερμηνέα, ενώ ο ένας από τους απορριφθέντες μιλούσε πορτογαλικά, γλώσσα της Ε.Ε.

Η Αρχή Προσφυγών ζητά από την υπηρεσία Ασύλου να της στείλει το πρακτικό των συνεντεύξεων, προκειμένου να το αξιολογήσει και να βγάλει την απόφαση σχετικά με το αίτημα ασύλου.

Κι αυτό επειδή ο νόμος δεν προβλέπει να ξαναστέλνονται οι υποθέσεις για εξέταση στον πρώτο βαθμό, προκειμένου να επιταχυνθεί η διαδικασία.

«Ευελπιστούμε ότι οι εν λόγω αποφάσεις θα αποτελέσουν αφενός πρόκριμα για τις υπόλοιπες υποθέσεις που εκκρεμούν στον δεύτερο βαθμό και αφετέρου γνώμονα συμμόρφωσης της Διοίκησης, ώστε να μη λάβουν τέτοιες παραβιάσεις μόνιμο και γενικό χαρακτήρα.»

» Ωστόσο, εκφράζουμε τον έντονο προβληματισμό μας για την απώλεια στην πράξη ενός βαθμού δικαιοδοσίας για τους ως άνω αιτούντες, αφού η πρώτη απόφαση κατόπιν της συνέντευξης ασύλου των αιτούντων θα εκδοθεί απευθείας από το δευτεροβάθμιο όργανο.»

» Καίτοι η λύση αυτή φαίνεται να προκρίθηκε ως η μόνη δυνατή, λόγω της άστοχης γενικής και άνευ εξαιρέσεων απαγόρευσης από τον νέο Νόμο 4636/2019 της αναπομπής των υποθέσεων από την Αρχή Προσφυγών στο πρωτοβάθμιο όργανο, καταστρατηγεί στην πράξη θεμελιώδεις διαδικαστικές εγγυήσεις των διαδικασιών ασύλου», σημειώνει η HIAS Ελλάδας.

Θύματα βασανιστηρίων

Εντύπωση προκαλεί μάλιστα το γεγονός πως η Διοίκηση απέρριψε το αίτημα ασύλου, ενώ είχε κρίνει ως βάσιμα τα στοιχεία που συνάδουν με την ιδιότητα του πρόσφυγα.

Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα, η καταγγελία αναφέρει υπόθεση, σύμφωνα με την οποία η Διοίκηση απέρριψε αιτούντα μολονότι δέχτηκε ότι υπήρξε θύμα βασανιστηρίων από τις Αρχές της χώρας του.

Σε άλλα περίπτωση μάλιστα, η Διοίκηση εξέδωσε απορριπτική απόφαση παρότι δέχτηκε ότι οι τζιχαντικές πολιτοφυλακές είχαν επιτεθεί σε αιτούντα και είχαν σκοτώσει δυο αδερφούς του επειδή ήταν χριστιανοί.

Κατάπτυστη απόφαση του ΕΔΔΑ

Με νέα του απόφαση το ΕΔΔΑ αποδέχεται μαζικές επαναπροωθήσεις μεταναστών χωρίς την εξατομικευμένη εξέταση των φακέλων τους, όταν αυτοί «εισέρχονται παράνομα στην επικράτεια της χώρας που διατάσσει την απομάκρυνση τους».

Το Δικαστήριο του Στρασβούργου, υπό ευρεία σύνθεση με πρόεδρο τον Έλληνα πρόεδρο του ΕΔΔΑ Λίνο-Αλέξανδρο Σισιλιάνο, με απόφαση που εξέδωσε χθες δικαίωσε την Ισπανία η οποία αποφάσισε ομαδική επιστροφή στο Μαρόκο περίπου 75 πολιτών τρίτων χωρών -προσφύγων και μεταναστών- οι οποίοι επιχείρησαν να εισέλθουν στην επικράτεια της.

Σύμφωνα με το ΕΔΔΑ, η ενέργεια των ισπανικών αρχών κατά την κρίση του Δικαστηρίου, δεν παραβιάζει την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), ειδικά το άρθρο 4 του τέταρτου Πρωτοκόλλου που απαγορεύει τις μαζικές απελάσεις.

Στο σκεπτικό της σπάνιας απόφασης που έλαβε ομόφωνα το ΕΔΔΑ, αναφέρεται ότι οι ίδιοι οι μετανάστες έθεσαν τον εαυτό τους σε «παράνομη κατάσταση» αποφασίζοντας να εισέλθουν στα σύνορα της Ισπανίας όχι από εξουσιοδοτημένο σημείο εισόδου αλλά παράνομα.

Τι προβλέπει η Σύμβαση για το καθεστώς των προσφύγων

Το δικαίωμα του πρόσφυγα ότι πρέπει να προστατεύονται από την αναγκαστική επιστροφή, ή επαναπροώθηση, ορίζεται στη Σύμβαση του 1951 για το Καθεστώς των Προσφύγων:

«Κανένα Συμβαλλόμενο Κράτος θα απελάσει ή επιστρέψει (επαναπροωθήσει), πρόσφυγα με οποιονδήποτε τρόπο στα σύνορα εδαφών όπου η ζωή ή η ελευθερία του θα απειλούνταν λόγω της φυλής του, της θρησκείας, εθνικότητας, συμμετοχής σε ιδιαίτερη κοινωνική ή πολιτική άποψη» (άρθρο 33 (1)).

Είναι ευρέως αποδεκτό ότι η απαγόρευση της βίαιης επιστροφής αποτελεί μέρος του εθιμικού διεθνούς δικαίου.

Αυτό σημαίνει ότι ακόμη και τα κράτη που δεν έχουν υπογράψει τη σύμβαση του 1951 για τους Πρόσφυγες πρέπει να σέβονται την αρχή της μη επαναπροώθησης.

Ως εκ τούτου, τα κράτη είναι υποχρεωμένα βάσει της σύμβασης και σύμφωνα με το εθιμικό διεθνές δίκαιο να σέβονται την αρχή της μη επαναπροώθησης.

Εάν και όταν απειλείται η αρχή αυτή, η Ύπατη Αρμοστεία μπορεί να ανταποκριθεί παρεμβαίνοντας στις αρμόδιες αρχές, και εφόσον το κρίνει απαραίτητο, να ενημερώνει το κοινό.