Η απανθρωπιά των Γκούλαγκ

«Η υπόθεση εργασίας μου είναι ότι η εκμετάλλευση των ανθρώπων ήταν το βασικό κίνητρο για τα Γκούλαγκ του Στάλιν» γράφει η Golfo Alexopoulos στον τόμο «Illness and inhumanity in Stalin»s Gulag» (Yale University Press, 2017).

«Κανείς δεν μπορεί να κατανοήσει πλήρως τα Γκούλαγκ χωρίς να θέσει στο επίκεντρο αυτή τη διάσταση της εκμετάλλευσης. Στα χρόνια του Στάλιν το σύστημα αυτό υπήρξε αδυσώπητο, τιμωρητικό και σταδιακά βιαιότερο. Υπό την ηγεσία του οι φυλακισμένοι έπρεπε να «χρησιμοποιούνται» στον μέγιστο βαθμό και να εργάζονται ώς τον αφανισμό τους. Οπως σημειώνει ο Αλεξάντερ Σολζενίτσιν, «ο ύψιστος νόμος του Αρχιπελάγους» ήταν «να ρουφάς τα πάντα από έναν φυλακισμένο».

Η οπτική της Alexopoulos για τα στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας ως «στρατόπεδα θανάτου» λόγω της μεθοδευμένης πείνας και της έλλειψης φαρμάκων, έρχεται να προστεθεί σε μια σειρά νέων ερευνών χάρη στη χρήση ανέκδοτου μέχρι πρότινος υλικού. Και είναι ξεχωριστά σημαντικό ότι, όπως επισημαίνει η ιστορικός στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Φλόριντα, συνομιλητές της γι» αυτή την εργασία υπήρξαν ορισμένοι από τους πιο σημαντικούς ερευνητές της σταλινικής περιόδου.

Ανάμεσά τους, ο Ολεγκ Χλεβνιούκ (η βιογραφία του «Στάλιν» κυκλοφορεί ήδη από τις εκδ. Πατάκη, μτφ. Πέτρος Γεωργίου), η Αν Απλμπάουμ, η Σίλα Φιτζπάτρικ («Οι σύντροφοι του Στάλιν», εκδ. Μεταίχμιο, μτφ. Γιώργος Μπαρουξής), ο Ντέιβιντ Σίρερ κ.ά.