Υεμένη: Σημείο καμπής στον πόλεμο ο θάνατος του Σάλεχ

Ο σουνίτης πρώην πρόεδρος της Υεμένης Άλι Αμπντάλα Σάλεχ σκοτώθηκε την Δευτέρα, λίγες μόλις ημέρες αφότου διέκοψε τη συνεργασία του με τους σιίτες αντάρτες Χούτι, γεγονός που οδήγησε στο ξέσπασμα σφοδρών, πολύνεκρων συγκρούσεων στην πρωτεύουσα Σαναά.

Ο θάνατος του 75χρονου πρώην προέδρου ενδέχεται να αποτελέσει σημείο καμπής στον πόλεμο που μαίνεται στη χώρα από το 2012, μετά την αποχώρησή του από την εξουσία.

• Υεμένη: O πρώην πρόεδρος Σάλεχ είναι νεκρός

Ο τηλεοπτικός σταθμός Αλ Μασίρα, που ελέγχεται από τους Χούτι, ανακοίνωσε ότι σύμφωνα με το υπουργείο Εσωτερικών (των σιιτών ανταρτών), ο Σάλεχ, ο ηγέτης των «προδοτών παραστρατιωτικών» και «ένας αριθμός εγκληματικών στοιχείων» σκοτώθηκαν, χωρίς να διευκρινίσει τις συνθήκες.

Στελέχη του Γενικού Λαϊκού Κογκρέσου (GPC), του κόμματος του Σάλεχ, είπαν στο πρακτορείο Reuters ότι ο πρώην πρόεδρος σκοτώθηκε στα νότια της πρωτεύουσας, σε επίθεση με αντιαρματικές ρουκέτες και πυροβόλα. Μαζί του βρισκόταν και ο αναπληρωτής γενικός γραμματέας του κόμματος, o Γιάσερ αλ Αουάντι.

Πηγές προσκείμενες στους Χούτι ανέφεραν ότι μαχητές της οργάνωσης ακινητοποίησαν το θωρακισμένο όχημά του με μια αντιαρματική ρουκέτα και κατόπιν τον πυροβόλησαν και τον σκότωσαν.

Σε βίντεο που έδωσαν στη δημοσιότητα οι Χούτι, διακρίνεται ένα πτώμα που ενδέχεται να ανήκει στον Σάλεχ.

Σάλεχ: Ο πρώτος πρόεδρος της ενοποιημένης Υεμένης

Το 1970 οι Βρετανοί αποχώρησαν από την Νότια Υεμένη, οπότε δημιουργήθηκε η Λαϊκή Δημοκρατία της Υεμένης με σοσιαλιστικό προσανατολισμό. Ο Αλί Αμπντάλα Σάλεχ ήταν πρόεδρος της Βόρειας Υεμένης από το 1978 μέχρι το 1990 και πρόεδρος της ενοποιημένης Υεμένης από το 1990 έως το 2012, οπότε και ανατράπηκε στο πλαίσιο των εξεγέρσεων της «Αραβικής Άνοιξης».

Στα τέλη της δεκαετίας του 1970 ξεκίνησαν οι συζητήσεις στο δρόμο της ειρηνικής διευθέτησης των διαφωνιών ανάμεσα στη ΛΔ Υεμένης και την ΑΔ Υεμένης.

Ύστερα από 20 χρόνια, 1990, οι δύο χώρες ενώθηκαν επίσημα για να αποτελέσουν το σημερινό κράτος, την Δημοκρατία της Υεμένης.

Πρώτος πρόεδρος διετέλσε ο Αλί Αμπντουλάχ Σαλέχ. Είχε λάβει την εντολή να υλοποιήσει τις συμφωνίες που αποφασίστηκαν ανάμεσα στις δύο χώρες.

Αθέτησε όμως τις υποσχέσεις για συνταγματική διασφάλιση των ελευθεριών.

Η ένωση των δύο κρατών το 1990 δεν οδήγησε σε αρμονική συγχώνευση των κοινωνικών και πολιτικών τους δομών.

Στη δεκαετία του 2000, τέσσερις διαφορετικές συγκρούσεις αλληλοσυνδέονταν μεταξύ τους. Η πρώτη ήταν η σύγκρουση των Ζαΐντι φυλών που βρίσκονται στο βορρά και τα σύνορα με τη Σαουδική Αραβία εναντίον της κεντρικής κυβέρνησης και του καθεστώτος Σάλεχ.

Η δεύτερη σύγκρουση ήταν μια σειρά από αποσχιστικές εξεγέρσεις στον νότο της χώρας. Η διαφορετική ιστορική εξέλιξη των πολιτικών και κοινωνικών δομών στη βόρεια και τη νότια Υεμένη δημιουργούσε συγκρούσεις. Η επαναφορά της μεγάλης γαιοκτησίας από τον Σάλεχ κλιμάκωσε τις ένοπλες αντιδράσεις από πλευράς συμμαχιών φυλών και πολιτικών ομάδων του Νότου.

Η τρίτη σύγκρουση αφορούσε τη μεταφορά της αλ-Κάιντα, από τη Σαουδική Αραβία στη νότια Υεμένη. Οι συνεχιζόμενες συγκρούσεις στην περιοχή, μεταξύ αποσχιστικών δυνάμεων και καθεστώτος, ευθύνονταν για την χαοτική κατάσταση που είχε δημιουργηθεί.

Μια νεολαία που είχε εμπνευστεί από τα παραδείγματα Τυνησίας και Αιγύπτου οδηγήθηκε σε ειρηνική εξέγερση, την οποία υποστήριξε και μέρος του στρατού, ανατρέποντας τον Σάλεχ. Τη θέση του πήρε ο στρατιωτικός, Μανσούρ Χάντι. Η νέα όμως κυβέρνηση δεν φαινόταν να εκπληρώνει τις προσδοκίες του κινήματος των Χούθι.

Δύο πρώην εχθροί, ο σουνίτης Σάλεχ και το δίκτυο των φυλών που τον στήριζε, και από την άλλη το κίνημα των Χούθι, συμμάχησαν εναντίον του Χάντι και της συμμαχίας του με ισλαμιστές.

Η τέταρτη σύγκρουση αποτέλεσε μέρος του ευρύτερου περιφερειακού ανταγωνισμού μεταξύ Ιράν και Σαουδικής Αραβίας.

«Το καλό ή το κακό για εμάς θα έρθει από την Υεμένη», είχει δηλώσει ο ιδρυτής του σαουδαραβικού βασιλείου Αμπντελαζίζ αλ Σαούντ.

Το Ριάντ αποδίδει την άνοδο των ριζοσπαστών, σιιτών Χούθι σε ιρανική παρέμβαση.

Το τελευταίο διάστημα ο πρώην πρόεδρος της Υεμένης είχε προχωρήσει σε «άνοιγμα» προς το Ριάντ και οι δυνάμεις του έσπασαν τη συμμαχία με τους Χούδι, κάτι που φαίνεται ότι τού κόστισε και τη ζωή.

Οι Χούθι αποτελούν συγγενικό κλάδο του σιιτικού Ισλάμ. Τον Μάρτιο του 2015, η Σαουδική Αραβία ηγήθηκε συνασπισμού των κρατών του Κόλπου, με σκοπό την αποτροπή της επικράτησης των δυνάμεων των Χούθι και του Σάλεχ στην Υεμένη.

Μαίνονται οι μάχες

Οι μάχες μαίνονται από την περασμένη Τετάρτη στη Σαναά, την οποία είχαν θέσει υπό τον έλεγχό τους οι αντάρτες Χούτι και οι μονάδες που παρέμεναν πιστές στον Σάλεχ. Η διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση του προέδρου Αμπντ Ράμπο Μανσούρ Χάντι έχει καταφύγει στο Άντεν, στα νότια. Μέχρι την Δευτέρα το πρωί τα θύματα από τις συγκρούσεις αυτές, νεκροί και τραυματίες, ξεπερνούσαν τους 100.

Μετά τη ρήξη του με τους Χούτι, ο Σάλεχ έτεινε το χέρι στη Σαουδική Αραβία (σ.σ. που στηρίζει τον Χάντι) προτείνοντας μάλιστα στο Ριάντ να «γυρίσουν σελίδα» στις σχέσεις τους, σε αντάλλαγμα για την άρση του αποκλεισμού της Υεμένης. Οι Χούτι κατήγγειλαν αμέσως τη «μέγιστη προδοσία».

Από την πλευρά του, ο πρόεδρος Χάντι έδωσε εντολή στον αντιπρόεδρο Άλι Μόχσεν αλ Άχμαρ, που βρίσκεται στη Μαρίμπ, περίπου 100 χιλιόμετρα ανατολικά της Σαναά «να ξεκινήσει πορεία (…) προς την πρωτεύουσα».

Η επιχείρηση αυτή, που ονομάζεται «Σαναά η Αραβική», έχει ως στόχο να σφίξει ο κλοιός γύρω από την πόλη, κυρίως από τα ανατολικά και τα βορειοανατολικά. Στρατιωτικές πηγές από τη Μαρίμπ ανέφεραν ότι επτά ταξιαρχίες έλαβαν εντολή να βαδίσουν προς τη Σαναά, προς το ανατολικό μέτωπο.

Ο Χάντι αναμένεται επίσης να προτείνει τη χορήγηση γενικής αμνηστείας σε όσους συνεργάστηκαν με τους Χούτι, αλλά στη συνέχεια υπαναχώρησαν.

Δημοσιογράφοι που βρίσκονται στη Σαναά ανέφεραν ωστόσο ότι στην πρωτεύουσα οι Χούτι φαίνεται ότι επικρατούν των δυνάμεων του Σάλεχ.

Πάνω από 8.000 νεκροί στην Υεμένη εξαιτίας του πολέμου

Ο πόλεμος στην Υεμένη έχει στοιχίσει τη ζωή σε περισσότερους από 8.750 ανθρώπους και η χώρα βρίσκεται αντιμέτωπη πλέον με τη «χειρότερη ανθρωπιστική κρίση στον κόσμο», προειδοποιεί ο ΟΗΕ.

Τα Ηνωμένα Έθνη απηύθυναν έκκληση σήμερα για κατάπαυση του πυρός στη Σαναά προκειμένου να μπορέσουν οι άμαχοι να φύγουν από τις εμπόλεμες ζώνες και οι τραυματίες να αναζητήσουν ιατρική βοήθεια.

Ο Τζέιμς ΜακΓκόλντρικ, ο συντονιστής του ΟΗΕ για τις ανθρωπιστικές αποστολές στην Υεμένη, υπογράμμισε σε ανακοίνωσή του ότι οι δρόμοι της πρωτεύουσας έχουν μετατραπεί σε «πεδίο μάχης» και ότι οι εργαζόμενοι στις υπηρεσίες παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας παραμένουν αποκλεισμένοι.

Για τον λόγο αυτό ζήτησε από όλες τις πλευρές να τηρήσουν προσωρινή κατάπαυση του πυρός αύριο Τρίτη, από τις 10 το πρωί μέχρι τις 4 το απόγευμα. Προειδοποίησε εξάλλου τις εμπόλεμες πλευρές ότι σκόπιμες επιθέσεις εναντίον αμάχων και εναντίιον νοσοκομείων αποτελούν «σαφείς παραβάσεις του διεθνούς δικαίου και μπορεί να συνιστούν εγκλήματα πολέμου».

in.gr