Βραχνή φωνή: Λαρυγγίτιδα ή κάτι άλλο;

Αναμφίβολα όλοι κάποια στιγμή κρυολογήσαμε, φωνάξαμε λίγο παραπάνω ή τραγουδήσαμε λίγο πιο δυνατά και βρεθήκαμε με βραχνιασμένη φωνή την επόμενη ημέρα. Συχνότερα αντιμέτωποι με το πρόβλημα αυτό βρίσκονται τραγουδιστές, ηθοποιοί και άλλες επαγγελματικές ομάδες που χρησιμοποιούν τη φωνή τους ως εργαλείο και σε σημείο μάλιστα που μπορεί να απαιτηθεί και επέμβαση για να το ξεπεράσουν. Παρακάτω θα εξηγήσουμε πώς παράγεται η φωνή, σε ποιες καταστάσεις αλλοιώνεται αλλά και πότε ελλοχεύει σοβαρότερος κίνδυνος για την υγεία μας.

Περί ανατομίας…

Ο λάρυγγας βρίσκεται στη μέση γραμμή του τραχήλου, μπροστά από το φάρυγγα και μεταξύ της βάσης της γλώσσας προς τα άνω και της τραχείας προς τα κάτω. Αποτελείται από έναν χόνδρινο σκελετό (πέντε κύριοι χόνδροι και τέσσερις μικρότεροι), πάνω στον οποίο προσφύονται σύνδεσμοι και μύες.

Ο λάρυγγας δημιουργεί μια κοιλότητα που μοιάζει με κλεψύδρα με δύο ευρύτερες μοίρες προς τα άνω και προς τα κάτω και μια στενότερη στο μέσον. Στη μέση μοίρα υπάρχουν δύο πτυχές εκατέρωθεν, δύο άνωθεν και δύο κάτωθεν (δεξιά και αριστερά). Οι μεν άνωθεν είναι οι κοιλιακές πτυχές ή νόθες φωνητικές χορδές και οι δε κάτωθεν είναι οι γνήσιες φωνητικές χορδές.

Ο λάρυγγας επιτελεί δύο βασικές λειτουργίες: α) την προστασία των κατώτερων αεροφόρων οδών, αφενός με το κλείσιμο της εισόδου του λάρυγγα και την κατάπαυση της αναπνοής κατά την κατάποση της τροφής, αφετέρου με το αντανακλαστικό του βήχα, οπότε ο λάρυγγας αποβάλλει ξένα σώματα και εκκρίσεις από το τραχειοβρογχικό δένδρο και β) την παραγωγή της φωνής.

Πώς δημιουργείται η φωνή;

Η φωνή δημιουργείται από τη δόνηση των φωνητικών χορδών καθώς διέρχεται μέσα από αυτές ο εμπνεόμενος αέρας από τους πνεύμονες. Ο παραγόμενος ήχος ταξιδεύει προς τα πάνω στο φάρυγγα, τη μύτη και το στόμα. Το μέγεθος και το σχήμα αυτών των κοιλοτήτων αλλά και των ίδιων των φωνητικών χορδών καθορίζουν τη χροιά της φωνής.

Οι διακυμάνσεις της φωνής κάποιου ατόμου είναι το αποτέλεσμα της επιμήκυνσης, ή της επιβράχυνσης των φωνητικών χορδών, της τάσης, ή της χαλάρωσης τους. Για παράδειγμα η χαλάρωση και η επιβράχυνση των φωνητικών χορδών καταλήγει σε παραγωγή βαθιάς φωνής (χαμηλής συχνότητας), ενώ η τάση και η επιμήκυνση τους οδηγεί σε λεπτή φωνή (υψηλής συχνότητας).

Όταν αλλοιώνεται η φωνή…

Α. Λαρυγγίτιδα

Διακρίνεται σε οξεία και χρόνια. Η οξεία λαρυγγίτιδα προσβάλλει περισσότερο τα παιδιά παρά τους ενήλικες και οφείλεται συνήθως σε ιούς με κυριότερο τον ιό της παραινφλουέντζα. Χαρακτηρίζεται από βήχα, δύσπνοια, εισπνευστικό συριγμό και από βράγχος φωνής. Αντιμετωπίζεται με κατάκλιση και ανάπαυση της φωνής, συστηματική χορήγηση αντιβίωσης, ενώ σε σοβαρές περιπτώσεις απαιτείται χορήγηση κορτικοειδών και οξυγόνου.

Η χρόνια λαρυγγίτιδα είναι το τελικό αποτέλεσμα συχνών προσβολών οξείας λαρυγγίτιδας, αλλά πιο συχνά συνοδεύει φλεγμονές οδόντων, αμυγδαλών και παραρρίνιων κόλπων. Επίσης μπορεί να προκληθεί από κακή χρήση της φωνής και από χρόνια κατάχρηση καπνού και οινοπνεύματος.

Το χαρακτηριστικό της σύμπτωμα είναι το βράγχος της φωνής που αρχικά είναι διαλείπον, ενώ σταδιακά γίνεται μόνιμο και σπάνια μπορεί να εξελιχθεί σε αφωνία. Ο πάσχοντας παρουσιάζει επίσης ξηρό βήχα και πονόλαιμο. Η πρωταρχική αντιμετώπιση είναι η ξεκούραση της φωνής και η αποφυγή του καπνού και του αλκοόλ. Επικουρικές είναι οι εισπνοές υδρατμών, ενώ μπορεί να χρειαστεί και λογοθεραπεία.

Β. Καλοήθεις εκφυλιστικές παθήσεις του λάρυγγα

Όζοι λάρυγγα: Παρουσιάζονται συνήθως σε τραγουδιστές, ηθοποιούς, δασκάλους και μητέρες μικρών παιδιών και πρόκειται για τοπικές υπερκερατώσεις. Θα μπορούσαμε να τους προσομοιάσουμε με τους κάλους που εμφανίζονται σε σημεία τριβής. Οι ασθενείς εμφανίζουν αυξανόμενο βράγχος φωνής και σημαντική φωνητική κόπωση. Η φωνητική ανάπαυση μπορεί να είναι αρκετή για να υποστρέψουν, αλλά σε ορισμένες επιμένουσες περιπτώσεις χρειάζεται αφαίρεση τους με μικρολαρυγγοσκόπηση.

Πολύποδες λάρυγγα: Ο πολύποδας είναι ουσιαστικά η συσσώρευση υγρού τοπικά στο χώρο κάτω από το επιθήλιο των φωνητικών χορδών, με αποτέλεσμα το συγκεκριμένο σημείο να προβάλλει προς τα έξω. Κύριοι αιτιολογικοί παράγοντες θεωρούνται η φλεγμονή, ο τραυματισμός και η φωνητική καταπόνηση, ενώ η θεραπεία είναι χειρουργική.

Γ. Καλοήθη νεοπλάσματα

Θήλωμα του λάρυγγα: Είναι το συνηθέστερο καλόηθες νεόπλασμα, εξορμάται συνήθως από τις φωνητικές χορδές και εμφανίζεται με δύο μορφές, ως μονήρες και ως πολλαπλούν. Το κυριότερο σύμπτωμα είναι το βράγχος φωνής και η αντιμετώπιση είναι η χειρουργική αφαίρεση.

Χόνδρωμα του λάρυγγα: Προέρχεται από τους χόνδρους του λάρυγγα και προκαλεί βράγχος φωνής, δύσπνοια, δυσκολία στην κατάποση, ή αίσθημα κόμβου στο λαιμό. Η θεραπεία και εδώ είναι χειρουργική.

Δ. Κακοήθη νεοπλάσματα

Το συχνότερο κακόηθες νεόπλασμα είναι το καρκίνωμα από πλακώδες επιθήλιο, το οποίο στο 95% των περιπτώσεων αφορά βαρείς καπνιστές. Μάλιστα υπολογίζεται ότι μετά από διάστημα 20 ετών περίπου καπνίσματος, 20 και πλέον τσιγάρων την ημέρα, η πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου του λάρυγγα είναι 35 φορές μεγαλύτερη σε σχέση με έναν μη καπνιστή.

Ένας άλλος σημαντικός αιτιολογικός και προδιαθεσικός παράγοντας είναι το αλκοόλ, που μάλιστα ενισχύει την καρκινογόνο δράση του καπνού.

Το πρώτο και βασικότερο σύμπτωμα είναι το βράγχος φωνής που προοδευτικά επιδεινώνεται. Σε κάθε ενήλικα και ειδικά καπνιστή η εκδήλωση βράγχους φωνής που παραμένει για διάστημα μεγαλύτερο των τριών εβδομάδων πρέπει απαραιτήτως να διερευνάται για να αποκλεισθεί το ενδεχόμενο κακοήθειας.

Aλλα συμπτώματα είναι η δύσπνοια, ο εισπνευστικός συριγμός και η αιμόπτυση.
Η θεραπευτική αντιμετώπιση του καρκίνου του λάρυγγα είναι κατεξοχήν η χειρουργική σε συνδυασμό ή μη με ακτινοθεραπεία.

Ε. Νευρολογικές διαταραχές

Μια ποικιλία καταστάσεων που προσβάλουν τα νεύρα που νευρώνουν το λάρυγγα έχουν ως πρωταρχική εκδήλωση το βράγχος και την αλλοίωση γενικά της φωνής. Παραδείγματα τέτοιων καταστάσεων είναι: οι όγκοι της βάσης του κρανίου, το καρκίνωμα του ρινοφάρυγγα, οι τραυματισμοί της περιοχής του τραχήλου, οι επεμβάσεις θυρεοειδεκτομής αλλά και το βρογχογενές καρκίνωμα του πνεύμονα και όγκοι του οισοφάγου και του θυρεοειδούς μπορούν μέσω μηχανισμού πίεσης να προκαλέσουν βλάβη στη νεύρωση της περιοχής.

ΣΤ. Λειτουργικές διαταραχές

Μυασθένεια του λάρυγγα (φωνασθένεια): Πρόκειται για διαταραχή των μυών του λάρυγγα που προκύπτει μετά από λαρυγγίτιδα, ή κακή χρήση της φωνής. Η αντιμετώπιση είναι αιτιολογική και συνίσταται κυρίως στη φωνητική ανάπαυση.

Λειτουργική παράλυση (υστερική αφωνία): Συμβαίνει συνήθως σε ευσυγκίνητες και ασταθείς προσωπικότητες, κυρίως σε νέες γυναίκες. Οι χορδές δε συμπλησιάζουν κατά τη φώνηση και αν πλησιάζουν δεν παράγεται ήχος. Θεραπευτικά πρέπει να πεισθεί ο ασθενής ότι δεν έχει οργανικό πρόβλημα και η φωνή του θα επανέλθει.

Ζ. Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση

Η παλινδρόμηση του όξινου περιεχομένου του στομάχου προς τον οισοφάγο μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα και στο λάρυγγα, ιδιαίτερα κατά τη νυχτερινή κατάκλιση. Τα συνηθέστερα συμπτώματα είναι το βράγχος φωνής, η δυσκολία στην κατάποση, το αίσθημα ξένου σώματος και ο πονόλαιμος. Η θεραπεία είναι η αντιμετώπιση της παλινδρόμησης.

Αναγνωρίστε τα προβλήματα φώνησης…

• Η φωνή σας έχει γίνει πιο βραχνή και τραχιά;
• Όταν τραγουδάτε αδυνατείτε να εκτελέσετε κάποιες υψηλές νότες;
• Η φωνή σας ξαφνικά ακούγεται βαθύτερη;
• Αισθάνεστε πόνο, ερεθισμό, ή τραχύτητα στο λαιμό σας;
• Χρειάζεται να καταβάλλετε προσπάθεια για να μιλήσετε;
• Μήπως ‘καθαρίζετε’ συχνά και επανειλημμένα το λαιμό σας;

Αν απαντήσατε καταφατικά στα παραπάνω ερωτήματα τότε είναι πολύ πιθανό να αντιμετωπίζετε κάποιο πρόβλημα στη λειτουργία της φώνησης και πρέπει να καταφύγετε στον ειδικό για αυτά τα θέματα, τον ωτορινολαρυγγολόγο.

Προστατέψτε τη φωνή σας!

• Διακόψτε το κάπνισμα.
• Αποφύγετε την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.
• Πίνετε πολύ νερό.
• Αποφύγετε την υπερβολική κατανάλωση μπαχαρικών.
• Μην εξαντλείτε τη φωνή σας.
• Πλένετε καλά τα χέρια σας και γενικά προστατευθείτε από τις ιώσεις
• Φροντίστε την στοματική σας υγιεινή.

health.in.gr