Από την Λεπέν στη Χρυσή Αυγή, το χάος της Άκρας Δεξιάς

Εν μέσω σύγκρουσης για τις εξουσίες και την πολιτική-οικονομική της ατζέντα, η Ευρωπαίκή Ένωση οδεύει προς τις πρώτες ευρωκάλπες μετά το σοκ της οικονομικής κρίσης, ζητώντας ψήφο εμπιστοσύνης, έναντι της αυξανόμενης επιρροής των ευρωσκεπτικιστικών και ακροδεξιών δυνάμεων.

Ακριβώς τη στιγμή κατά την οποία το Ευρωκοινοβούλιο αποκτά, με «όχημα» τη Συνθήκη της Λισαβόνας τις πιο αυξημένες νομοθετικές εξουσίες στην ιστορία του και οι ψηφοφόροι εκλέγουν για πρώτη φορά έμμεσα τον πρόεδρο της Κομισιόν, η ίδια η Ένωση βρίσκεται αντιμέτωπη με αμφισβήτηση πολιτικών, θεσμών και ηγετών έχοντας διανύσει σχεδόν μία πενταετία στη ζώνη του λυκόφωτος.

Η κρίση και η διαχείρισή της, η σύγκρουση για το ευρώ, η ύφεση και οι δραματικές κοινωνικές προεκτάσεις γιγάντωσαν τον εθνικισμό και τον ευρωσκεπτικισμό και «τάισαν» ταυτόχρονα τοξικές δυνάμεις -ρατσιστικές, ξενοφοβικές έως καθαρά νεοναζιστικές με εγκληματική δράση- που επιδιώκουν να «καθίσουν» στα έδρανα του μόνου εκλεγμένου θεσμικού ευρωπαϊκού οργάνου που εκλαμβάνουν ως εύκολο στόχο.

Εύκολο στόχο, γιατί αντίθετα από τις εθνικές εκλογές, οι ευρωεκλογές λαμβάνουν εύκολα μορφή χαλαρής ψήφου διαμαρτυρίας και αποτελούν συνώνυμο της μεγάλης αποχής -από τη «γέννηση της Ευρωβουλής το 1979 η συμμετοχή είναι σταθερά φθίνουσα παρά την αντιστρόφως ανάλογη ενίσχυση του ρόλου της. Οι ευρωεκλογές συνοδεύονται από αδιαφορία μεταξύ των ψηφοφόρων και ελλιπή ενημέρωση ως προς αυτό καθαυτό το ρόλο του Ευρωκοινοβουλίου και τη δύναμη του στη διαμόρφωση τα κοινοτικής πολιτικής.

Όλα στοιχεία, που ευνοούν την ακροδεξιά ατζέντα, η οποία σε αυτή την αναμέτρηση που «κουβαλά» οργή και αγανάκτηση στοχοποιεί την ΕΕ ως το πρόβλημα και όχι τη λύση εκμεταλλευόμενη στον ευρωπαϊκό νότο την πολιτική απαξίωση και τον αντίκτυπο της επιβολής στείρας λιτότητας, και επενδύοντας στον ευρωπαϊκό βορρά σε κορόνες κατά της «διάσωσης των χρεοκοπημένων», σε συνδυασμό με αντιμεταναστευτική υστερία και ισλαμοφοβία.

Εν μέσω της κρίσης, η εμπιστοσύνη των ψηφοφόρων στην ΕΕ έφτασε σε ιστορικό χαμηλό, κατακρημνιζόμενη από το 60% στο 30%. Ακόμη και εάν μειωθεί η αποχή, πιθανώς και αυτό θα είναι στοιχείο που θα ευνοήσει στη φάση αυτή τις ετερόκλητες δυνάμεις που έχουν ως κοινό παρονομαστή τον λαϊκισμό.

Ένα ισχυρό αντιευρωπαϊκό μπλοκ, ανεξαρτήτως εάν τελικά θα συγκροτήσει πολιτική ομάδα, μπορεί να υπονομεύσει την Ευρωβουλή εκ των έσω και να επηρεάσει πολιτικές σε εθνικό επίπεδο, σε μία ιστορικά κρίσιμη περίοδο κατά την οποία προβάλλεται εντονότερα από ποτέ το δίλημμα «περισσότερη ή λιγότερη Ευρώπη» και μαίνεται πρωτοφανής σύγκρουση για τις εξουσίες και το ρόλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Υπό αυτό το πρίσμα και δεδομένης της ενίσχυσης του ρόλου του Ευρωκοινοβουλίου, οι πολιτικοί συσχετισμοί που θα προκύψουν από τις ευρωεκλογές έρχονται να καθορίσουν την κοινοτική πολιτική από την ενιαία αγορά έως τις ελευθερίες των πολιτών της Ένωσης.

Το παζλ της Ακρας Δεξιάς

Πέραν του ότι «συναντώνται» σε θέσεις κατά της μετανάστευσης, εναντίον του ευρώ και υπέρ της επιστροφής στα κράτη-μέλη εξουσιών από τις Βρυξέλλες, η ιδεολογία, η ατζέντα και η δράση των πολιτικών σχηματισμών του αντιευρωπαϊκού μπλοκ παρουσιάζει τεράστιες αποκλίσεις.

Ακόμη και η νεότευκτη, πανηγυρική συμμαχία μεταξύ της Μαρίν Λεπέν και του Γκέερτ Βίλντερς βρίσκει την επικεφαλής του γαλλικού Εθνικού Μετώπου να παρουσιάζεται πιο «ήπια» συγκριτικά με την ισλαμοφοβία του αρχηγού του ολλανδικού Κόμματος της Ελευθερίας (που εξισώνει το Κοράνι με τον «Αγών» μου του Χίτλερ). Την ίδια στιγμή είναι εκ διαμέτρου αντίθετη με τη στήριξη του Βίλντερς στα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων -στην πρώτη χώρα που νομιμοποίησε τους γάμους ομόφυλων ζευγαριών το 2001. Εκείνος, από την άλλη πλευρά έχει διαφοροποιηθεί στο παρελθόν από τον αντισημιτισμό του γαλλικού Εθνικού Μετώπου.

Καλπάζοντας όμως αμφότεροι δημοσκοπικά εν όψει των ευρωεκλογών, Λεπέν και Βίλντερς «θάβουν» τις διαφωνίες και κινούνται προς τη συγκρότηση ακροδεξιάς πολιτικής ομάδας στο Στρασβούργο, η οποία θα τους εξασφαλίσει πρόσθετη χρηματοδότηση και μεγαλύτερη δυνατότητα προβολής θέσεων καθώς «θα πολεμούν το τέρας που λέγεται Ευρώπη και θέλει μόνο περισσότερη εξουσία», κατά τη ρητορική Βίλντερς.

Για τη δημιουργία πολιτικής ομάδας η άκρα Δεξιά χρειάζεται να «ενώσει» 25 εκλεγμένους ευρωβουλευτές από επτά κράτη-μέλη, και εδώ προβάλλει ως στοίχημα ο συγκερασμός του φάσματος των ακραίων θέσεων που οι δυνάμεις αυτές εκφράζουν και η υπέρβαση του μεταξύ τους ανταγωνισμού και διαφωνιών. Ανάλογη απόπειρα στο παρελθόν είχε αποδειχθεί βραχύβια.

Το Εθνικό Μέτωπο της Μαρίν Λεπέν «οδηγεί» την κούρσα της ακροδεξιάς και έρχεται ως κατεστημένη δύναμη πρώτο στις μετρήσεις για την πρόθεση ψήφου στις ευρωεκλογές στη Γαλλία, ενώ το 2009 είχε καταποντιστεί στο 6%. «Πώς να βελτιώσουμε την ΕΕ; Αρχικά καταστρέφοντάς την» λέει η Λεπέν με τον «αέρα» του 18% στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών του 2012. Το προφίλ της είναι πλέον ηγετικό και φιλοτεχνώντας το «αποκηρύσσει» τον όρο ακροδεξιά.

Από το εγχείρημα της πολιτικής ομάδας η Μαρίν Λεπέν αποκλείει νεοναζιστικές δυνάμεις, έχοντας δηλώσει ότι ουδεμία θέση υπάρχει για την ελληνική Χρυσή Αυγή, το ουγγρικό κόμμα Jobbik (Κίνημα για μία Καλύτερη Ουγγαρία) και το ακροδεξιό Ατάκα της Βουλγαρίας (τέταρτη πολιτική δύναμη στη χώρα).

Οι Ούγγροι νεοναζί (ποσοστό 16,7% στις εθνικές εκλογές του 2010, 47 βουλευτές σε σύνολο 386) διατηρούν ήδη τρεις ευρωβουλευτές, ενώ η Χρυσή Αυγή (που εισήλθε για πρώτη φορά στη Βουλή με ποσοστό 6,9% το Μάιο του 2012) συγκεντρώνει υψηλά ποσοστά τόσο στις δημοσκοπήσεις.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει από την άλλη πλευρά το γεγονός ότι ο «ηγέτης» του ευρωσκεπτικισμού στη Βρετανία Νάιτζελ Φάρατζ έχει καταστήσει σαφές ότι δεν θέλει καμία ανάμειξη στην πρωτοβουλία Λεπέν-Βίλντερς, μη θέλοντας να συνδεθεί με «εξτρεμιστική» και «ρατσιστική» ταμπέλα.

Το βρετανικό Κόμμα Ανεξαρτησίας (UKIP), μαζί με την ιταλική ξενόφοβη και αποσχιστικών τάσεων Λέγκα του Βορρά (που συγκυβέρνησε σταθερά με τον Σίλβιο Μπερλουσκόνι) είναι οι κυρίαρχες δυνάμεις της σημερινής ευρωσκεπτικιστικής ομάδας στην Ευρωβουλή (Ευρώπη της Ελευθερίας και της Δημοκρατίας, EFD). Και ο Φάρατζ δεν θέλει να δει συμμάχους του να «φεύγουν» προς μία εναλλακτική πολιτική ομάδα -τη στιγμή ακριβώς που στις δημοσκοπήσεις τον «ψηφίζει» ένας στους πέντε Βρετανούς, και το ποσοστό του ανεβαίνει στο 20% πίσω από Εργατικούς και Τόρις.

Η ίδια η Βρετανία στήνει το Μάιο ευρωκάλπες τη στιγμή που ο πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον έχει εξαγγείλει -υπό την πίεση των ευρωσκεπτικιστών εντός και εκτός του κυβερνώντος Συντηρητικού Κόμματος- δημοψήφισμα παραμονής ή μη στην ΕΕ εφόσον επανεκλεγεί το 2015.

Το δημοψήφισμα εντάσσεται στο πλαίσιο εκστρατείας επαναπατρισμού εξουσιών από τις Βρυξέλλες στο Λονδίνο που «συνοδεύεται» από κινήσεις περιορισμού της ελεύθερης μετακίνησης εργαζομένων εντός της ΕΕ -θεμελιώδη αρχή, την οποία είχαν ενσωματώσει αν και εκτός ΕΕ οι Ελβετοί, και απέρριψαν σε δημοψήφισμα κατόπιν πρωτοβουλίας της ακροδεξιάς προκαλώντας τριγμούς στις Βρυξέλλες.

Εν μέσω της κρίσης οι αντιευρωπαϊκές φωνές ενιισχύθηκαν ταυτόχρονα σε χώρες της βόρειας Ευρώπης, ενώ στην παρθενική της εμφάνιση η ευρωφοβική Εναλλακτική για τη Γερμανία (Afd) βρέθηκε με ποσοστό 4,7% μία ανάσα από τις πύλες της Μπούντεσταγκ. Στον αντίποδα, η κρίση δεν επέφερε άνοδο της ακροδεξιάς σε χώρες που σαρώθηκαν από τη λιτότητα όπως η Ισπανία και η Πορτογαλία, εν αντιθέσει με την Ελλάδα και την εκτίναξη της Χρυσής Αυγής.

Η βορειοευρωπαϊκή ακροδεξιά είναι εκείνη στην οποία κυρίως προσβλέπει η Μαρίν Λεπέν για το στοίχημα της πολιτικής ομάδας: πρόκειται για δυνάμεις που ενισχύθηκαν περαιτέρω με κορόνες κατά της μετανάστευσης και μύδρους κατά των πακέτων διάσωσης του νότου, έγιναν κυβερνητικοί εταίροι και συνδιαμόρφωσαν την πολιτική ατζέντα ως αντιπολίτευση.

Τα ακροδεξιό αυστριακό Κόμμα των Ελευθέρων (η δύναμη που ίδρυσε ο Γεργκ Χάιντερ κάνοντας είσοδο-σοκ στην κυβέρνηση το 2000) έχει σήμερα ανακάμψει συγκεντρώνοντας ποσοστό 21,4% στις βουλευτικές εκλογές του 2013. «Κρατά» 40 έδρες στην εθνική Βουλή και ο ηγέτης του Χανς-Κρίστιαν Στράχε διακηρύσσει πως εάν βρισκόταν εκείνος στη θέση του καγκελαρίου θα έκοβε τη χρηματοδότηση προς τις «χρεοκοπημένες ευρωπαϊκές χώρες».

Την πολιτική ομάδα Λεπέν-Βίλντερς θα συμπληρώσουν πιθανότατα πέραν των Αυστριακών Ελευθέρων, το Vlaams Belang (Φλαμανδικό Συμφέρον) του Βελγίου, οι Δημοκράτες στη Σουηδία που εισήλθαν στο Κοινοβούλιο πρώτη φορά το 2010 με αντιμεταναστευτική ρητορική, καθώς και η ξενόφοβη ιταλική Λέγκα του Βορρά που έχει περάσει στην αντιπολίτευση μετά τους τίτλους τέλους της πρωθυπουργίας Μπερλουσκόνι.

Το έβδομο μέλος εκτιμάται ότι θα αναζητηθεί στο Λαϊκό Κόμμα της Δανίας, τρίτη πολιτική δύναμη στη χώρα, το οποίο πάντως σήμερα αρνείται κάθε συνεργασία προειδοποιώντας επίσης τους ομοϊδεάτες Σκανδιναβούς, τους Σουηδούς Δημοκράτες, με διακοπή σχέσεων εφόσον εισέλθουν στην πολιτική ομάδα. Οι τελευταίοι έχουν δηλώσει ότι θα εξετάσουν το ενδεχόμενο μόνο μετά τις εθνικές εκλογές το Σεπτέμβριο του 2014, γεγονός που σημαίνει ότι θα χρειαστούν κάποιοι μήνες πριν (και εάν) σχηματιστεί πολιτική ομάδα «πατριωτών», όπως η Μαρίν Λεπέν την αποκαλεί.

Το παζλ των εθνικιστικών και αντιευρωπαϊκών δυνάμεων στις κάλπες του Μαΐου συμπληρώνουν οι Αληθινοί Φινλανδοί, τρίτη κοινοβουλευτική δύναμη με ποσοστό 19% στις βουλευτικές εκλογές του 2011 έπειτα από μία εκστρατεία εναντίον περαιτέρω ευρω-διασώσεων, και η Αληθινή Συμμαχία στη Λετονία (13,9% στις εκλογές του 2011). Στην Ευρωβουλή ενδέχεται να εισέλθει και το σχετικά νέο Λαϊκό Κόμμα της Σλοβακίας.

Ευαγγελία Μπίφη

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ