Επιχείρηση «αριστερό πρόσημο» από τον Τσίπρα

Λίγες μέρες πριν τα «τεχνικά κλιμάκια» επιστρέψουν για να μας θυμίσουν ότι μπορεί να τελείωσαν τα μνημόνια αλλά δεν ισχύει το ίδιο με την «επιτήρηση», ο Αλέξης Τσίπρας και ο ΣΥΡΙΖΑ προσπαθούν να προβάλουν ξανά ένα «αριστερό προφίλ», στην προσπάθειά τους να διαμορφώσουν ευνοϊκότερο έδαφος για την προεκλογική εκστρατεία που ήδη έχει ξεκινήσει.

Ξαναγράφοντας την ιστορία των μνημονίων

Αυτό αφορά πρώτα από όλα τον τρόπο που οικοδομείται το κυβερνητικό «αφήγημα» σε σχέση με τα περασμένα χρόνια.

Σύμφωνα με αυτό το «αφήγημα», υπαίτιες για την κοινωνική καταστροφή που έφεραν τα μνημόνια είναι οι προηγούμενες κυβερνήσεις που υπονόμευσαν και τη δυνατότητα να μπορεί ο ΣΥΡΙΖΑ εύκολα να οδηγήσει τη χώρα στην «έξοδο».

Η κυβέρνηση Τσίπρα το 2015 όχι μόνο δεν συνθηκολόγησε αλλά ανέλαβε την ευθύνη που της αναλογούσε έναντι της κοινωνίας και δεν φοβήθηκε να «λερώσει τα χέρια της» ούτε επέλεξε να πάει «στη γωνιά της». Αντίθετα, κατά τον κ. Τσίπρα:

«Η Αριστερά σε αυτή τη χώρα, δεν έλειψε ποτέ από τις μεγάλες ιστορικές στιγμές και από το κάλεσμα του λαού και τους μεγάλους αγώνες. Δεν την αποθάρρυνε ο συσχετισμός. Δεν περίμενε πότε αυτές οι περιβόητες συνθήκες θα ωριμάσουν. Δεν δραπέτευε στη θεωρητική  της ασφάλεια. Δεν φυλαγόταν από την ιστορία. Αλλά την έγραφε πάντοτε σε χρόνο ενεστώτα.»

Η αναζήτηση «κοινωνικού προσώπου»

Αν η πρώτη προσπάθεια αποκατάστασης του «αριστερού προφίλ» της κυβέρνησης είναι το ξαναγράψιμο της ιστορίας, ώστε η συνθηκολόγηση με τους δανειστές να παρουσιαστεί ως ανάληψη ευθύνης από την Αριστερά, η δεύτερη προσπάθεια αφορά το «κοινωνικό πρόσωπο» της κυβέρνησης.

Εδώ η έμφαση είναι σε μέτρα που αφορούν τους μισθωτούς όπως η αύξηση του κατώτατου μισθού, η κατάργηση του «υποκατώτατου μισθού (δηλαδή της χαμηλότερης αμοιβής για τους εργαζόμενους κάτω των 25), η επαναφορά της δυνατότητας επέκτασης των συλλογικών συμβάσεων, η συζήτηση για την αναστολή της μείωσης των συντάξεων, όπως και οι υποσχέσεις για φοροελαφρύνσεις, αν και οι τελευταίες θα αφορούν εξίσου μισθωτούς και μικρομεσαίους επιχειρηματίες. Σημασία έχει εδώ και η υπόσχεση για την αντιμετώπιση του ζητήματος των οφειλών των πολιτών προς το δημόσιο.

Οι νέες «διαχωριστικές γραμμές»

Η τρίτη προσπάθεια αφορά τον γενικό πολιτικό τόνο. Εδώ έρχεται το στοιχείο της προεκλογικής πόλωσης και της προσπάθειας να πείσουν ότι υπάρχει ένα πολιτικό, ιδεολογικό και αξιακό χάσμα ανάμεσα στον ΣΥΡΙΖΑ και τα υπόλοιπα κόμματα.

Κομβική εδώ είναι και η υπεράσπιση της εξωτερικής πολιτικής της κυβέρνησης. Τόσο η συμφωνία για το Μακεδονικό όσο και η απελευθέρωση των δύο ελλήνων στρατιωτικών  παρουσιάστηκαν από το πρωθυπουργό ως ενδείξεις μιας «ενεργητικής, πολυδιάστατης, φιλειρηνικής εξωτερικής πολιτικής», ενώ η αντιπολίτευση κατηγορήθηκε για «εθνικιστικά παραληρήματα και επιχειρήματα Χρυσής Αυγής.»

Αυτό περνάει μέσα από την προσπάθεια να παρουσιαστεί η ΝΔ ως ένα κόμμα που όχι απλώς εφάρμοσε μνημόνια αλλά και τα ενστερνίστηκε καθώς για «τη σημερινή της ηγεσία το μνημόνιο ήταν τελικά ευλογία, όπως είχε χαρακτηριστεί αρχικά.  Ήταν η καλύτερη αφορμή για να υλοποιήσουν κατά γράμμα την πιο ακραία αντικοινωνική πολιτική που εφαρμόστηκε στον τόπο εδώ και 40 χρόνια».

Επιπλέον, στον ίδιο τόνο κατηγορούνται τα στελέχη της ΝΔ ότι «σπέρνουν μίσος, διχασμό και φόβο».

Σε αυτό το πλαίσιο, η υπερψήφιση του ΣΥΡΙΖΑ παρουσιάζεται ως μια προσπάθεια να αποτραπεί η παλινόρθωση του παλαιού κομματικού συστήματος: «Για να σταθεροποιήσουμε την μεγάλη πολιτική αλλαγή και να αφήσουμε μια για πάντα στο παρελθόν τις πολιτικές δυνάμεις αλλά και το πολιτικό προσωπικό της χρεοκοπίας,  τις πολιτικές δυνάμεις αλλά και το πολιτικό προσωπικό της διαφθοράς και του ηθικού εκφυλισμού. Ώστε αυτό το, επιτρέψτε μου την έκφραση, υβρίδιο ακροδεξιάς και νεοφιλελευθερισμού στο οποίο έχει μεταμορφωθεί σήμερα η παράταξη, το κόμμα της Ν.Δ. υπό τον κ. Μητσοτάκη, να μην παλινορθωθεί.»

Η προεκλογική διάταξη μάχης του ΣΥΡΙΖΑ

Είναι λοιπόν σαφές ότι η προσπάθεια της κυβέρνησης και του Αλέξη Τσίπρα να δώσουν τη μάχη με αφετηρία «τις ιδέες αλλά και τις πράξεις της αριστεράς» συγκεφαλαιώνει μια σειρά από επιδιώξεις:

Καταρχάς, επιδιώκει να συσπειρώσει έναν κομματικό μηχανισμό που τα τελευταία χρόνια βρέθηκε στη θέση να υπερασπίζεται μειώσεις συντάξεων, περικοπές δαπανών και εκτεταμένες ιδιωτικοποιήσεις, προσπαθώντας να τον πείσει ότι όντως υπερασπίστηκε τελικά την «τιμή της αριστεράς».

Έπειτα, προσπαθεί να διαμορφώσει νέες πολώσεις μπροστά στις εκλογές. Εκμεταλλευόμενη εδώ και τη ρητορική μερίδας της ΝΔ που παραπέμπει σε έναν «παλαιάς κοπής» αντικομμουνισμό, η κυβέρνηση προσπαθεί στην πραγματικότητα να δεσμεύσει έναν μέρος του εκλογικού σώματος με αναφορά στην αριστερά ή στην ευρύτερη «προοδευτική παράταξη» σε μια υπερψήφιση ξανά του ΣΥΡΙΖΑ έστω και με το κριτήριο του «μικρότερου κακού».

Τέλος, προσπαθεί να εκμεταλλευτεί το τυπικό «τέλος των μνημονίων» ως ένδειξη «επανεκκίνησης» της πολιτικής συζήτησης και σε αυτή τη βάση να διεκδικήσει το ρόλο του «προοδευτικού άκρου» στο νέο «μεταμνημονιακό δικομματισμό».

Πώς βλέπει ο ΣΥΡΙΖΑ το εκλογικό σώμα

Αυτό στηρίζεται και σε μια εκτίμηση για τα χαρακτηριστικά του εκλογικού σώματος. Ο ΣΥΡΙΖΑ θεωρεί ότι η ΝΔ έχει φτάσει σε ένα όριο ως προς την επανασυσπείρωση του δυναμικού της και αυτό φαίνεται από την αίσθηση που δίνουν οι δημοσκοπήσεις ότι υπάρχει μεν καθαρή δημοσκοπική πρωτιά, αλλά υπάρχει και «ταβάνι» ως προς την εκλογική απήχηση.

Επιπλέον, ο ΣΥΡΙΖΑ πιστεύει ότι το δυναμικό που έχει επανακάμψει προς τα «μνημονιακά» κόμματα, δεν είναι ένα δυναμικό το οποίο μπορεί να το διεκδικήσει. Γι’ αυτό και δεν ενδιαφέρεται να το προσεγγίσει ή να το πείσει.

Το δυναμικό στο οποίο απευθύνεται ο ΣΥΡΙΖΑ είναι η μεγάλη γκρίζα ζώνη των πρώην ψηφοφόρων του, των «αναποφάσιστων» αλλά και τα περισσότερο «πληβειακά» στρώματα της κοινωνίας που δεν έλκονται π.χ. από προτάσεις που αφορούν την «επιχειρηματικότητα».

Στον ΣΥΡΙΖΑ εκτιμούν ότι είτε με στοχευμένα μέτρα είτε με ένα νέο «αφήγημα πόλωσης» μπορούν να παίξουν και να κατορθώσουν να ανακτήσουν ένα σημαντικό μέρος της εκλογικής επιρροής που είχαν.

Ένα «αφήγημα» που συγκρούεται με την πραγματικότητα

Ωστόσο, δεν θα είναι τόσο εύκολη αυτή η προσπάθεια. Καταρχάς, τα όποια μέτρα ανακοίνωσε η κυβέρνηση για τους εργαζομένους, που στην πραγματικότητα περιλαμβάνονταν ούτως ή άλλως στα μνημόνια που σαφώς όριζαν όριο λήξης για ορισμένα «έκτακτα μέτρα», δεν μπορούν να αντισταθμίσουν τις απώλειες των μισθωτών σωρευτικά αυτά τα χρόνια, τις επιπτώσεις της ανεργίας, την αύξηση της φορολογίας που έρχεται.

Ούτε υπάρχουν πολλά περιθώρια για «αριστερή πολιτική» όταν έχει δρομολογηθεί ένα χωρίς προηγούμενο κύμα ιδιωτικοποιήσεων και όταν οι δανειστές έχουν επιβάλει λιτότητα σε βάθος δεκαετιών μέσω των υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων.

Μπορεί εν μέρει να σε αυτή την τακτική ο ΣΥΡΙΖΑ να εκμεταλλεύεται την απροθυμία της ΝΔ να κάνει την οποιαδήποτε υπόσχεση για «παροχή», όμως δύσκολα μπορεί να επικαλεστεί «κοινωνικό πρόσωπο» με βάση τη μέχρι τώρα πολιτική του.

Την ίδια στιγμή 3 χρόνια εφαρμογής μνημονίων δύσκολα μπορούν να στοιχειοθετήσουν τη διάκριση ευθυνών που κάνει ο Αλέξης Τσίπρας, όταν είναι εμφανές ότι και ο ΣΥΡΙΖΑ την ίδια ακριβώς πολιτική εφάρμοσε.

Επίσης, ο ΣΥΡΙΖΑ θα πρέπει να απαντήσει και σε εκείνο το τμήμα και του δικού του ακροατηρίου που έχει σοβαρά ερωτηματικά και συχνά οργή για τις τραγικές ανεπάρκειες του κρατικού μηχανισμού στην αντιμετώπιση των πρόσφατων καταστροφικών πυρκαγιών.

Μια τεράστια τραγωδία διαμορφώνει ένα βάρος πολιτικής ευθύνης που δεν είναι εύκολο να το «ξεφορτωθεί» η κυβέρνηση.

Κατά συνέπεια, η προσπάθεια του ΣΥΡΙΖΑ να διαμορφώσει αφήγημα «αριστερού προσήμου» θα χρειαστεί να περάσει από αρκετές και σκληρές δοκιμασίες, σε μια κοινωνία και ένα εκλογικό ακροατήριο που χαρακτηρίζονται από μεγαλύτερη παρά ποτέ δυσπιστία.