Κωνσταντίνος Μάρκελλος : «Να πάρουμε μια βαθιά ανάσα και να γελάσουμε»

Ανεβάζετε τον «Ταρτούφο» στο Θέατρο Νέου Κόσμου. Ποιον θα ορίζατε Ταρτούφο στη σύγχρονη εποχή;
Στην πρώτη του αναφορά προς τον βασιλιά Λουδοβίκο τον 14ο (με αφορμή την λογοκρισία που επέβαλλε το θρησκευτικό κατεστημένο και ο Αρχιεπίσκοπος των Παρισίων και την απαγόρευση κάθε παράστασης του Ταρτούφου επί ποινή αφορισμού), ο Μολιέρος σημειώνει πως «…τα “πρωτότυπα” πέτυχαν εν τέλει την απαγόρευση του αντιγράφου…». Στην προσπάθειά του να υπερασπιστεί την κωμωδία του στρέφει ευθαρσώς και με ευθύτητα τον καθρέφτη κατά του προσώπου της κοινωνίας της εποχής του, κάνοντας σαφές πως το δημιούργημά του Ο Ταρτούφος, δεν είναι παρά μια- κατ΄εικόνα κι ομοίωση- συμπύκνωση της ίδιας της πραγματικότητας. Αυτή η πραγματικότητα , δια μέσου των αιώνων φτάνει, κάπως εκσυγχρονισμένη, είναι η αλήθεια, ως και τις μέρες μας. Ο άνθρωπος ως είδος πάντοτε ήταν και θα είναι ατελές, , πάντα θα θέλγεται από την δύναμη, την εξουσία, πάντα θα είναι πρόθυμος να ζήσει με μια ιδέα ή να πεθάνει γι’ αυτήν, ακόμη και να σκοτώσει.

Οι γελωτοποιοί τελικά υπερισχύουν όσων φιλοσοφούν;
Οι πρόγονοι των κωμωδών του 17ου αιώνα, νωρίτερα των μίμων της Commedia del’ arte και ακόμη πιο πίσω των γελωτοποιών του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης, μέχρι κι αυτούς της αυλής της Ελισάβετ, οι πρώτοι, δηλαδή, «κλόουν» (διασκεδαστές) της εποχής της 5ης Δυναστείας της Αιγύπτου του 2400 π.Χ., είχαν διπλή ιδιότητα: Ήταν κλόουν και ιερείς μαζί και υπηρετούσαν κοινωνικο-θρησκευτικούς και ψυχοθεραπευτικούς ρόλους μέσα στο σύνολο.

Παρ’ όλα αυτά ορισμένες κοινωνίες στάθηκαν, στο πέρασμα των χρόνων, αρκετά αμήχανες απέναντι στο κωμικό, απέναντι στο γέλιο γενικότερα, υποβιβάζοντας την αξία του, έναντι άλλων περισσότερο υψηλών «αξιών» του πνεύματος και της σκέψης.

Χωρίς να χρειάζεται να σταθούμε απέναντι από την οποιαδήποτε φιλοσοφία ή θεωρία, ίσως αυτό που χρειαζόμαστε σήμερα περισσότερο από ποτέ ως άνθρωποι, είναι πάρουμε μια βαθιά ανάσα και να συναντηθούμε για να γελάσουμε, έστω και φιλοσοφώντας. Εμείς θα σας περιμένουμε με «ελπίδα και σεβασμό» στην Κεντρική Σκηνή του Θεάτρου του Νέου Κόσμου κάθε Σάββατο στις 18.30 και Κυριακή στις 21.30.

Θα λέγατε ότι η εξάρτηση από την εξουσία είναι πιο έντονη στις μέρες μας;
Θεωρώ πως η εξάρτηση από την εξουσία, με όποια μορφή κι αν την σκεφτεί κανείς, είναι σύμφυτη με τον άνθρωπο, ο οποίος καθορίζεται, έτσι κι αλλιώς, από το ορμέμφυτο της επιβίωσης. Ένα ένστικτο ισχυρό και ικανό να γεννήσει όλα τα κακά συμπτώματα του σύγχρονου πολιτισμού, τα οποία ευθύνονται για κάθε αδικία, ανισότητα ή προσβολή της αξιοπρέπειας και της ζωής του ατόμου. Οι κοινωνίες πάντα θα φτιάχνουν εξουσιαστές και εξουσιαζόμενους κι αυτό, το μεταξύ των διάστημα, θα συνεχίσει να τις τρέφει. Και οι Μολιέροι της ιστορίας θα συνεχίσουν να μας χαρίζουν τα «παιδιά» τους θυμίζοντάς μας καινά δαιμόνια στην προσπάθειά τους να μας «διορθώσουν διασκεδάζοντάς» μας.

Υπάρχει ανάγκη για σύγκρουση με το κατεστημένο;
Σε έναν από τους αφορισμούς του ο Μολιέρος σημειώνει: «Δεν είμαστε μόνο υπεύθυνοι γι’ αυτό που κάνουμε, αλλά και γι ‘αυτό που δεν κάνουμε». Η ατομική ευθύνη απέναντι στο κοινωνικό σύνολο και οι επιλογές που την συνοδεύουν, δημιουργούν τις ισορροπίες ή και τις ανισορροπίες των κοινωνιών. Είναι πολύ εύκολο να αποποιούμαστε των ευθυνών μας, να παρακάμπτουμε τις αξίες του σεβασμού και της αλληλεγγύης, ταΐζοντας έτσι συνεχώς τον αποδιοπομπαίο τράγο που έχουμε ανάγκη για να φορτώσουμε πάνω του τα αναθέματα που θα γλυκάνουν τις τύψεις και τις ενοχές μας; Φυσικά και υπάρχει μεγάλη ανάγκη για σύγκρουση με το κατεστημένο, όμως μήπως αυτό τελικά δεν συντηρείται και πολύ έξω από τον ίδιο τον εαυτό μας;

Τι σας κάνει να τρέφετε αισθήματα ανασφάλειας;
Την ανασφάλεια την βιώνω ως μέρος της δημιουργικής διαδικασίας. Στην προσπάθειά μου να συνδεθώ με τους ανθρώπους με τους οποίους δουλεύω, ή στην προσπάθειά μου να προσεγγίσω και να συντονιστώ με το δημιούργημα κάποιου άλλου ανθρώπου χωρίς να του παραβιάσω την ενότητα ή το περιεχόμενο. Ή στην προσπάθειά μου να μείνω πιστός στις προθέσεις του δημιουργού του. Με την έννοια της «αμφισβήτησης» (ακόμα και του ίδιου σου του εαυτού) η ανασφάλεια μπορεί να γίνει αναπάντεχος σύμμαχος και συνοδοιπόρος μέσα σε μια πορεία διαρκούς εξέλιξης. Η ζωή είναι γεμάτη όμορφες αντιθέσεις: Αυτό που σε σκοτώνει σε κάνει και πιο δυνατό.

Η σκηνοθεσία είναι για εσάς και ανάγκη;
Η ιδέα της δημιουργίας αυτής της ομάδας εργασίας γεννήθηκε πριν από δυόμισι χρόνια, όταν μαζί με την Ελένη Στεργίου αποφασίσαμε να αυξήσουμε τις στιγμές ευχαρίστησης και δημιουργίας που συλλέγουμε από την μέχρι τώρα πορεία μας στο θέατρο. Αυτή παραμένει η ανάγκη μας ως ανθρώπων που ζουν κι εργάζονται μέσα σε αυτό ερευνώντας, κάνοντας πειράματα και ανακαλύπτοντας είτε μέσα στα όρια της δικής μας ομάδας, είτε έξω από αυτά. Προσωπικά με ενδιαφέρουν οι δημιουργικές συναντήσεις με ενότητα, συνοχή, κατεύθυνση και αισθητική. Αυτήν την ανάγκη μου, όπως και τα προηγούμενα χρόνια, θέλω να συνεχίσω να την ικανοποιώ είτε σκηνοθετώντας, είτε παίζοντας παρέα με δημιουργικούς και αποφασισμένους συναδέλφους.

Μετά τον «Ταρτούφο» με ποιο έργο θα θέλατε ασχοληθείτε;
Προς το παρόν όλη η ομάδα είμαστε συντονισμένοι σε μια διαδικασία εξέλιξης και συνεχούς βελτίωσης της δουλειάς που παρουσιάζουμε. Παράλληλα, βεβαίως, παραμένουμε ανοιχτοί σε ερεθίσματα, και καλοδεχόμαστε σπόρους, ιδέες και αναπάντεχες συναντήσεις που μπορούν να γεννήσουν μελλοντικά σχέδια. Μόλις ολοκληρωθούν οι παραστάσεις του Ταρτούφου, σίγουρα θα έχουμε περισσότερα να δούμε και να πούμε. Αν δεν είναι ένα κλασικό έργο (όπου κλασικό: υψηλής αισθητικής και πάντα επίκαιρο), θα πρέπει να είναι ένα σύγχρονο έργο ανάλογης αξίας και δυναμικής με τον Ταρτούφο.

Συνέντευξη: Ελισάβετ Σταμοπούλου