Οι ένοπλοι ποιητές των χαρακωμάτων: Έζησαν και πέθαναν για ένα «σκοπό»

Στο ένα χέρι κρατούσαν το στυλό, στο άλλο το όπλο. Ήταν συγγραφείς, όμως ονειρεύονταν να γίνουν πολεμιστές ή ακόμα καλύτερα, ήρωες.

Ο Ιταλός συγγραφέας Maurizio Serra έχει συγκεντρώσει πολλούς από αυτούς στο The Armed Esthete, ένα βιβλίο για πολλούς ποιητές-πολεμιστές που πολέμησαν στην Ευρώπη κατά τη διάρκεια των δεκαετιών 1930 και 1940. Ήταν τα πνευματικά παιδιά του D’Annunzio, του Kipling, του Marinetti, του Junger, του Croce, του T.E. Lawrence και άλλων δοξασμένων συγγραφέων.

Το επικό στοιχείο των τραγωδιών και η ουτοπία τους γοήτευσε. Ήταν νεαροί σε ηλικία και δεν είχαν βιώσει στο πετσί τους, τα δεινά του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ήθελαν να γίνουν και εκείνοι ήρωες σε μια εποχή κατά την οποία – σε άλλους – ο πατριωτισμός και – σε άλλους – η ιδεολογία, κατέκλυσαν την συνείδηση των ανθρώπων.

Να αφήσουν τις βιβλιοθήκες, τις αίθουσες ειδήσεων και τα καφενεία: να πάνε να διαδηλώσουν στις πλατείες ή να πολεμήσουν στην πρώτη γραμμή του μετώπου

Ισπανικός Εμφύλιος

Ο Maurizio Serra -βιογράφος πολλών Ιταλών ποιητών- επεξηγεί ότι ο Ισπανικός Εμφύλιος Πόλεμος (1936-1939) αποτέλεσε σημείο αναφοράς για την κατανόηση της βαθιάς σημασίας που γνώρισαν οι ένοπλοι ποιητές της Ευρώπης.

Για να κατανοήσουμε τον Γάλλο συγγραφέα Antoine de Saint-Exupéry – που ήταν ήδη σαραντάρης και κουρασμένος επειδή δεν μπορούσε να διαθέσει τη δύναμη του στην πατρίδα του – οφείλουμε να καταλάβουμε τι τον ώθησε να καταταγεί στη γαλλική πολεμική αεροπορία.

Για να καταλάβει κανείς τα ποιήματα του Βρετανού συγγραφέα W. H. Auden, θα πρέπει να συλλάβει την εμμονή του με την τιμή.

Και προκειμένου να εισχωρήσει κανείς στο μυαλό του Ιταλού ποιητή Lauro de Bosis, οφείλει να τον γνωρίσει ως αντιφασίστα. Η ιδεολογία του, τον κατέστησε ικανό να συντάξει ένα κείμενο με τίτλο «Η ιστορία του θανάτου μου» λίγο πριν εκτελέσει το «μυστικό προσκλητήριο της θυσίας».

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Casa Editrice Le Lettere (@leletterecasaeditrice)

Δεν θα μπορούσε να συναντήσει έναν έναν Αλγερινό, έναν Μαροκινό, χωρίς να του ζητήσει συγχώρεση

Αντίστοιχα, ο Serra κρίνει σημαντικό να εξετάσει την κομμουνιστική καρδιά του Άγγλου συγγραφέα Christopher Caudwell και τον πρώιμο θάνατό του στην Ισπανία με τις Διεθνείς Ταξιαρχίες, ή τις απόψεις της Simone Weil, η οποία εγκατέλειψε το Παρίσι για να αγωνιστεί κατά των φασιστών. To όραμα της για τη μεταρρύθμιση επεκτάθηκε και στη γαλλική αποικιοκρατία, καθώς παραδέχτηκε ότι δεν θα μπορούσε να συναντήσει έναν έναν Αλγερινό, έναν Μαροκινό, χωρίς να του ζητήσει συγχώρεση.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Luis Alberto Lisanti (@papi.poeta)

Καταδύεται επίσης στους λόγους για τους οποίους ο Γερμανός συγγραφέας Κλάους Μαν -φοβισμένος από τον ναζισμό- προσχώρησε στο Αντιφασιστικό Μέτωπο κατά τη διάρκεια του ισπανικού εμφυλίου πολέμου, και στη συνέχεια κατατάχθηκε στον αμερικανικό στρατό για να λάβει συμμετάσχει στην απελευθέρωση της Ιταλίας.

Το ξεκίνημα πολλών από αυτών των ιστοριών εντοπίζεται στη μάχη μεταξύ των Δημοκρατικών και των Εθνικιστών πριν από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Αφενός, λέει ο Maurizio Serra, λόγω του ότι επρόκειτο ίσως για την τελευταία «ρομαντική» σύγκρουση στην Ευρώπη.

Η Βιρτζίνια Γουλφ, η οποία έχασε τον αγαπημένο της ανιψιό – τον ποιητή και κριτικό Τζούλιαν Μπελ – στον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο, επιχείρησε να απαντήσει σε αυτό το ερώτημα

Αφετέρου, επειδή αυτός ο «ρομαντισμός» προσέδωσε πρωταγωνιστικό ρόλο στους διανοούμενους, σε σημείο που η ισπανική σύγκρουση βαφτίστηκε ως «ο πόλεμος των διανοουμένων».

Και, εν τέλει, διότι ο ισπανικός εμφύλιος πόλεμος φανέρωσε την ανάγκη πολλών λογοτεχνών να αναπτύξουν δράση. Να αφήσουν τις βιβλιοθήκες, τις αίθουσες ειδήσεων και τα καφενεία: να πάνε να διαδηλώσουν στις πλατείες ή να πολεμήσουν στην πρώτη γραμμή του μετώπου.

Ορισμένοι σκοτώθηκαν στην πρώτη γραμμή του μετώπου, ενώ άλλοι αυτοκτόνησαν αργότερα ή έζησαν το υπόλοιπο της ζωής τους στην εξορία. Το βιβλίο του Serra σκιαγραφεί το πορτρέτο μιας γενιάς που χάθηκε και άναψε την Ευρώπη, μια πραγματική πολιτιστική πυρκαγιά.

Η καταστροφή διέλυσε τόσο την Ευρώπη όσο και τους ποιητές, οι οποίοι συμμερίζονταν την άρνηση της καθιστικής και αστικής ζωής.

Κάποιοι ήθελαν να αποδείξουν ότι είναι ικανοί να πολεμήσουν. Όλα για εκείνους ήταν ρομαντικά.

Έχει σημασία η φυσική κατάσταση ή η ψυχή;

Ο Άγγλος συγγραφέας Frank Jellinek μίλησε για το πώς «η Βαρκελώνη ήταν γεμάτη από διανοούμενους που δεν είχαν ιδέα [για] το τι συνέβαινε και δεν είχαν καθόλου προσόντα [για το πώς να χρησιμοποιήσουν] ένα πολυβόλο ή μια γραφομηχανή». 

Ο συγγραφέας του The Armed Esthete διατυπώνει ένα παρεμφερές ερώτημα: «Η Ισπανία, η Δημοκρατία, η ελευθερία, η επανάσταση… χρειαζόταν πραγματικά το αίμα [του διανοούμενου], τους συχνά αδύναμους μύες του, τον συχνά ασταθή στόχο του και τον ενθουσιασμό του, [τα οποία] σπάνια αντιστάθμισαν τη φτωχή του ικανότητα για στρατιωτική πειθαρχία και μάχη;»

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη virginia woolf (@virginia.woolf._)

Τι τους έκανε να το κάνουν; Η Βιρτζίνια Γουλφ, η οποία έχασε τον αγαπημένο της ανιψιό – τον ποιητή και κριτικό Τζούλιαν Μπελ – στον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο, επιχείρησε να απαντήσει σε αυτό το ερώτημα. Για ποιον λόγο τόσοι πολλοί διανοούμενοι ρίσκαραν και έχασαν τη ζωή τους εκείνη τη δεκαετία; «Νομίζω ότι υπάρχει ένας ενθουσιασμός στο αίμα των νεότερων που δεν μπορούμε να καταλάβουμε», είπε η Γουλφ.

Ίσως αυτό να διαφεύγει άλλωστε σε εκείνους που αναρωτιούνται. Οι νέοι άνθρωποι, οι οποίοι πολέμησαν τον φασισμό και την αδικία είχαν εκείνη τη φλόγα μέσα τους, που τους πρόσταζε, να πολεμήσουν κατά της αδικίας, κατά των φρικαλεοτήτων και της ανισότητας, ώστε να γεννηθεί η νέα ανθρωπότητα της δικαιοσύνης.

*Με πληροφορίες από Elpais | Κεντρική φωτογραφία θέματος: Wikimedia Commons