«Δεν μπορούμε να επιταχύνουμε την παραγωγή εμβολίων»

Μαρία Βασιλείου

Τους λόγους για τους οποίους η ΕΕ καθυστερεί σε σχέση με άλλες χώρες στον ρυθμό των εμβολιασμών κατά της Covid-19 επεξηγεί στη συνέντευξή του με τα «ΝΕΑ» ο Φρανς-Βέρνερ Χάας, διευθύνων σύμβουλος της CureVac, μιας εκ των φαρμακοβιομηχανιών με τις οποίες έχει συνάψει συμβάσεις προαγοράς η Κομισιόν. Ο γερμανός μάνατζερ μιλάει ανοιχτά για τα ζητήματα που τέθηκαν στις συναντήσεις των εταιρειών με την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και με την καγκελάριο Ανγκελα Μέρκελ, ενώ αποκαλύπτει ότι στην ΕΕ υπάρχει έλλειψη μιας βασικής πρώτης ύλης για την παραγωγή των εμβολίων mRNA, εμποδίζοντας τη μαζική τους παραγωγή.

«Το κύριο ζήτημα στη συνάντησή μας με την πρόεδρο της Κομισιόν ήταν το πού βρισκόμαστε, πού βρίσκεται η παραγωγή, τι κάνουμε και τι μπορούμε να κάνουμε καλύτερα, ενώ η ίδια έδωσε έμφαση στην ανάγκη να αποκτήσουμε ετοιμότητα βιολογικής άμυνας» λέει ο επικεφαλής της CureVac, εκτιμώντας ότι η εταιρεία του, η οποία αναβαθμίζει εντατικά την παραγωγική της ικανότητα και ήταν η πρώτη που δημοσιοποίησε το συμβόλαιό της με την ΕΕ, θα λάβει άδειοδότηση των εμβολίων της στην ΕΕ το δεύτερο τρίμηνο του έτους. «Το πρόβλημα είναι η συμφόρηση στην παραγωγή» δηλώνει κατηγορηματικά, επεξηγώντας πως παρότι η CureVac παράγει από το 2006 mRNA (που χρησιμοποιεί στο εμβόλιό της κατά της Covid-19 όπως και η Pfizer/BioNTech), οι ποσότητες ήταν ελάχιστες σε σύγκριση με τις σημερινές ανάγκες.

«Η προσαρμογή στα νέα δεδομένα χρειάζεται χρόνο, δεν γίνεται εν μιά νυκτί» επισημαίνει ο γερμανός CEO. «Με την αναβάθμιση της παραγωγής θα έχουμε μέχρι το τέλος του έτους 300 εκατ. δόσεις και από τον επόμενο χρόνο θα παράγουμε πάνω από 1 δισ. εμβόλια ετησίως» τονίζει, σημειώνοντας ότι αντίστοιχα βελτιώνουν την παραγωγική τους ικανότητα και οι εταιρείες που έχουν λάβει το πράσινο φως από την ΕΜΑ, Pfizer/BionNTech (2 δισ. δόσεις του εμβολίου τους φέτος μετά τις αναβαθμίσεις) και Moderna. «Στο μέλλον η παραγωγική ικανότητα δεν θα είναι πλέον πρόβλημα. Η επιτάχυνση και η αύξηση της παραγωγικής δυνατότητας θα παίξουν και σημαντικό ρόλο στην απόκτηση ετοιμότητας βιολογικής άμυνας, που ζητεί η πρόεδρος Κομισιόν» τονίζει, επεξηγώντας ότι η ετοιμότητα βιοάμυνας σημαίνει καλύτερη προετοιμασία στην αντιμετώπιση νέων μεταλλάξεων, ακόμη και νέων ιών αργότερα. (Σχετικό πλάνο βρίσκεται ήδη υπό επεξεργασία από την Επιτροπή.)

Νέες τεχνολογίες

Ο επικεφαλής της CureVac επεξηγεί ότι με την τεχνολογία εμβολίων mRNA «δουλεύεις με κώδικα, οπότε είναι γρήγορη η προσαρμογή, αρκεί να αποκωδικοποιηθεί το νέο στέλεχος του ιού – και μέσω της αυξημένης παραγωγής δεν θα υπάρχει πρόβλημα στο μέλλον». Παράλληλα, κατά τον κ. Χάας η ΕΜΑ – διά στόματος της επικεφαλής της  Εμερ Κουκ στη συνάντηση μεταξύ Κομισιόν και εταιρειών – θα αναζητήσει τρόπους προσαρμογής των διαδικασιών αξιολόγησης των νέων τεχνολογιών, συμβάλλοντας έτσι στη διασφάλιση καλύτερης ετοιμότητας. «Θα πρέπει να γίνει αυτό, που βλέπουμε με τη γρίπη. Κάθε χρόνο ο ΠΟΥ γνωστοποιεί την αλληλουχία του ιού και γίνονται οι ανάλογες προσαρμογές γρήγορα, πριν τελειώσει η σεζόν της γρίπης».

Τι γίνεται, όμως, με την πιεστική ανάγκη επιτάχυνσης των εμβολιασμών στην ΕΕ σήμερα; «Στην πραγματικότητα δεν μπορούμε να επιταχύνουμε» δηλώνει απερίφραστα ο γερμανός μάνατζερ. «Η αναβάθμιση της παραγωγής δεν μπορεί να γίνει εν μιά νυκτί. Οι αρχικές εκτιμήσεις για το πότε θα γίνουν οι παραδόσεις στην ΕΕ βασίζονταν σε υποθέσεις διευθέτησης κάποιων σοβαρών θεμάτων, που δεν έγινε» επεξηγεί. Αναφέρεται στον έντονο ανταγωνισμό για την απόκτηση κατάλληλου εξοπλισμού για την επέκταση των μονάδων παραγωγής. «Δεν είναι άμεσα διαθέσιμος» λέει. «Επιπλέον, υπάρχει έλλειψη σε βασικά συστατικά, που απαιτούνται ως πρώτες ύλες για την παραγωγή των εμβολίων». Ο Χάας αναφέρεται συγκεκριμένα στην έλλειψη νανοσωματιδίων λιπιδίων (Lipid nanoparticles), τα οποία είναι αναγκαία στην παρασκευή mRNA. «Το ζήτημα είναι πολιτικό. Τα συστατικά παράγονται στις ΗΠΑ, από όπου δεν επιτρέπονται οι εξαγωγές στο πλαίσιο αποφάσεων περί εθνικής ασφάλειας και άμυνας, για να χρησιμοποιηθούν στην εγχώρια παραγωγή εμβολίων» δηλώνει. «Αμφιβάλλω αν είχαν προβλέψει όσοι υπέγραψαν τις συμφωνίες τα ζητήματα αυτά. Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ζήτησε στη συνάντηση που είχαμε να προσδιορίσουμε ποια είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε, ώστε να μας βοηθήσουν και να μην υπάρχουν μελλοντικά, θέτοντας τις βάσεις για βιοαμυντική ετοιμότητα».

Περιορισμός εξαγωγών

Πώς εκτιμά τον μηχανισμό για τον περιορισμό των εξαγωγών εμβολίων; «Ο περιορισμός των εξαγωγών αποτελεί πολιτική απόφαση για να διασφαλισθεί η προστασία του ευρωπαϊκού πληθυσμού» λέει ο Χάας επί του ζητήματος. «Ομως, η πανδημία μάς δείχνει ότι χρειαζόμαστε συνεργασία». Αναφέρεται μάλιστα στη συνεργασία της εταιρείας του με τη βρετανική GlaxoSmithKline «για την ανάπτυξη επόμενης γενιάς εμβολίων», αλλά και τη συμφωνία για συνεργασία με την ομάδα εργασίας κατά της Covid-19 της Βρετανίας με αντικείμενο τις μεταλλάξεις του ιού και πώς πρέπει να εμπλουτιστεί το mRNA για να αντιμετωπίζονται.

Ο Χάας επιβεβαιώνει ότι ένας ακόμη ανασταλτικός παράγοντας που καθυστερεί στους εμβολιασμούς της ΕΕ είναι ο χρόνος της υπογραφής των συμβάσεων από την Κομισιόν. «Οι ΗΠΑ χρηματοδότησαν έγκαιρα τη Moderna, για παράδειγμα, με 1 δισ. δολάρια, όταν ακόμη υπήρχε κίνδυνος να μην υπάρχει το προσδοκώμενο αποτέλεσμα. Στα χρήματα αυτά οφείλεται το ότι έχουμε εμβόλια. Η Ευρώπη θα μπορούσε να είναι πιο θαρραλέα» λέει. Ομως, η δική του εταιρεία χρηματοδοτήθηκε από την ΕΕ τον Μάρτιο, αντιτείνουμε. «Ηταν 7,5 εκατ. ευρώ για την ανάπτυξη του εμβολίου και 75 εκατ. ευρώ από την ΕΤΕπ για την επέκταση της παραγωγής» επεξηγεί. «Επιπλέον, άλλες χώρες παρήγγειλαν νωρίτερα. Οι ΗΠΑ είχαν παραγγείλει από νωρίς το καλοκαίρι». Πάντως, καθησυχάζει για τη διάθεση εμβολίων μετά το δεύτερο τρίμηνο. «Τώρα ετοιμαζόμαστε για υπερπαραγωγή και η Ευρώπη θα έχει στο τρίτο και τέταρτο τρίμηνο περισσότερα εμβόλια από όσα χρειάζεται, εξέλιξη που θα δώσει τη δυνατότητα να δοθούν εμβόλια και σε χώρες εκτός ΕΕ, κάτι που πρέπει να γίνει».