Το τηλεσκόπιο που είδε τον Περσέα και μετά πέθανε

Το ιαπωνικό διαστημικό τηλεσκόπιο Hitomi υποτίθεται ότι θα έφερνε νέα εποχή στην αστρονομία ακτίνων Χ. Πρόλαβε όμως να παρατηρήσει μόνο το γαλαξιακό σμήνος του Περσέα πριν διαλυθεί τον περασμένο Μάρτιο.

To Hitomi, γνωστό και ως Astro-H, κόστισε 286 εκατομμύρια δολάρια και ήταν εξοπλισμένο με φασματοσκόπιο που θα προσέφερε 30 φορές μεγαλύτερη ανάλυση σε σχέση με προηγούμενα όργανα.

Λίγες μέρες μετά την εκτόξευσή του στις 17 Φεβρουαρίου, πριν προλάβουν οι υπεύθυνοι της αποστολής να καλιμπράρουν τα όργανα του δορυφόρου, το Hitomi έστρεψε το βλέμμα του στο γαλαξιακό σμήνος του Περσέα, ένα από τα μεγαλύτερα αντικείμενα του ορατού Σύμπαντος, σε απόσταση 250 εκατομμυρίων ετών από τη Γη.

Το γαλαξιακό σμήνος περιέχει τόσο μεγάλες ποσότητες μάζας ώστε η βαρύτητά του έλκει τεράστιες ποσότητες αερίου, το οποίο συμπιέζεται, θερμαίνεται στους 50 εκατομμύρια βαθμούς Κελσίου και εκπέμπει ακτίνες Χ.

Οι παρατηρήσεις του Hitomi αποκάλυψαν ότι το αέριο αυτό κινείται με 164 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο, ταχύτητα πολύ μικρότερη από το αναμενόμενο και δύσκολο να εξηγηθεί.

Σε γενικές γραμμές, η μελέτη της κίνησης των αερίων στα γαλαξιακά σμήνη αναμένεται να βοηθήσει τους κοσμολόγους να κατανοήσουν το σχηματισμό και την εξέλιξη των γαλαξιών.

Δυστυχώς το Hitomi δεν μπορεί πλέον να βοηθήσει σε αυτό. Ο δορυφόρος, προϊόν συνεργασίας ανάμεσα στην ιαπωνική διαστημική υπηρεσία JAXA και τη NASA, διαλύθηκε λόγω των φυγόκεντρων δυνάμεων όταν άρχισε να περιστρέφεται εκτός ελέγχου.

Η έρευνα που ακολούθησε αποκάλυψε ότι η απώλεια του τηλεσκοπίου προκλήθηκε από ανθρώπινο λάθος στο λογισμικό του συστήματος.

Το φασματοσκόπιο της αποστολής, κόστους τουλάχιστον 50 εκατομμυρίων δολαρίων, ήταν αποτέλεσμα εργασίας τριών δεκαετιών.

Μια βελτιωμένη βερσιόν του ίδιου οργάνου θα εκτοξευτεί με την αποστολή Athena της ευρωπαϊκής διαστημικής υπηρεσίας ESA, αυτό όμως δεν αναμένεται πριν από το 2028.

Βαγγέλης Πρατικάκης

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ