Δημήτρης Λιγνάδης: Παγίδα να δηλώνεις αριστερός

Ελισάβετ Σταμοπούλου

Η σκηνική του παρουσία υποδεικνύει την ισχύ των διαφορετικών αναγνώσεων. Χωρίς να εγκλωβίζεται σε μια και μόνη ανάλυση, επιλέγει να διαμορφώνει ένα δημιουργικό τοπίο που να υπακούει στην ποικιλομορφία και να εστιάζει στον πλούτο του θεάτρου. Σε δύο, περίπου, μήνες, στις 7 και 8 Ιουλίου, ο Δημήτρης Λιγνάδης θα ελιχθεί επί σκηνής του αρχαίου θεάτρου της Επιδαύρου μέσα από έναν ιδιαίτερο ρόλο.

Θα υποδυθεί τον «Ξένο», που χωρίς υπερβολή θα μπορούσε να χαρακτηρίσει κανείς καινοτομία, στον Οιδίποδα επί Κολωνώ του Σοφοκλή. Στο έργο, ο σκηνοθέτης Σταύρος Τσακίρης ερευνά μια φόρμα αφήγησης της τραγωδίας σαν μια κοινή γιορτή θεατών και ηθοποιών, που δημιουργείται τη στιγμή που συναντώνται στον προκαθορισμένο χώρο του θεάτρου. Οι ηθοποιοί «ντύνονται» τους ήρωες, που εμφανίζονται κι εξαφανίζονται σαν οπτασίες του ετοιμοθάνατου Οιδίποδα. Το ίδιο και οι χώροι. Σχηματίζονται, αλλάζουν και αναιρούνται «μαγικά». Η συνεχής παρουσία της μουσικής του Μίνου Μάτσα, σαν ένα παράλληλο κείμενο, που εκτελείται μόνο από τις φωνές τεσσάρων ιεροψαλτών, δίνει στο θέαμα τον χαρακτήρα παρουσίασης ενός επικολυρικού ποιήματος.

O Δημήτρης Λιγνάδης επωμίζεται έναν ιδιαίτερο ρόλο, που «ενώνει» το σήμερα με τον μύθο. «Ο Ξένος, σε μια πρώτη ερμηνεία, έρχεται να υποκαταστήσει την έλλειψη της γνώσης περί της ιστορίας, περί του μύθου που έχει το ελληνικό κοινό γι’αυτό που λέμε αρχαίο δράμα», δηλώνει στο in.gr o ηθοποιός σχολιάζοντας τη θέση του μέσα στην τραγωδία του Σοφοκλή.

Αναφέρεται στο θάνατο και την αποδοχή του από τον σύγχρονο άνθρωπο που εγκλωβίζεται σε μονοθεϊστικές θρησκείες.

Χαρακτηρίζει την παρούσα συνθήκη του θεάτρου μεταιχμιακή και σχολιάζοντας την καθημερινότητα, διακρίνει ένα τοπίο θολό. Στο θολό τοπίο εμφανείς είναι οι κραδασμοί που καταγράφηκαν στο Φεστιβάλ Αθηνών και η παγίδα που εντοπίζεται στον όρο «αριστερός».

Αντίστροφα μετρά ο χρόνος για την έναρξη των παραστάσεων του Φεστιβάλ Αθηνών . Στο πλαίσιο του καλλιτεχνικού αυτού γεγονότος, θα εμφανιστείτε στην Επίδαυρο μέσα από την τραγωδία του Σοφοκλή «Οιδίπους επί Κολωνώ». Υποδύεστε έναν ρόλο που αποτελεί κατά έναν τρόπο καινοτομία και που δεν εγκλωβίζεται σε μια και μόνο ανάλυση.
Είναι ένας ρόλος ανοιχτός σε πολλές αναγνώσεις. Ο Ξένος, σε μια πρώτη ερμηνεία, έρχεται να υποκαταστήσει την έλλειψη της γνώσης περί της ιστορίας, περί του μύθου που έχει το ελληνικό κοινό γι’αυτό που λέμε αρχαίο δράμα. Έρχεται να υποκαταστήσει και τη λειτουργία του Χορού, να πάρει δηλαδή ένα μέρος στη λειτουργία του. Είναι μια γέφυρα μεταξύ του δρώμενου επί ορχήστρας και των θεατών. Αυτός ο Ξένος που υποδύομαι εγώ μπορεί με την ίδια ευκολία να απευθυνθεί στον Οιδίποδα επί Κολωνώ και με την ίδια ευκολία στον κόσμο. Είναι σαν λειτουργός της παράστασης.

Το νόημα της τραγωδίας θα μπορούσε να εκφραστεί με τις φράσεις του Άρθουρ Σοπενάουερ: «Η ζωή είναι ένα δάνειο που το παίρνουμε από τη γέννησή μας και οι πόνοι και τα βάσανα είναι οι καθημερινοί τόκοι» ;
Οι αρχαίοι ποιητές έχουν θέσει όλα τα προβλήματα. Η σύγχρονη φιλοσοφία βασίστηκε πάνω στους αρχαίους. Συμφωνώ με τον Σοπενάουερ αλλά περισσότερο με τον Σοφοκλή.

Στο έργο, που αποτελεί το δραματουργικό πυρήνα των δημιουργημάτων του Μπέκετ, θα λέγαμε ότι είναι εμφανής η συνύπαρξη διαφορετικών πολιτισμών;
Μέσα από το έργο βλέπουμε μια μύηση προς το τέλος, τον θάνατο. Ένα στοιχείο που δεν μπορεί να το καταλάβει εύκολα ο σύγχρονος άνθρωπος γιατί είμαστε μπολιασμένοι με μονοθεϊστικές θρησκείες. Δεν μπορούμε να καταλάβουμε ότι οι αρχαίοι δεν είχαν τη μετέπειτα ζωή, όπως εμείς προσδοκούμε. Η μαγεία του Οιδίποδα πιστεύω πως εντοπίζεται στο ότι δεν τον βλέπουμε να πεθαίνει, ούτε μας περιγράφεται ο θάνατός του. Μας περιγράφεται κάτι σαν να χάνεται ξαφνικά. Ο ποιητής θέλει τον Οιδίποδα από πρόσωπο του μύθου να πηγαίνει σε έναν φαντασιακό χώρο που είναι το θέατρο.

Η παράσταση ανεβαίνει στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, ενός φεστιβάλ που από την περασμένη χρονιά φαίνεται να έχει περάσει από σαράντα κύματα. Κραδασμοί έχουν καταγραφεί στο εσωτερικό του, στη μετά Λούκου εποχή είδαμε και τον νέο καλλιτεχνικό διευθυντή, Βαγγέλη Θεοδωρόπουλο, να αντιμετωπίζει τον δικό του βραχνά…
Είναι ένας καθρέφτης της Ελλάδας και η Ελλάδα δεν είναι μια αόριστη έννοια αποτελείται από Έλληνες. Είναι ένας καθρέφτης του μπάχαλου που επικρατεί αυτή τη στιγμή. Η κατάσταση του Έλληνα είναι «αφασιακή» και με αυτήν είμαι πολύ απογοητευμένος. Δεν θα αλλάξει τίποτα εάν δεν αλλάξει η νοοτροπία μας.

Το «μπάχαλο», όπως το αποκαλείτε, είναι πιο ευδιάκριτο εν έτει 2017;
Το μπάχαλο τώρα έχει μια τεράστια επιγραφή ασύστολων ψευδών και έναν αριστερό χαρακτηρισμό. Κάνουμε, δηλαδή, ό,τι κάνουμε και λεγόμαστε αριστεροί. Εάν ήμουν στη θέση του πρωθυπουργού, θα ντρεπόμουν που δηλώνω αριστερός. Ποτέ δεν πίστεψα στην ορολογία, είχα καταλάβει την παγίδα. Το δίλημμα είναι ψευδεπίγραφο. Όλοι είμαστε αριστεροί από το κεφάλι και πάνω και από τον λαιμό και κάτω πιο καπιταλιστές από ποτέ.

Στα ηνία του υπουργείου Πολιτισμού βρίσκεται ένα πρόσωπο από τον χώρο των τεχνών. Το γεγονός αυτό επιτρέπει κάποιου είδους αναθάρρηση;
Ο καθένας κρίνεται από το έργο του, δεν υπάρχει συνταγή επιτυχίας. Δεν νομίζω ότι είναι απαραίτητο να ασκήσει κάποιος διοικητικό έργο έχοντας απλώς μόνο καλλιτεχνικό όραμα. Χρειάζεται συνδυασμός ικανοτήτων, έχω εκτίμηση στην κ. Κονιόρδου και ελπίζω ότι θα τα καταφέρει.

Και τι γίνεται με το Θέατρο; Ο βηματισμός του αποπνέει αισιοδοξία ή ανησυχία;
Δεν συγχέω ποτέ τη δημιουργία με τη δημιουργικότητα. Το γεγονός ότι υπάρχουν πολλές ομάδες φερέλπιδων και απελπισμένων νέων που συνασπίζονται για να κάνουν ερασιτεχνικά μια παράσταση, δεν το θεωρώ δημιουργία, αλλά ανάγκη έκφρασης. Δημιουργικότητα δεν σημαίνει κατ’ανάγκη δημιουργία, όπως και κινητικότητα δεν σημαίνει κατ’ανάγκη κίνηση. Βλέπω τα πράγματα σε μια μεταιχμιακή κατάσταση στο θέατρο και νομίζω ότι σε τρία με πέντε χρόνια θα ξεκαθαρίσει το τοπίο και θα συρρικνωθούν αυτές οι λεγόμενες ομάδες. Δεν ξέρω εάν αυτό είναι καλό ή κακό. Είναι πολύ θολό.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ