Φατίχ Ερμπακάν: Ένας «χαλίφης» για τη θέση του «Σουλτάνου» στη μετα-ερντογανική Τουρκία;

Η κάλπη των αυτοδιοικητικών εκλογών της 31ης Μαρτίου στην Τουρκία έκρυβε πολλές ανατροπές.

Δεν ήταν μόνο ο εκλογικός θρίαμβος του Εκρέμ Ιμάμογλου και των κοσμικών κεμαλιστών και η βαριά ήττα του προέδρου Ερντογάν και του ερντογανισμού εν γένει.

Στους μεγάλους κερδισμένους της εκλογικής βραδιάς συγκαταλέγεται ένα μικρό ισλαμιστικό κόμμα.

Σχετικά νέο, αλλά με «ρίζες» στο παρελθόν, το Νέο Κόμμα Ευημερίας (YRP) εκτοξεύτηκε ξαφνικά στην τρίτη θέση, σε παντουρκικό επίπεδο, έστω με το ταπεινό ποσοστό του 6,19%.

Αν και η διαφορά που το χωρίζει από τους δύο πρώτους είναι τεράστια -με το κεμαλικό CHP πλέον στην κορυφή (37,76%) και το κυβερνών AKP δεύτερο (35,48%) για πρώτη φορά εδώ και 22 χρόνια- το ισλαμιστικό YRP κατάφερε να υπερδιπλασιάσει τα ποσοστά του σε σχέση με τις περσινές προεδρικές και βουλευτικές εκλογές, αφήνοντας πίσω του άλλα, μεγαλύτερα κοινοβουλευτικά κόμματα της Τουρκίας.

Από το αριστερό-φιλοκουρδικό DEM (πρώην HDP), έως το ακροδεξιό MHP του κυβερνητικού εταίρου του Ερντογάν, Ντεβλέτ Μπαχτσελί και το εθνικιστικό IYI της «λύκαινας» Μεράλ Ακσενέρ.

«Όταν ο Φατίχ Ερμπακάν ίδρυσε το 2018 το Νέο Κόμμα Ευημερίας (YRP), χωρίζοντας τους δρόμους του με το Κόμμα Ευτυχίας», σημειώνει ο Τούρκος δημοσιογράφος και αναλυτής Χαμντί Φιράτ Μπουγιούκ, «λίγοι θεωρούσαν ότι είχε ελπίδα στην τουρκική πολιτική. Όμως απέδειξε ότι οι ειδήμονες έκαναν λάθος»…

Πατώντας στα πολιτικά χνάρια του αείμνηστου πατέρα του, Νετσμεντίν Ερμπακάν -πρώην πρωθυπουργού ανατραπέντα με πραξικόπημα, «πατέρα» του πολιτικού Ισλάμ στην Τουρκία και μέντορα του Ταγίπ Ερντογάν- ο Φατίχ κατάφερε πρακτικά να εμβολίσει την ηγεμονία του Τούρκου προέδρου στο εγχώριο ισλαμιστικό «στρατόπεδο».

Το ποσοστό του YRP «ροκάνισε» αυτό του ισλαμοσυντηρητικού κυβερνώντος AKP, «κεφαλαιοποιώντας» μέρος της λαϊκής δυσαρέσκειας και θρυμματίζοντας το προφίλ του «αήττητου» Ερντογάν.

Πολλοί τώρα εκτιμούν ότι στην μετα-Ερντογάν εποχή, και δη απουσία ενός χαρισματικού εσωκομματικού διαδόχου του, ο 45χρονος Φατίχ Ερμπακάν θα μπορούσε να γίνει ο νέος «εκλεκτός» των συντηρητικών και ισλαμιστών Τούρκων ψηφοφόρων.

TEŞEKKÜRLER TÜRKİYE!

pic.twitter.com/1LX0A0ih0s

— Dr. Fatih Erbakan (@ErbakanFatih) March 31, 2024

Οι επίγονοι του ισλαμιστικού «Εθνικού Οράματος»

Το Millî Görüş, ελληνιστί «Εθνικό Όραμα» ή «Εθνική Άποψη», παρουσιάστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1960 ως μανιφέστο από τον Νετζμετίν Ερμπακάν.

Προτάσσει την ηθική και πνευματική δύναμη της ισλαμικής πίστης, εστιάζοντας σε αυτό το πλαίσιο στην ανάπτυξη, την εκβιομηχάνιση και την οικονομική ανεξαρτησία.

Τάσσεται κατά της σύσφιξης των σχέσεων με τη Δύση και υπέρ του πανισλαμισμού. Χαρακτηρίζεται ως η Τουρκική Μουσουλμανική Αδελφότητα.

Εξελίχθηκε σε θρησκευτικό-πολιτικό κίνημα και αποτέλεσε τη  νεοθωμανική ιδεολογία μιας σειράς ισλαμιστικών κομμάτων στην Τουρκία, που διαδέχονταν το ένα το άλλο, καθώς απαγορεύονταν για παραβίαση της αρχής της κοσμικής Δημοκρατίας.

Στο Millî Görüş έχουν τις ιδεολογικές και πολιτικές ρίζες τους ο Ερντογάν και το AKP, όπως επίσης ο Φατίχ Ερμπακάν και το κόμμα του, το YRP.

Πεντέμισι χρόνια μετά την ίδρυση του τελευταίου -επί της ουσίας ως συνέχεια του απαγορευμένου Κόμματος Ευημερίας που είχε συνιδρύσει τη δεκαετία του ‘80 ο Νετσμεντίν Ερμπακάν- το AKP και το YRP ένωσαν τις δυνάμεις τους υπό τη σκέπη της «Λαϊκής Συμμαχίας».

Πρόκειται για τον συνασπισμό που συγκρότησαν πριν από τις εκλογές του 2018 το ισλαμοσυντηρητικό κόμμα του Ερντογάν και το ακροδεξιό MHP του Μπαχτσελί.

Πέρυσι τον Μάρτιο, λίγο πριν από τις προεδρικές και βουλευτικές εκλογές στην Τουρκία, το κόμμα του Φατίχ Ερμπακάν προσχώρησε στον συνασπισμό.

Ο ίδιος τότε απέσυρε την προεδρική υποψηφιότητά του, που κινδύνευε να «ψαλιδίσει» τα ποσοστά του Ερντογάν, σε μια εκλογική αναμέτρηση όπου ήταν κρίσιμη και η τελευταία ψήφος.

Σε αντάλλαγμα, το Νέο Κόμμα Ευημερίας εξασφάλισε την κυβερνητική υποστήριξη στις παράλληλες βουλευτικές εκλογές, κερδίζοντας πέντε έδρες στην τουρκική εθνοσυνέλευση με την «παρθενική» κιόλας κάθοδό του στον εθνικό εκλογικό στίβο.

Ο ίδιος ο Φατίχ εξελέγη στην Κωνσταντινούπολη.

Όμως ένα χρόνο αργότερα, στις αυτοδιοικητικές εκλογές, το κόμμα του αποφάσισε ότι θα κατέβει μόνο, με τους δικούς του υποψηφίους.

Yeniden Refah’a verilen oy kime gider❓

pic.twitter.com/uKKltvdwJz

— Dr. Fatih Erbakan (@ErbakanFatih) March 30, 2024

Εμπρηστική ρητορική, ηγετικές βλέψεις

«Δεν υπάρχει καμία υποστήριξη στη βάση μας για συνεργασία με το AKP στις αυτοδιοικητικές εκλογές και μάλιστα υπάρχουν αντιδράσεις», δήλωσε λίγες ημέρες πριν από τις εκλογές ο Φατίχ Ερμπακάν στον Τούρκο δημοσιογράφο και αναλυτή Μουράτ Γιετκίν.

Έτσι λοιπόν, ανέφερε, «ανακοινώσαμε τους υποψηφίους μας», διαφορετικά «θα γινόμασταν η ρεζέρβα του AKP».

Αν και τα ποσοστά που συγκέντρωσε στις μεγάλες πόλεις ήταν ισχνά, οι υποψήφιοι του YPR στην Κωνσταντινούπολη και στην Άγκυρα βρέθηκαν στην τρίτη θέση, πίσω από τους νικητές κεμαλιστές και τους ηττημένους ερντογανικούς αντιπάλους τους.

Κατάφερε ωστόσο να εκλέξει δύο δημάρχους, στη Σανλιούρφα της νοτιοανατολικής Ανατολίας και στο Γιοζγκάτ στα κεντρικά, στην περιοχή της Καππαδοκίας, αφήνοντας αντίστοιχα στη δεύτερη θέση τους υποψηφίους του AKP και του MHP.

«Γιατί ο λαός μας τρέχει στο YRP; Είναι καταβεβλημένοι από την οικονομική κρίση», είχε πει σε προεκλογική συγκέντρωση ο Φατίχ Ερμπακάν.

Τα εκλογικά αποτελέσματα δείχνουν να τον επιβεβαιώνουν.

Το κόμμα του «αλίευσε» αρκετές ψήφους δυσαρεστημένων υποστηρικτών του AKP.

Βασική ώθηση στη μεταστροφή τους έδωσε η δεινή οικονομική κατάσταση στη χώρα και η βίαιη φτωχοποίηση των κατώτερων και μεσαίων κοινωνικών στρωμάτων, που παραδοσιακά αποτελούν τη «ραχοκοκαλιά» της εκλογικής βάσης του Ερντογάν.

Για πολλούς ισλαμιστές έπαιξε επίσης ρόλο η έμπρακτη στάση του Τούρκου προέδρου απέναντι στο Ισραήλ, εν μέσω της σφαγής στη Λωρίδα της Γάζας. Πολλοί, μεταξύ αυτών και ο Φατίχ, την επικρίνουν ως μαλθακή.

Ο αρχηγός του ισλαμιστικού YRP -ο οποίος έχει «χρεώσει» ακόμη και την πανδημία του κοροναϊού στους «εβραίους», υποστηρίζοντας ότι ο εμβολιασμος «εξυπηρετεί τον στόχο του σιωνισμού για μείωση του πληθυσμού»- έχει αξιώσει από βήματος της τουρκικής εθνοσυνέλευσης την πλήρη ρήξη με το Ισραήλ και με τις ΗΠΑ.

Ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ποζάρει με υποστηρικτές του, έξω από εκλογικό κέντρο στην Κωνσταντινούπολη, ανήμερα των αυτοδιοικητικών εκλογών της 31ης Μαρτίου (Murat Kulu/PPO/Handout via REUTERS)

Ανοιχτοί λογαριασμοί

Τον περασμένο Οκτώβριο, δύο εβδομάδες μετά την επίθεση της Χαμάς στο νότιο Ισραήλ και το ξέσπασμα του πολέμου στη Λωρίδα της Γάζας, ο Φατίχ Ερμπακάν ζήτησε αποκλεισμό των δύο χωρών από τον τουρκικό εναέριο χώρο, τα λιμάνια και τα εθνικά χωρικά ύδατα.

Άμεσο κλείσιμο των στρατιωτικών βάσεων όπου σταθμεύουν στρατεύματα του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ στην Τουρκία.

Διακοπή των εμπορικών συμβάσεων με αμερικανικές και ισραηλινές εταιρείες.

Δίωξη όσων Τούρκων εβραίων κατατάσσονται στις ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις και επιδίωξη έκδοσης εντάλματος σύλληψης για τον Ισραηλινό πρωθυπουργό, Μπενιαμίν Νετανιάχου.

Κάλεσε τα ισλαμικά κράτη σε αναστολή των πωλήσεων πετρελαίου και στρατηγικών αγαθών στις ΗΠΑ και στο Ισραήλ.

Ήταν μια σαφής προβολή ενός ακραίου, πλην ηγετικού προφίλ στον χώρο του πολιτικού Ισλάμ από έναν κατά τα λοιπά άπειρο πολιτικό, που δεν κρύβει τη φιλοδοξία του να λειτουργήσει ως ομοϊδεατικό αντίβαρο στον Ερντογάν, ενόσω αυτός ακροβατεί μεταξύ Δύσης και Ανατολής.

«Δημιουργήσαμε το κόμμα μας για να εκπροσωπήσουμε σωστά το όραμα του κινήματος Millî Görüş, το οποίο είναι μια φυσική συνέχεια της ιστορίας, της πίστης και του πνεύματος του λαού μας για τη δημιουργία μιας Νέας Μεγάλης Τουρκίας και του Νέου Κόσμου», διακηρύττει.

Στην νεοθωμανική Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προφανώς δεν φοβάται ότι θα μπορούσε να αποκλειστεί πολιτικά με δικαστική απόφαση, όπως συνέβη με άλλα κόμματα και πολιτικούς στο παρελθόν, ακόμη και με τον ίδιο τον Ερντογάν, για υποκίνηση θρησκευτικού μίσους και φυλετικής μισαλλοδοξίας.

Οι λογαριασμοί του είναι ωστόσο τώρα ανοιχτοί με τον Τούρκο πρόεδρο, ο οποίος διατηρεί ισχυρή λάβη στον κρατικό μηχανισμό και τους θεσμούς και έχει άλλα τέσσερα χρόνια θητείας μπροστά του για να διαμορφώσει και να παγιώσει αυτό που ο ίδιος ορίζει ως «Νέο Αιώνα της Τουρκίας».

* Κεντρική photo:  Instagram/@erbakanfatih