«ΟΧΙ» : Η ιστορική συνάντηση Γκράτσι – Μεταξά που έφερε τον πόλεμο

Ο Εμμανουέλε Γκράτσι (ιταλικά: Emanuele Grazzi‎; 30 Μαΐου 1891 – 7 Σεπτεμβρίου 1961), ήταν Ιταλός πρέσβης στην Αθήνα κατά τη κήρυξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου του 1940

Γεννήθηκε το 1891. Από νωρίς ακολούθησε διπλωματική σταδιοδρομία καταλαμβάνοντας, διαδοχικά, θέσεις διπλωματικού υπαλλήλου, προξένου και στη συνέχεια πρεσβευτή σε διάφορες Χώρες. Ήταν ευφυής και πολύ κοσμικός. Μάλιστα, όταν ακόμα πλησίαζε η θύελλα του πολέμου, διαβεβαίωνε τους πάντες περί των άριστων διαθέσεων του Ιταλού δικτάτορα ηγέτη Μπενίτο Μουσολίνι προς την Ελλάδα, φθάνοντας στο σημείο, την παραμονή της κήρυξης του πολέμου, να δίνει στην Ιταλική Πρεσβεία μεγάλη δεξίωση.

ΤΑ ΝΕΑ Σαββατοκύριακο παρουσιάζουν ένα μοναδικό ιστορικό ντοκουμέντο. «Το ημερολόγιο του Γκράτσι». 

Ο Ιταλός Πρέσβης που επέδωσε το τελεσίγραφο στον Μεταξά αφηγείται το πώς φτάσαμε στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο, τους διαλόγους του Μουσολίνι με τους επιτελείς του αλλά και τον δραματικό διάλογο του Ιταλού Πρέσβη με τον Ιωάννη Μεταξά το βράδυ της 28ης Οκτωβρίου.

Μετά το πέρας της δεξίωσης εκείνης, όταν πλέον αποκρυπτογραφήθηκε ολόκληρο το κείμενο του τελεσίγραφου, που στελνόταν τμηματικά, έσπευσε να το επιδώσει ο ίδιος, τις πρώτες πρωινές ώρες της 28ης Οκτωβρίου του 1940, στον Έλληνα Πρωθυπουργό Ιωάννη Μεταξά στην οικία του στη Κηφισιά. Η απάντηση, όμως, που έλαβε στη γαλλική γλώσσα ως τελικό συμπέρασμα επί των απαιτήσεων του τελεσιγράφου, όπως «να επιτραπεί στα ιταλικά στρατεύματα η ελεύθερη διέλευση, προκειμένου να καταλάβουν διάφορες επίκαιρες θέσεις επί του εδάφους του Ελληνικού Βασιλείου», ήταν: «Alors, c’est la guerre!» (= Λοιπόν, αυτό σημαίνει πόλεμος), πράγμα που αποτέλεσε και το «ΟΧΙ» της Ελλάδας.

Έτσι, σχεδόν αμέσως με την έναρξη των πολεμικών επιχειρήσεων που ξεκίνησαν από το πρώτο φως της ημέρας, ο Γκράτσι, ακολουθούμενος από το προσωπικό της πρεσβείας του και από τα μέλη της ιταλικής παροικίας στην Ελλάδα, αναχώρησε για την Ιταλία, όπου λίγες εβδομάδες μετά δέχθηκε την έκρηξη της οργής του Μουσολίνι, επειδή οι Έλληνες έδειχναν τελείως διαφορετική εικόνα από εκείνη που τους παρουσίαζε στις εμπιστευτικές του αναφορές ως «ανίκανους προς οποιανδήποτε άμυνα», πολύ δε περισσότερο έναντι του σύγχρονου πολεμικού εξοπλισμού των Ιταλών.

Έτσι, έληξε άδοξα η σταδιοδρομία του Γκράτσι, που ποτέ δεν υπολόγισε την αντίσταση των ελληνικών δυνάμεων. Αργότερα, το 1945, συνέγραψε βιβλίο με πολλά ενδιαφέροντα στοιχεία περί των Ελληνοϊταλικών σχέσεων με τίτλο «Il Principio della fine – L’ impresa di Grecia» (= Η αρχή του τέλους – Η επιχείρηση της Ελλάδας) στο οποίο και κατακρίνει τις μεθόδους της τότε φασιστικής Ιταλίας, πριν από την έναρξη των πολεμικών επιχειρήσεων, κατά της Ελλάδας.

O ίδιος ο Γκράτσι στα απομνημονεύματά του, που εξέδωσε το 1945, περιγράφει τη σκηνή:

«Έχω εντολή κ. πρωθυπουργέ να σας κάνω μία ανακοίνωση και του έδωσα το έγγραφο. Παρακολούθησα την συγκίνηση εις τα χέρια και εις τα μάτια του. Με σταθερή φωνή και βλέποντάς με κατάματα ο Μεταξάς μου είπε: «Αυτό σημαίνει πόλεμο». Του απήντησα ότι αυτό θα μπορούσε να αποφευχθεί. Μου απήντησε ΟΧΙ. Του πρόσθεσα ότι αν ο στρατηγός Παπάγος…, ο Μεταξάς με διέκοψε και μου είπε: ΟΧΙ! Έφυγα υποκλινόμενος με τον βαθύτερο σεβασμό, προ του γέροντος αυτού, που προτίμησε την θυσία αντί της υποδουλώσεως».

Στις 5 και μισή τα ξημερώματα, ξεκίνησε ο Ελληνοϊταλικός Πόλεμος με την αιφνιδιαστική εισβολή (το τελεσίγραφο όριζε ότι η επίθεση θα ξεκινούσε στις 6 π.μ.) των ιταλικών στρατευμάτων στην Ήπειρο, οπότε η Ελλάδα αμυνόμενη εισήλθε στον πόλεμο.

Το λεγόμενο «Έπος του Σαράντα», το οποίο ακολούθησε, και οι μεγάλες νίκες που ο ελληνικός στρατός κατήγαγε εις βάρος των Ιταλών, καθιερώθηκε να γιορτάζονται κάθε χρόνο στις 28 Οκτωβρίου, την ημέρα της επίδοσης του ιταλικού τελεσιγράφου και της άρνησης του Ιωάννη Μεταξά να συναινέσει.

Πηγή: Βικιπαιδεία